تعطیلات در ایران زیاد نیست

سمیرا رحیمی- روزنامه‌نگار

بحث بر سر تعیین‌تکلیف و ساماندهی روزهای تعطیل در کشور بیش از 2دهه است که بدون نتیجه‌ای خاص، در جریان است. به‌دنبال بحث بر سر زیاد بودن روزهای تعطیل در کشور در سال1389 بود که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با تنظیم سندی توضیح داد ایران در مقایسه با کشورهای جهان به جز یک کشور، کمترین تعطیلات را در جهان داراست. بر اساس این سند مجموع تعطیلی‌های کشور با احتساب جمعه‌ها و نیم‌روز پنجشنبه‌ها 104روز است که گفته می‌شود این میزان به نسبت بیشتر کشورهای جهان تعطیلات کمتری است. از سال89 به بعد بحث بر سر اصلاح «قانون اصلاح لایحه قانونی تعیین تعطیلات رسمی کشور» مصوب مرداد78 بالا گرفت و مجلس را برای ایجاد2تغییر در تعطیلات کشور مصمم ساخت: تعطیلی روز شنبه به جای پنجشنبه با هدف همسان‌سازی تعطیلات با دیگر کشورهای جهان جهت بهبود تبادلات اقتصادی و تلاش برای حل مشکل جابه‌جایی تداخل روزهای تعطیل، انتقال تعطیلی روز 4فروردین به 5 فروردین و حذف تعطیلی ‌روزهای 12فروردین و 15خرداد از تقویم که هردو پیشنهاد در مجلس رد شدند و بی‌نتیجه ماندند.
دنبال کردن ردپای تلاش‌های جسته و گریخته برای سر‌و‌سامان دادن به تعطیلات کشور در طول سال‌های متوالی تنها به یک واژه منتهی می‌شود: نافرجام. پرونده تعطیلی شنبه یا پنجشنبه هرچندوقت یک‌بار باز شده و نیمه‌کاره رها شده‌است. طرح‌هایی که با نیت ساماندهی مطرح شده‌اند، مانند محلی‌سازی‌ تعطیلات مذهبی، یا طرح انتقال تعطیلی‌های آخر هفته به شنبه یا یکشنبه از سوی اعضای اتاق بازرگانی، همواره با حاشیه‌ها و موافقان و مخالفان زیاد همراه بوده‌اند؛ مانند مخالفت وزارت آموزش‌و‌پرورش به‌دلیل تداخل در امور تحصیلی دانش‌آموزان و در نهایت نیز هیچ نتیجه مشخصی از این طرح‌ها به‌دست نیامده است.
اگرچه ایران در مقایسه با دیگرکشورها روزهای تعطیل کمتری دارد، نکته‌ای که درباره تعطیلات در ایران از سوی برنامه‌ریزان و متخصصان امور اجتماعی و اقتصادی همواره مطرح شده‌است، هدفمند نبودن تعطیلات و بدون برنامه بودن آنهاست.
از جمله تلاش‌ها برای ایجاد تغییر در تعطیلات رسمی کشور، تلاش دولت‌های نهم و دهم برای ایجاد تغییراتی مانند تعطیل کردن پنجشنبه‌ها، کاهش تعطیلات عید نوروز و افزایش روزهای تعطیلی عید فطر بوده است. محمود احمدی‌نژاد یکی از مدافعان تعطیل شدن روزهای پنجشنبه به شمار می‌رفت و معتقد بود تأثیر افزایش تعطیلی آخر هفته در جهان امتحان خود را پس داده است؛ تفکری که حساب‌نشده بودن آن و تمرکز صرف احمدی‌نژاد بر جلب‌توجه افکار عمومی نسبت به‌خودش، در سه‌ساله نخست دولت دهم زیان‌های اقتصادی به کشور را 50درصد افزایش داد (براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اسلامی). این هدف با تاکتیک‌هایی مانند تعطیل کردن روزهای میان دو تعطیلی یا قبل تعطیلی دنبال شده است. در شهریور سال1389دولت طرحی یک‌فوریتی مربوط به اختیارات دولت برای تعیین سازوکار و افزایش تعطیلات عید فطر به مجلس ارائه داد. فوریت این طرح با 131رأی موافق و 63رأی مخالف و 8رأی ممتنع به تصویب رسید. در نهایت این طرح در مجلس بررسی نشد و هیأت‌ دولت خود روز بعد از عید فطر را تعطیل اعلام کرد.
