سقف تجارت با روسیه؛ فقط 5میلیارد دلار

 دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران که عمدتا حوزه تجارت را تحت تأثیر قرار می‌دهد از ۱۳ مرداد به اجرا گذاشته می‌شود و ایران نیز که پیش‌ازاین سابقه برخورد با اعمال چنین محدودیت‌هایی را داشته، به دنبال جایگزین‌هایی است که تحریم‌های آمریکا را جبران کند. همچنین دور دوم تحریم‌های آمریکا که به معاملات نفتی و بانکی ایران مربوط می‌شود نیز قرار است از 13آبان‌ماه اجرایی شود.  به گزارش همشهری، در این مسیر، مطابق معمول توجه به شرق، به‌ویژه روسیه و چین جزو اولویت‌ها قرار گرفته و در همین زمینه، علی‌اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل نیز به روسیه سفر کرد و پس از دیدار دوساعته با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، این دیدار را سازنده و مؤثر اعلام کرد. سرمایه‌گذاری 50میلیارد دلاری روس‌ها در ایران نخستین و جنجالی ترین خبری بود که ولایتی به‌عنوان دستاورد این سفر مطرح کرد اما در ادامه با اظهارنظر وزیر انرژی روسیه درباره اجرای برنامه نفت در برابر کالا بین ایران و روسیه، موجی از شایعات در باره این توافق در محافل غیر رسمی منتشر شد.

اقتصاد وابسته و نفتی روسیه

 نفتی بودن اقتصاد روسیه و وابستگی آن به واردات کالاهای خارجی یکی از مسائلی بود که باعث شد بسیاری از افراد تجارت 50میلیارد دلار نفت در برابر کالا بین ایران و روسیه را غیرعملیاتی بدانند اما آنگونه که اسدالله عسگراولادی، بازرگان پیشکسوت و رئیس سابق اتاق مشترک ایران و روسیه به همشهری می‌گوید سابقه پیشنهاد اجرای برنامه نفت در برابر کالا، به زمان حال مربوط نیست و سابقا اتاق ایران و روسیه آن را مطرح کرده بود تا ایران مقادیری نفت را در جنوب به روسیه تحویل دهد و ضمن دریافت نقدی 25تا 30درصد از بهای نفت، در برابر مابقی ارزش آن کالاهای سرمایه‌ای و مواد اولیه از روسیه وارد کند. به گفته عسگراولادی، ایران سالانه 60میلیارد دلار واردات دارد و اساسا سوق دادن 50میلیارد دلار از آن به سمت روسیه نه در توان این کشور است و نه ایران به آن تن می‌دهد.

در تجارت با روسیه مغبون هستیم

رئیس پیشین اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه که پیشنهاددهنده مبادله نفت ایران در برابر کالاهای سرمایه‌ای روسیه بوده، می‌گوید: بر اساس آن پیشنهاد، مواد اولیه، ماشین‌آلات و نهاده‌های دامی و کشاورزی در صدر لیست واردات احتمالی از روسیه قرار داشت آن‌هم برای اینکه اولا ترکیب واردات این کالاها برای کشور متنوع شود و دوم اینکه تراز تجاری منفی ایران با روسیه به وضعیت قابل‌قبولی برسد. آمارها نشان می‌دهد فعلا حجم کل مبادلات تجاری ایران و روسیه به‌زحمت به 2میلیارد دلار می‌رسد که 1.5میلیارد دلار آن سهم روسیه و سهم ایران فقط 500میلیون دلار است. عسگراولادی نیز معتقد است در تجارت فعلی با روسیه، ایران مغبون شده است، باید این تراز را تغییر بدهیم و اگر روسیه موافق این تغییر نباشد، شکست ماست. این فعال اقتصادی می‌افزاید: ما 81میلیون جمعیت با سلایق مختلف داریم و سالانه 60میلیارد دلار واردات نیاز داریم که اگر 5میلیارد دلار آن با روسیه باشد، در چینش ترکیب تجارت خود موفق عمل کرده‌ایم.  در موضوع توسعه تجارت با روسیه، مساله‌ای که جلب‌توجه می‌کند این است که آیا تکنولوژی، ماشین‌آلات و کالاهای روسی به پای موارد مشابهی که اکنون از دیگر کشورها وارد می‌کنیم، می‌رسند؟ پرسشی که پاسخ عسگراولادی به آن منفی است. او می‌گوید: قرار نیست کالاهای  روسی را جایگزین واردات فعلی کنیم بلکه فقط این کالاها به واردات فعلی اضافه می‌شوند تا کمبودهای احتمالی را پوشش بدهند و تراز تجاری ما با روس‌ها نیز متعادل شود.

