انحلال بلدیه قدیم، تشکیل بلدیه جدید

فرزانه ابراهیم زاده

«دوم حمل (فروردین) ۱۳۰۰ بر اساس حکم رئیس‌الورزا جناب آقای سیدضیاءالدین طباطبایی انجمن بلدیه تهران منحل و بلدیه‌ جدید با تشکیلات مستقل و زیر نظر رئیس‌الوزرا با مدیریت مسیو گاسپار ایپکیان تشکیل شد. » 
تاسیس بلدیه تهران در دومین روز از سال۱۳۰۰ شمسی بی‌تردید از مهم‌ترین اتفاقات قرن پایتخت بود. تهران که بعد از تصویب قانون بلدیه در خرداد۱۲۸۶ در مجلس اول زیر نظر انجمن بلدیه و رئیس بلدیه‌ای که از منتخبان محله‌ها بود اداره می‌شد حالا دارای ساختاری مستقل برای اداره خود شده بود؛ ساختاری که ردیف بودجه مشخص و معینی داشت و ریاست آن را رئیس‌الوزرا انتخاب می‌کرد. سیدضیا تصمیم گرفت تهران را به عنوان شهری مدرن احیا کند. اولین قدم برای این کار تاسیس بلدیه‌ای مستقل و منسجم بود. او مسیو ایپکیان که از ارامنه عثمانی بود و سال‌ها در تهران زندگی می‌کرد را به ریاست بلدیه انتخاب کرد. دوران ایپکیان هر چند کوتاه اما پرثمر بود. ایپکیان تشکیلاتی تازه برای بلدیه آماده کرد. تشکیلاتی که شامل شش اداره بود:«اداره صحیّه و معاونت عمومی؛ اداره محاسبات و عایدات؛ اداره امور خیریه؛ اداره ساختمان، روشنایی میاه؛ اداره تفتیش، سجل احوال، احصائیه نشریات؛ اداره کابینه پرسنل، تنظیمات، ملزومات، اجرائیات و رسوم.»
مهم‌ترین اقدام این تشکیلات تشکیل کمیسیونی برای روشنایی معابر بود. برای نخستین بار در تهران معابر تهران به چراغ برق مجهز شد. ایپکیان کاسبان تهرانی را موظف کرد که تابلوهای خوانایی را بالای سردر مغازه‌ها نصب کنند. او از کسبه خواست تا به جای اسامی فرنگی و عربی نام‌های ایرانی را بر مغازه‌های خود بگذارند. صاحبان دکان‌های لاله‌زار و علاءالدوله و ناصریه موظف شدند دکان‌های خود را سبز کنند. 
همچنین ماموران اداره صحیه را موظف کرد تا به طور دائمی مراکزی که مواد خوراکی می‌فروختند مانند کبابی‌ها و حمام‌ها و سلمانی‌ها را از نظر بهداشتی تفتیش کنند. ساماندهی میدان مشق برای تفرج بیشتر مردم تهران اقدام بعدی ایپکیان بود. او همچنین در سال ۱۳۰۰ و بعد از رسیدن به شهرداری، زمینی که در شمال میدان توپخانه پشت به لاله‌زار بود را به مساحت ۴۵۰۰متر برای ساخت عمارت شهرداری به نیکلای مارکف سپرد؛ عمارتی که به عمر ریاست او بر شهرداری پایتخت و رئیس‌الوزرایی دوستش سیدضیا نرسید.