دعوای قدرت‌ها در زمین بهداشت جهانی

محمد امین خرمی_خبرنگار

2‌ماه کشمکش میان دونالد ترامپ و سازمان بهداشت جهانی بر سر عملکرد این نهاد در زمینه مقابله با کرونا، در نهایت به انتشار نامه 4صفحه‌ای رئیس‌جمهور آمریکا منتهی شد که در آن، این سازمان را به قطع کامل بودجه تهدید کرده است.
ترامپ در این نامه‌ که خطاب به دکتر تدروس گبریسیوس، رئیس سازمان بهداشت جهانی نوشته شده، 30روز به این سازمان فرصت داده در عملکرد خود «تغییرات اساسی» ایجاد کند یا اینکه قید میلیون‌ها دلار حمایت مالی آمریکا را بزند. رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه نیز در ادامه انتقاداتش، سازمان بهداشت جهانی را «بازیچه» دست چین خواند.
انتقادهای بی‌سابقه ترامپ علیه سازمان بهداشت جهانی در حالی مطرح می‌شود که خود او به‌خاطر مدیریت بحران کرونا در آمریکا تحت فشار انتقادهای مخالفانش قرار دارد. شمار مبتلایان کرونا در این کشور از مرز یک میلیون و 500هزار نفر و تعداد قربانیان از مرز 90هزار نفر گذشته و بسیاری همچنان معتقدند دولت ترامپ در برابر این ویروس سردرگم است.
ترامپ اما در مقابل این انتقادها، از همان ابتدا انگشت اتهام را به سمت چین گرفت و پنهان‌کاری مقام‌های چینی در مورد شیوع ویروس کرونا را دلیل انتشار آن در جهان و آلوده‌شدن همه کشورها دانست. به گفته او، پنهان‌کاری و ناتوانی دولت این کشور در مهار شیوع ویروس باعث شده تا جهان با یک بحران بی‌سابقه روبه‌رو شود. رئیس‌جمهور آمریکا، سپس در هفته‌های بعدی نوک پیکان انتقادهایش را به سمت سازمان بهداشت جهانی نشانه رفت و مقام‌های این سازمان را به کوتاهی در بازخواست چین و همچنین جانبداری از این کشور در بحران کرونا متهم کرد.
دونالد ترامپ در نامه خود که همزمان با برگزاری نشست سالانه سازمان بهداشت جهانی منتشر شده، این سازمان را متهم کرده که «به شکل خطرناکی» وابسته به چین است. او در میان اتهامات مختلفی که به سازمان وارد کرده، آورده که مسئولان این نهاد از اوایل دسامبر‌2019(آذر 1398) و حتی قبل‌تر از آن، هشدارهای متعدد در گزارش‌های علمی در مورد شیوع ویروس کرونا در شهر ووهان چین را نادیده گرفته و باعث وقوع چنین بحرانی شده‌اند. ترامپ در این نامه که متن آن‌را روی توییتر منتشر کرده است، مدعی شده که سازمان بهداشت جهانی تحت فشار شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، از اعلام وضعیت اضطراری در جهان خودداری کرده است‌ و از رفتار «تمجیدآمیز» سازمان بهداشت جهانی در مورد مدیریت بحران از سوی چین انتقاد کرده و تأکید کرده که اگر دکتر تدروس همچون رئیس قبلی این سازمان در برابر بحران سارس در سال‌2003 رفتار می‌کرد، می‌توانست جان بسیاری را در جهان نجات دهد.
ترامپ گفته است: «درحالی‌که آمریکا سالانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار به سازمان بهداشت جهانی پول می‌دهد، پرداختی چین فقط حدود ۴۰‌میلیون دلار یا کمتر است و آمریکا حق دارد خواستار پاسخگویی بهتر این سازمان باشد.» سازمان بهداشت جهانی جزو نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل است اما برای اقدامات خود در سراسر جهان، به‌خصوص کشورهای در حال توسعه، نیازمند حمایت مالی است که از سوی دولت‌ها انجام می‌شود. آمریکا همیشه بزرگ‌ترین حامی مالی این سازمان بوده است. این کشور علاوه بر مبلغ ۱۱۶‌میلیون دلار پولی که به‌عنوان سهمیه تعیین شده از سوی سازمان ملل پرداخت می‌کند، حدود 400میلیون دلار هم به‌صورت داوطلبانه در اختیار آن قرار می‌دهد. در شرایطی که سازمان بهداشت جهانی برای کمک‌رسانی به کشورها برای مقابله با کرونا و دیگر بیماری‌های واگیردار مثل ابولا تحت فشار مالی است، قطع کمک آمریکا ضربه بزرگی خواهد بود.

