70درصد سازه قاجاری مسجد جامع ساری ازآتش‌سوزی در امان ماند

محمد باریکانی | خبرنگار

مسجد جامع ساری که پایه‌گذاری آن بر ستون‌های یک آتشکده ساسانی متعلق به 3هزار سال پیش و در سال 140هجری قمری انجام شد، در آتش سوخت.

این مسجد تاریخی که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده در دوره‌های تاریخی متعدد تجدید بنا شده بود. آخرین تجدید بنای این مسجد به دوره قاجار بازمی‌گردد و الحاقات زیادی از دوره پهلوی اول و دوم بر این بنای تک‌ایوانی ساخته شده در عصر قاجار افزوده شد.

مسجد تاریخی ساری 4شبستان دارد که بخش تاریخی آن در شبستان جنوبی واقع است. اتفاقا آتشی که به جان مسجد ثبت ملی‌شده جامع ساری افتاد از بخش شرقی شبستان جنوبی آغاز شد و یکباره تمام مسجد و مغازه‌های اطراف و مدرسه علمیه قاجاری آن ‌را نیز فراگرفت.

آتش‌سوزی آنطور که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور به همشهری گفته است به‌احتمال قوی از اتصال کابل‌های برق که به‌صورت غیراصولی در این بنا تعبیه شده بود، آغاز شده است.

نکته جالب اما آنجاست که بدانید گرچه آتش‌سوزی از همان شبستان قاجاری آغاز شده اما کمترین خسارت به همین بخش تاریخی وارد شده است که تاریخ آخرین مرمت آن نیز به همان دوره قاجار بازمی‌گردد و تمامی بخش‌هایی که در 6سال قبل مرمت شده بودند در شبستان‌های شرقی، غربی و شمالی بنا در آتش سوختند.

سازه‌های مسجد تاریخی ساری از جنس چوب بود و همین موضوع شعله‌های آتش مسجد را بیشتر برافروخت تا آنجا که معاون میراث فرهنگی کشور در بازدید از این مسجد به همشهری گفت که 95درصد از مسجد تاریخی ساری در آتش سوخته و کمترین حجم تخریب مسجد به همان سازه دوره قاجار مربوط است که امکان مرمت و بازسازی آن وجود دارد.

محمدحسن طالبیان در پاسخ به این سؤال همشهری که چرا میراث فرهنگی زودتر به ساماندهی کابل‌های برق و نگهداری بهتر از این مجموعه اقدام نکرده، گفت: این مسجد به‌صورت هیأت امنایی اداره می‌شد و مدیریت آن زیرنظر اداره اوقاف است و سازمان میراث فرهنگی تنها می‌تواند نظارت تخصصی بر نگهداری مجموعه داشته باشد.

او تأکید کرد: هیأت امنای این اثر تاریخی باید ضمن رعایت قانون و ضوابط میراث فرهنگی،  دستورالعمل فنی را پیش‌تر اجرا می‌کرد. طالبیان تأکید کرد: مدیریت بر بناهای تاریخی کشور تابع ضوابط میراث فرهنگی است ولی ساماندهی مراکز تاریخی کاری است که باید همه دستگاه‌ها و مردم در آن مشارکت داشته باشند. شهرداری،  میراث فرهنگی،  راه و شهرسازی و حتی کسبه باید در حفظ بناهای تاریخی همچون مسجد جامع ساری حضور فعال داشته باشند.

او گفت: به تبریز نگاه کنید که بازار تاریخی آن چگونه مدیریت می‌شود. دلیلش این است که خود مردم تبریز وارد میدان شدند و کسبه نیز حضور فعال یافتند و نقش پررنگی داشتند. بنابراین مالکان، هیأت امنا و بازاری‌های تبریز نقش مهمی در حفاظت از این بازار تاریخی ایفا کردند. به گفته وی،  شهرداری‌ها هم نقش بسیار مهمی در نگهداری و حفاظت از بناهای تاریخی دارند چون مدیریت شهر در اختیار آنهاست.

بارگذاری اضافی بر مسجد جامع 

معاون میراث فرهنگی کشور با اشاره به این موضوع که هیأت امنای مسجد جامع ساری موظف بر مدیریت صحیح و کنترل بیشتر وضعیت مسجد تاریخی ساری براساس موازین میراث فرهنگی بود،  گفت: همه ما در کشور در حد وظایف قانونی که داریم باید مسئول و پاسخگو باشیم. آنها باید از بارگذاری اضافی در مسجد جامع ساری جلوگیری می‌کردند که این اتفاق نیفتاده است.

به گفته او، تعداد زیادی کولر و کابل برق به شکل غیراصولی در این بنا وجود داشته است که همه آنها با بارگذاری اضافی در این بنا قرار داشتند و به‌احتمال زیاد اتصال کابل برق در جبهه شرقی شبستان جنوبی به این آتش‌سوزی بزرگ در بنای تاریخی مسجد جامع ساری منجر شده است.

او از جلسه خود با استاندار مازندران به‌منظور مدیریت یکپارچه و صحیح در بازسازی و مرمت مسجد جامع ساری خبر داد و گفت: این مسجد در سال 140هجری قمری در محله چنارین شهر ساری بنا و در دوره‌های تاریخی متعدد نیز تجدید بنا شده است.

او گفت: معماری این مسجد به سبک معماری خراسانی بود و بنا به لحاظ معماری و قدمت تاریخی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که اقدامات برای مرمت و بازسازی آن در دست بررسی است.




  95درصد سازه‌های چوبی مسجد سوخت

محمدحسن طالبیان دیروز به همشهری گفت: در آتش‌سوزی مسجد جامع ساری 95درصد از کل سازه‌های چوبی مسجد  شامل درها و سقف‌ها در آتش سوخته ولی در شبستان جنوبی مسجد که در دوره قاجار ساخته شده است 70درصد بنا به‌دلیل آجری بودن سازه و دیوارها سالم مانده است و تنها بخشی از سقف شبستان و یک ستون قاجاری آن در آتش سوخته و فروریخته است. به گفته او،  امکان مرمت و بازسازی مسجد تاریخی ساری از محل بودجه ملی و استانی وجود دارد که در نشست با هیأت امنای مسجد جامع ساری متشکل از 6نفر از ائمه جمعه و استاندار مازندران این موضوع بررسی و همچنین مدیریت یکپارچه این اثر تاریخی و ساماندهی وضعیت تاسیسات در این بنای تاریخی به بحث گذاشته می‌شود.