عبور صوت از وضعیت قرمز

لیلا شریف

خطی در گوشه پیاده‌رو را گرفته است و آهسته‌آهسته به سمت خانه حرکت می‌کند که بوق ممتد یک موتور از پشت‌سرش همچون شوکی الکترونیکی او را از خود‌بی‌خود می‌کند، بدن لرزان و عصبی خود را به دیوار می‌چسباند تا راه برای عبور موتورسوار خشمگین باز شود. به خانه می‌رسد و هنوز صدای موتور در گوش‌اش تیر می‌کشد، به اتاق خواب می‌رود تا کمی آرام شود، اما همسایه‌بودن با یکی از اتوبان‌‌های تهران، آرامش در خانه را هم از او ربوده و بدون آنکه بداند هر روز عصبی‌تر و ناآرام‌تر می‌شود. آلودگی صوتی و تأثیرش بر آرامش تهرانی‌ها موضوعی بود که موجب شد تا با الهام کریمی به گفت‌وگو بنشینیم و ببینیم آیا مشکلات آلودگی صوتی هم به اندازه آلودگی هوا بر شهر تهران خیمه زده است یا خیر؟ براساس گفته کریمی که کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران است «افزایش فشارخون، سردرد، ‌سرگیجه، کاهش تمرکز و کاهش آستانه تحمل ازجمله عوارض آلودگی صوتی است».

 خانم کریمی، حد مجاز سروصدا در روز و شب تهران چقدر است؟

حد مجاز صدا در هوای آزاد برای روز (7صبح تا 10شب) و شب (10شب تا 7صبح) متفاوت است و با توجه به نوع کاربری، مشخص می‌‌شود. هم‌اکنون 5 نوع کاربری از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست تعریف شده است که از میان ‌آنها برای کاربری مسکونی به‌دلیل حساسیت بیشتر، میانگین تراز صوتی 55دسی‌بل در روز و 45دسی‌بل برای شب درنظر گرفته شده است و استاندارد برای کاربری تجاری- مسکونی نیز 60دسی‌بل در روز و 50دسی‌بل در شب است.

 چرا میزان استاندارد تعیین‌شده در شب 10دسی‌بل از روز کمتر است؟

چون شب زمان استراحت و خواب مردم است و بر این اساس فضای زندگی‌شان نیاز به آرامش بیشتری دارد. این تفاوت استاندارد شب و روز در همه کشورها وجود دارد. متأسفانه در شهرهای بزرگی چون تهران نتایج اندازه‌گیری نشان می‌دهد که میزان تراز صدای روز و شب خیلی به هم نزدیک است و بیانگر این مطلب است که شدت آلودگی صوتی در دوره زمانی شب نسبت به دوره زمانی روز بیشتر است.

 براساس سنجش‌‌ها بهترین و بدترین منطقه تهران از نظر آلودگی صوتی کجاست؟

به این سؤال به این شکل نمی‌توانم پاسخ دهم. با توجه به ماهیت صدا که با افزایش فاصله از منبع صوت، میزان تراز صوتی دریافتی کاهش می‌یابد، یک ایستگاه در یک نقطه از منطقه به‌تنهایی نمی‌تواند نماینده آلودگی صوتی کل منطقه باشد. با وجود این، با مقایسه نتایج ایستگاه‌ها به‌صورت تخمینی مشخص می‌‌شود کدام مناطق در شرایط بحرانی‌تری قرار دارند. اما به‌طورکلی منطقه6 به‌دلیل استقرار ادارات مختلف و مناطقی با کاربری تجاری مانند بازار و مولوی و تردد بالای وسایل نقلیه، به‌ویژه موتورسیکلت‌ها و همچنین مناطق نزدیک به بزرگراه‌ها، جزو مناطقی هستند که بیشتر در معرض آلودگی صوتی قرار دارند. میانگین تراز صوتی در بزرگراه‌ها بین 70تا 80دسی‌بل است و متأسفانه نزدیک به 70درصد مناطق مجاور بزرگراه‌ها هم مسکونی هستند و این نشان می‌دهد که آلودگی صوتی به نقطه بحران رسیده و از استانداردها فاصله دارد.

پس الان آنهایی که خانه‌هایشان نزدیک اتوبان‌های شهری است، بیشترین میزان آلودگی صوتی را دارند...

یکسری از اصول شهری می‌بایست از طریق مدیریت شهری اعمال شود؛ مانند درنظر گرفتن فاصله مناسب بین مناطق مسکونی و بزرگراه‌ها، استفاده از پوشش گیاهی در مجاورت بزرگراه‌ها، استفاده از آسفالت متخلخل (روکش کم‌صدا) یا نصب دیوارهای صوتی در شرایط خاص و ویژه، اما مواردی هم هست که توصیه می‌شود از سوی شهروندان مورد توجه قرار گیرد. به‌عنوان مثال قبل از خرید خانه توجه شود که اصول مربوط به مبحث 18مقررات ملی ساختمان که مربوط به صوت است، حتماً در ساختمان مدنظر رعایت شده باشد. گاهی اوقات به‌دلیل آلودگی صوتی شدید در مجاور بزرگراه‌ها، پنجره‌های دوجداره پاسخگو نبوده و حتماً باید از پنجره 3یا 4جداره به همراه عایق‌های صوتی در بدنه و دیوار ساختمان‌ها استفاده شود.

 در شرایطی که اتوبان‌هایی مانند صدر و امام علی از دل محلات گذشته‌اند، ‌نمی‌توان به این خواسته دست یافت.

بله بزرگراه صدر هم یکی از مناطقی است که مردم به‌دلیل پل طبقاتی‌ای که احداث شده، از آلودگی صوتی‌اش خیلی شکایت می‌کنند. میانگین تراز صوتی در این بزرگراه براساس سنجش‌های انجام‌شده، حدود 80تا 82دسی‌بل است. عرض کم این بزرگراه و مصالح استفاده شده در ساخت پل که از جنس سیمان است موجب انعکاس صدا و افزایش تراز صوت در طبقه پایین این بزرگراه شده است.

 در سازمان شما پژوهشی انجام شده است که به تأثیر این آلودگی صوتی بر سلامت جسم و روان پرداخته باشد؟

کمیته‌ای به نام کمیته کنترل و پایش آلودگی صوتی از خرداد‌ماه 96 فعال شده است و براساس دستورالعمل این کمیته، موضوع بررسی آلودگی صوتی بر سلامت از سوی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و با همکاری دانشگاه تهران در حال انجام است که پس از تکمیل پژوهش، نتایج در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

 آلودگی صوتی چه تأثیری بر سلامت افراد می‌گذارد؟

افزایش فشارخون، سردرد، ‌سرگیجه، کاهش تمرکز و کاهش آستانه تحمل ازجمله عوارض آلودگی صوتی است. نباید این نکته را فراموش کرد که اگرچه در طولانی‌مدت ممکن است افراد به صدای بلند عادت کنند اما عادت‌کردن به معنی کاهش اثرات منفی بر سلامت جسم و روان افراد نیست.