صدای پای اژدها در بیروت

سیاوش فلاح‌پور ـ خبرنگار

 در شرایطی که مذاکرات دولت ورشکسته لبنان با صندوق بین‌المللی پول به بن‌بست رسیده و اوضاع بحران‌های مالی - معیشتی در این کشور هم روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود، انتشار خبری مهم از قصر بعبدا (کاخ ریاست‌جمهوری) فضای آشفته رسانه‌های لبنانی را به کلی تحت‌الشعاع قرار داد؛ براساس این خبر، سفیر چین در رخدادی بی‌سابقه با دعوت حسان دیاب، نخست‌وزیر لبنان در جلسه هیأت دولت این کشور شرکت کرد. به نوشته رسانه‌های لبنان، وانگ کیجیان در این جلسه، ضمن اعلام آمادگی کشورش برای حمایت مالی و اعطای وام به لبنان، رایزنی‌های جداگانه‌ای را با وزرای اقتصادی کابینه درباره زمینه‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی لبنان انجام داده است. این در حالی است که به‌گفته منابع نزدیک به دولت دیاب، ازجمله روزنامه الاخبار، 10شرکت بزرگ چینی، یک هفته پیش از برگزاری این جلسه در پیامی به دولت لبنان از آمادگی خود برای ورود به بازارهای لبنان خبر داده‌‌اند.
اهمیت این خبر زمانی بیشتر نمایان می‌شود که بدانیم با توجه به ورشکستگی نظام بانکی لبنان، هیچ شرکت سرمایه‌گذاری یا عمرانی غربی، بدون تضمین صندوق بین‌المللی پول حاضر به پذیرش ریسک وضعیت لبنان و ورود به بازارهای این کشور نیست. از سوی دیگر، مذاکرات دولت جدید لبنان با صندوق بین‌المللی پول طی ماه‌های گذشته عملا بی‌نتیجه بوده و هیچ چشم‌انداز روشنی، دست‌کم در آینده نزدیک پیش روی این مذاکرات وجود ندارد. بهترین نشانه برای این امر، اظهارات اخیر کریستالینا جورجیوا، مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول درباره لبنان است. او پس از آخرین دور از مذاکرات مالی در بیروت گفت: دلیلی برای آنکه باور داشته باشیم بحران مالی لبنان در آینده نزدیک خاتمه یافته یا حتی مهار خواهد شد، وجود ندارد.
لبنان هم‌اکنون بدهی سنگینی به مؤسسات مالی اروپایی ازجمله یوروپوند دارد، آن هم درحالی‌که نظام بانکی این کشور به مرحله ورشکستگی رسیده و به‌نظر می‌رسد دارایی‌های عمومی لبنان دیگر برای جبران بدهی‌های خارجی کافی نیست. دولت تازه کار حسان دیاب در نخستین تصمیم خود اعلام کرد بازپرداخت بدهی‌های خارجی کشور با استفاده از منابع بانکی را متوقف کرده و از طریق مذاکره همزمان با صندوق بین‌المللی پول و مؤسسه یوروپوند تلاش می‌کند به شروط مالی و زمانی عادلانه‌تری برای جبران بدهی‌های خارجی دست یابد. اما این مذاکرات طی ماه‌های گذشته ناموفق بوده و حتی می‌توان گفت به بن‌بست رسیده است. رسانه‌های نزدیک به جریان 8مارس (ائتلاف حزب‌الله، جریان مسیحی آزاد ملی و جنبش شیعی امل)، طرح پیش شرط‌های سیاسی و مداخله در امور حاکمیتی لبنان از سوی صندوق بین‌المللی پول را علت اصلی شکست مذاکرات عنوان کرده‌اند. شیخ نعیم قاسم، جانشین دبیرکل حزب‌الله همزمان با آغاز این مذاکرات در وین گفته بود: مقاومت هیچ مشکلی با دریافت منابع مالی خارجی و کمک به حل بحران فعلی لبنان ندارد، اما اگر دشمنان کشور بخواهند مذاکرات را به ابزاری برای فشار بر مقاومت و امنیت لبنان تبدیل کنند، بدون شک شکست خواهند خورد. به این ترتیب می‌توان گفت دولت جدید لبنان که تنها از حمایت جریان 8مارس برخوردار است با طرح پیشنهاد همکاری از سوی چین، برای نخستین‌بار به موقعیتی امیدبخش برای برون رفت از بحران فروپاشی دست یافته است؛ اگرچه هنوز فاصله و موانع زیادی میان امید دولت با تغییر واقعی وضعیت در لبنان وجود دارد.

هشدار آمریکا
همزمان با تقویت اراده دولت دیاب برای ورود به همکاری‌های گسترده با چین و در نتیجه، خروج از بن‌بست صندوق بین‌المللی پول، فشارهای خارجی و داخلی بر این دولت نیز افزایش یافته‌است. دورثی شیا، سفیر آمریکا در بیروت که به تازگی، بحرانی سیاسی علیه دولت به پا کرده بود، در واکنش به انتشار خبر ملاقات سفیر چین با هیات دولت گفت: ماجراجویی‌های منطقه‌ای حزب‌الله به نیابت از ایران، لبنان را گرفتار بحران فروپاشی مالی کرده است و تا زمانی که این سیاست‌ها ادامه داشته باشد، گشایشی در وضعیت اقتصاد لبنان حاصل نخواهد شد. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای‌الیوم در این‌باره می‌گوید: سفر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر سابق عراق به چین و تلاش‌های او برای توسعه روابط اقتصادی بغداد و پکن به قیمت سقوط دولتش تمام شد. حال باید منتظر ماند و سرنوشت تلاش‌های مشابه از سوی نخست‌وزیر لبنان را به نظاره نشست.




جزئیات پیام چین

براساس اطلاعاتی که از نشست سفیر چین با دولت لبنان در رسانه‌های این کشور منتشر شده، در پیام شرکت‌های چینی، علاوه بر اعلام آمادگی عمومی، نام چندین پروژه زیرساختی به‌عنوان زمینه همکاری‌های مشترک ذکر شده است:
  توسعه 2نیروگاه اصلی برق در لبنان (میزان خاموشی‌های روزانه در این کشور به‌طور قابل توجهی افزایش یافته)
  اجرای پروژه خط راه آهن شمال-جنوب (اجرای این پروژه سال‌هاست بر زمین مانده)
  تاسیس شبکه مدرن حمل‌ونقل در بیروت (بیروت با وجود جایگاهش در گردشگری منطقه، یکی از عقب‌مانده‌ترین نظام‌های حمل‌ونقل شهری را دارد)
  حل بحران زباله با فناوری‌های مدرن (شهرداری‌های لبنان هنوز فاقد سازوکاری مدرن برای جمع‌آوری و  امحای زباله هستند و بارها بحران زباله در این کشور از کنترل خارج شده است)
همچنین، پروژه تونل بیروت، توسعه شبکه تصفیه آب، تکمیل آزادراه بیروت - دمشق، راه‌اندازی نیروگاه‌های برقابی و سرمایه‎گذاری مستقیم در نظام بانکی از دیگر پیشنهادهای شرکت‌های چینی برای ورود به بازار لبنان، به‌رغم بحران مالی این کشور عنوان شده است. بخش عمده زیرساخت‌های یادشده در لبنان، طی دهه‌های گذشته به‌طور انحصاری در اختیار شرکت‌های اروپایی و آمریکایی بوده است.