چین در کنار سازمان بهداشت جهانی
چینی‌ها هم طی 2‌ماه گذشته در مقابل انتقادها و اتهامات دونالد ترامپ ساکت ننشسته‌اند و حتی در جایی آمریکا را متهم به ایجاد ویروس و انتقال آن به کشورشان کردند. دیروز هم ژائو لیجیان، سخنگوی وزارت خارجه چین، ترامپ را متهم کرد که با انتقاد از پکن سعی دارد فشارها را از روی دولتش که در برابر ویروس ناکارآمد بوده، بر‌دارد.
مقام‌های چینی ابتدا همه انتقادها در مورد عملکردشان در مقابله با ویروس را رد می‌کردند اما اکنون به‌نظر می‌رسد اندکی در موضع خود تغییر داده‌اند. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است پس از عبور از بحران، تحقیقات جامعی در مورد عملکرد چین انجام خواهد داد. دولت چین هم اعلام کرده تنها با تحقیقاتی که از سوی این نهاد انجام شود، همکاری می‌کند.
چینی‌ها به هر حال طی 4ماهی که از آغاز بحران می‌گذرد، از سوی کشورهای دیگر و افکار عمومی جهان تحت فشار بوده‌اند. همین باعث شده تا آنها تلاش ویژه‌ای برای ساخت واکسن کرونا آغاز کنند. چین سعی دارد قبل از دیگر کشورها به واکسن دست پیدا کند و آن‌را در اختیار دیگران قرار دهد تا شاید قدری از فشار افکار عمومی کاسته شود. دیروز بار دیگر این کشور تأکید کرد که هر واکسنی توسط دانشمندان چینی ساخته شود، به رایگان در اختیار همه جهان قرار خواهد گرفت.
شی‌جین‌پینگ همچنین در مقابل فشارهای مالی آمریکا علیه سازمان بهداشت جهانی، اعلام کرده است مبلغ 2میلیارد دلار طی 2سال برای مبارزه با کرونا در اختیار این سازمان قرار خواهد داد. اتحادیه اروپا هم که در ماجرای تقابل آمریکا و سازمان بهداشت جهانی، در سمت این نهاد بین‌المللی قرار گرفته، دیروز بار دیگر از عملکرد آن تقدیر کرد. سخنگوی کمیسیون اروپا در پاسخ به خبرنگاران گفت: «اکنون زمان نشان‌دادن همبستگی است نه متهم‌کردن یا تضعیف همکاری‌های چند‌جانبه بین‌المللی.»

ماجرای ترامپ و داروی مالاریا
دونالد ترامپ طی 2ماهی که از شیوع ویروس کرونا در آمریکا می‌گذرد، بارها تلاش کرده داروی هیدروکسی‌کلروکین را به‌عنوان درمان‌کننده این بیماری معرفی کند؛ موضوعی که باعث رویارویی او با گروه بزرگی از پزشکان داخل و خارج آمریکا شده است. ترامپ دیروز در جمع خبرنگاران کاخ سفید گفت که 10روز است از این دارو به‌عنوان یک داروی پیشگیری از ابتلا به کرونا استفاده می‌کند. او گفت: «من از یک هفته و نیم قبل مصرف آن را شروع کرده‌ام و می‌بینید که هنوز اینجا در خدمت شما هستم.» ترامپ همچنین تأکید کرد که برخی پزشکان نیز از این دارو برای جلوگیری از ابتلا به کرونا استفاده می‌کنند. رئیس‌جمهور آمریکا حتی گفته که ۲۰ میلیون دوز از این دارو را از سوی دولت خریداری کرده تا در انبارها موجود باشد. این در حالی است که تحقیقات بالینی درباره ثمربخش‌بودن این دارو که پیش‌تر برای بیماری مالاریا ساخته شده هنوز در مراحل اولیه است و ‌هیچ شواهد محکمی مبنی بر اثربخش بودن آن در برابر ویروس کرونا گزارش نشده است. اصرار ترامپ به استفاده مردم از این دارو باعث شده‌ تا انجمن پزشکی، انجمن داروسازان و جمعیت داروسازان نظام سلامت آمریکا در بیانیه‌ای مشترک با تجویز هیدروکسی‌کلروکین و چند داروی دیگر برای مقابله با کرونا مخالفت کنند. این سه نهاد تخصصی تأکید دارند که این دارو نباید تجویز شود مگر در مواردی که با ملاحظات و احتیاط فراوان پزشکی همراه باشد. طبق گفته متخصصان، هیدروکسی‌کلروکین می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی و در مواردی حتی باعث ایست قلبی شود.