زمین گرم، اقیانوس داغ

جواد نصرتی/خبرنگار

در شرایطی که جامعه جهانی هنوز بر سر راه‌های مقابله و توقف گرمایش جهانی به نتیجه نرسیده، انتشار نتایج یک تحقیق علمی درباره سرعت غافلگیرکننده آب شدن یخ‌های گرینلند، یک نگرانی جدی را پیش روی جهان گذاشته است: سطح آب دریاها، به طرز خطرناکی در حال بالا آمدن است.
براساس تحقیقی که به سرپرستی دکتر مایکل بویس استاد ژئودینامیک دانشگاه اوهایو انجام شده، یخ‌های منطقه گرینلند، 4برابر بیشتر از سال2003 در حال آب شدن هستند. نکته نگران‌کننده این تحقیق که در آکادمی ملی علوم در آمریکا منتشر شده این است که این یخ‌ها، نه در مناطق از پیش شناخته‌شده و تحت کنترل، بلکه در مناطقی که کمتر توجه دانشمندان را جلب می‌کردند آب می‌شوند. و البته نکته نگران‌کننده‌تر برای نوع بشر این است که این تحقیق، تنها یک هفته بعد از تحقیق مشابهی درباره قطب جنوب منتشر شد؛ دانشمندان دریافته‌اند که سرعت آب شدن یخ‌های قطب جنوب، در 40سال گذشته، عملا 6برابر شده است.
دانشمندانی که درباره گرینلند تحقیق کرده‌اند، هشدار داده‌اند آب شدن یخ‌های این منطقه می‌تواند در 2دهه آینده، عامل اصلی بالا رفتن سطح آب دریاها در سراسر جهان باشد. دلیل اصلی افزایش سرعت آب شدن یخ‌های گرینلند، گرمایش جهانی است؛ به‌خاطر این پدیده، سرعت گرمایش در منطقه قطب شمال، دوبرابر دیگر مناطق جهان است و گرینلند، جزیره‌ای بسیار بزرگ و پوشیده از یخ‌هایی که گاهی قطر آنها به 2مایل می‌رسد، بالای مدار قطبی قرار دارد.
دانشمندانی که در تهیه این تحقیق‌ها و پژوهش‌های مشابه دست داشته‌اند، توصیه جدی کرده‌اند که بشر همین حالا باید برای قطع انتشار گازهایی که کره زمین را گرم‌تر می‌کنند اقدام کند. اما مسئله گرمایش اقیانوس‌ها و بالاآمدن سطح آب آنها، بسیار پیچیده است. حتی اگر همین امروز بشر جلوی گازهای گلخانه‌ای را بگیرد، سطح آب دریاها همچنان بالا خواهند آمد و زمان زیادی طول خواهد کشید تا اقیانوس‌ها به حالت طبیعی برگردند. و این تازه در شرایطی است که جامعه جهانی واقعا برای تغییر شرایط مصمم باشد.

سیاستمداران؛ دشمنان زمین
مهم‌ترین توافق جامعه جهانی برای حفظ زمین، معاهده پاریس است که در سال2015به ثمر رسید. براساس این توافق، کشورهای سراسر دنیا خود را به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای متعهد می‌کنند. هدف اصلی، این است که دمای زمین نسبت به دوران قبل از صنعتی‌شدن، هرگز بیشتر از 2درجه گرم‌تر نشود و تمام کشورها در راه کاهش دمای جهانی به زیر 1.5درجه تلاش کنند. این هدف بزرگ و امیدهای بشر برای نجات زمین اما با انتخاب سیاستمداران راستگرای متعصبی مانند دونالد ترامپ در آمریکا (دومین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای دنیا) و ژائو بولسونارو در برزیل (هشتمین تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای دنیا و خانه بزرگ‌ترین جنگل‌های دنیا) ضربه سنگینی خورده است. هیچ‌کدام از این 2نفر، اعتقادی به گرمایش جهانی ندارند و این پدیده را دروغ می‌خوانند. ترامپ، آنها را ساخته چین می‌خواند تا به اقتصاد آمریکا لطمه وارد کند. بولسونارو هم معتقد است جنگل‌های آمازون -ریه تنفسی کره زمین- باید به چراگاه و زمین‌های کشاورزی تبدیل شود. دیگر سیاستمداران دست راستی هم که در گوشه و کنار دنیا  به قدرت می‌‌رسند، تفکرات مشابهی دارند و قدرت گرفتن آن، توافق پاریس را کم‌اثرتر می‌کند و در نتیجه امیدها برای نجات زمین پیش از آنکه واقعا دیر شود، کمرنگ‌تر می‌شوند.

خطر بیخ گوش صدها میلیون نفر
تا زمانی که چنین سیاستمدارانی سر قدرت باشند، نمی‌توان به اقدام عاجل برای رفع مشکل گرمایش جهانی امیدوار بود اما فجایع محیط‌زیستی، منتظر تغییر سیاستمداران نمی‌مانند. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند اگر دمای زمین 3درجه گرم شود، میزان آب شدن ذخیره‌های یخی کره زمین در مناطقی مانند گرینلند سطح آب دریاها را چنان بالا می‌برد که در کمتر از یک قرن دیگر، ‌شهرهای ساحلی بزرگی مانند شانگهای در چین، اوزاکا در ژاپن، میامی در آمریکا و بخش‌های زیادی از شهرهای ریودوژانیرو در برزیل و اسکندریه در مصر، زیر آب خواهند رفت. این یعنی صدها میلیون انسان به پناهجویان محیط‌زیستی تبدیل خواهند شد. بالا آمدن سطح آب، کشورهای زیادی را هم تهدید می‌کند که مهم‌ترین آنها، بنگلادش است. همین حالا سالانه نزدیک به 250هزار نفر به‌خاطر بالا آمدن سطح دریاها مجبور به مهاجرت هستند.
دانشمندان ‌امیدوارند تحقیقات آنها درباره گرم شدن اقیانوس‌ها و بالا آمدن سطح دریاها، توجه جامعه جهانی را به این پدیده خطرناک جلب کند و به موازات چاره‌اندیشی برای مقابله با گرم شدن زمین، اقیانوس‌ها هم مورد توجه قرار بگیرند.

چطور زمین را نجات دهیم؟


تک‌تک انسان‌ها، در مقابل سرنوشت زمین مسئول هستند و به‌تنهایی می‌توانند برای نجات آن اقدام کنند. دیوید اتنبرو، طبیعت‌شناس و مستندساز مشهور انگلیسی، در ویدئویی که از سوی مجمع جهانی اقتصاد در داووس منتشر شده، چند راهکار ساده اما حیاتی پیش روی بشریت قرار داده تا در نجات کره زمین سهیم باشد:
«کاری که همه ما باید انجام دهیم، طوری که تمام جنبه‌های زندگی ما را پوشش می‌دهد، بسیار ساده است: نباید اسراف کنیم. در مصرف پلاستیک اسراف نکنید، در مصرف غذا اسراف نکنید، در مصرف انرژی اسراف نکنید. در حد نیازهایمان زندگی کنیم، بدون آسیب رساندن به سیاره. این شدنی است و این کاری است که باید هدف همه ما باشد.»