چندان احتیاجی به روس‌ها نداریم

رئیس پیشین اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه با اشاره به تحریم‌های قبلی آمریکا، تصریح می‌کند: ما همیشه به‌نوعی تحریم بوده‌ایم، کارمان سخت شده اما متوقف نه. ما می‌توانیم نیازهای خود را تأمین کنیم و چندان احتیاجی نیز به روس‌ها نداریم زیرا تجارت ما با چین، هندوستان، اندونزی، کره‌جنوبی، عمان، قطر، امارات و بسیاری دیگر از کشورهای منطقه برقرار است و در این میان اگر تجارت با یک یا چند کشور تحت تأثیر کینه‌توزی‌های آمریکا قرار بگیرد باز هم نمی‌گذاریم کار لنگ بماند.

از سوی دیگر عسگراولادی در پاسخ به انتقادهایی که نسبت به گرایش ایران به توسعه همکاری‌ها با روسیه می‌شود، می‌گوید: ما مشکلی با غرب نداریم، آنها ناز می‌کنند. تکنولوژی روس‌ها هم به پای تکنولوژی غربی‌ها نمی‌رسد اما وقتی غرب اخم می‌کند، ما ناگزیر به پذیرش لبخند شرق هستیم. فعلا واردات ایران از روسیه بیشتر مختص چوب، کاغذ، میلگرد، ریل و لوازم راه‌آهن، غلات، حبوبات، خوراک دام و گوشت است که البته برخی از آنها را روسیه از بلاروس تهیه و به ایران صادر می‌کند. به عقیده عسگراولادی، این تجارت قابلیت افزایش دارد و در قبال فروش نفت به روسیه، مواردی مانند ماشین آلات کشاورزی، مواد اولیه و ملزومات ریلی نیز می‌تواند به آن افزوده شود.



چه می‌فروشیم، چه می‌خریم؟

آمارهای رسمی  نشان می‌دهد فعلا حجم کل مبادلات تجاری ایران و روسیه به‌زحمت به 2میلیارد دلار می‌رسد که 1.5میلیارد دلار آن سهم روسیه و سهم ایران فقط 500میلیون دلار است. تازه‌ترین آمار تجارت خارجی گمرک ایران نشان می‌دهد در سه‌ماهه نخست سال جاری، روسیه 381میلیون و 720هزار دلار به ایران صادرات داشته که 205درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش نشان می‌دهد و این کشور را در ردیف هشتمین صادرکننده عمده به ایران قرار داده است. در مقابل ایران نیز ۷۸ میلیون و ۲۲۳ دلار صادرات به روسیه داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل 40درصد رشد کرده و این کشور را در جایگاه هجدهم مقصد کالاهای ایرانی قرار داده است. بررسی عمده اقلام مبادله شده میان ایران و روسیه حاکی از این است که اجزا و قطعات رآکتورهای هسته‌ای، دستگاه‌های کمک ناوبری دریایی، واگن‌های باری سبک و سنگین راه‌آهن، ذرت دامی و لاشه و شقه بره در صدر لیست کالاهای صادراتی روسیه به ایران قرار دارند. به گزارش مهر، در مقابل ایران ۱۵۱ هزار تن کالا به روسیه صادر کرده که بخش عمده آن شامل گوجه‌فرنگی، سیب تازه، پسته‌، پلی استیرن، کیوی تازه، کاهوی سالادی و خرمای مضافتی بوده است.