در سال 1390طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها با مخالفت مجلس مواجه شد و همانطور که پیش‌تر گفته شد، دولت در سال91 یک روز به تعطیلی عید فطر افزود. در سال1393 کمیسیون اجتماعی مجلس طرحی جهت کاهش تعطیلات مذهبی و حذف سنت تعطیلی‌های میان روزهای تعطیلی جهت بررسی دریافت کرد. گفت‌وگو و پیشنهادهای بی‌نتیجه درباره مدیریت تعطیلات کشور در سال95 و در مجلس دهم جدی‌تر ادامه پیدا کرد. تا اواسط سال95 بیش از 12طرح در راستای ساماندهی تسلیم مجلس شد که همگی بی‌نتیجه ماندند.
 در سال 96باری دیگر کلیات طرح ساماندهی تعطیلات از سوی کمیسیون اجتماعی مجلس رد شد اما برای بررسی بیشتر به مرکز پژوهش‌های مجلس ارسال شد. بنیاد توسعه گردشگری پایدار نیز در مرداد سال97 طرحی برای ساماندهی تعطیلات رسمی در کشور تسلیم مجلس کرد. به گفته ابراهیم‌ بای‌سلامی، رئیس هیأت مدیره این بنیاد و عضو شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری، این طرح کاملا تخصصی بود و پس از بررسی، مطالعه و تحلیل محتوای تمام طرح‌های موجود در داخل و خارج کشور در 35صفحه تهیه و به دولت تقدیم شد. هدف کلی این طرح کاهش تعداد روزهای تعطیل در کشور و از بین بردن پدیده «بین‌التعطیلین» بوده‌است. این طرح نیز به نتیجه مشخصی نرسید و چنددستگی بر سر شکل ساماندهی تعطیلات مانند همیشه مانع از رسیدن به نتیجه‌ای واحد و جامع در این زمینه شد.
آخرین تحرکات و تلاش‌ها برای ساماندهی تعطیلات، موافقت کمیسیون اجتماعی مجلس با طرح تعطیلی روزهای پنجشنبه بوده‌است. طرح تعطیلی روز پنجشنبه تمام مراکز اداری، آموزشی و قضایی در تمام استان‌ها و شهرستان ها همانند تهران در 15مهر 1398 در نشست کمیسیون اجتماعی مجلس اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت با اکثریت آرا تصویب شد. پس از آن نوبت به هیأت رئیسه مجلس است که به این طرح رسیدگی کرده و آن را به صحن علنی ارائه دهند تا به تصویب رسیده یا رد شود؛ طرحی که به باور بسیاری از فعالان حوزه اقتصادی و گردشگری، می‌تواند در ساماندهی تعطیلات قدمی بزرگ باشد. همچنین کارشناسان گردشگری معتقدند این طرح می‌تواند به توسعه گردشگری داخلی نیز کمک کند؛ زیرا در صورت 2روزه شدن تعطیلات آخرهفته، گردشگری داخلی رونق بیشتری خواهد‌یافت.
با این همه از زمان تصویب اولیه طرح تعطیلی پنجشنبه‌ها به‌عنوان نخستین قدم عملی ساماندهی تعطیلات در ایران در اردیبهشت98 در کمیسیون اجتماعی مجلس، هیچ تصمیم جدیدی برای تعیین تکلیف آن اتخاذ نشده و این طرح که منتقدان زیادی نیز در میان نمایندگان دارد، همچنان بلاتکلیف باقی مانده‌است.