دولت آینده عراق در کنترل مخالفان آمریکا

رخدادهای سیاسی این روزهای عراق، یکی بعد از دیگری رسانه‌ها و تحلیلگران را شگفت‌زده می‌کند. درحالی‌که رسانه‌ها هنوز مشغول بررسی ابعاد حادثه عجیب آتش‌سوزی در انبار صندوق‌های رأی در بغداد بودند، روسای ائتلاف‌های انتخاباتی فتح و سائرون در ساعات پایانی روز سه‌شنبه از توافق برای تشکیل اکثریت در پارلمان عراق خبر دادند. این در حالی است که براساس مواضع سیاسی ائتلاف‌های فتح و سائرون، کمتر کسی پیش‌بینی می‌کرد اکثریت پارلمان عراق در اختیار این دو جریان پیروز انتخابات عراق قرار بگیرد.

ائتلاف فتح به ریاست هادی عامری، متشکل از گروه‌های شبه‌نظامی است که طی 4سال گذشته در قالب مجموعه حشد‌شعبی برای مبارزه با داعش در عراق شکل گرفتند. این گروه‌ها بعد از پایان داعش، از آمادگی خود برای انتقال از میدان‌های نبرد به ساحت رویارویی‌های سیاسی خبر دادند؛ تصمیمی که اگرچه در ابتدا با مخالفت شدید برخی جریانات عراقی و همچنین آمریکا روبه‌رو شد، اما در نهایت پای بازیگری جدید و البته قدرتمند را به رقابت‌های انتخاباتی عراق باز کرد. در مقابل، ائتلاف سائرون به ریاست مقتدی صدر، گروهی متشکل از حامیان جریان صدر، احزاب کمونیستی و جریانات مدنی عراق است که انتقادات تندی را نسبت به حاکمان عراق و سیاست‌های آنها طی سال‌های گذشته مطرح می‌کنند؛ انتقادهایی که شامل نحوه ارتباط این گروه‌ها با ایران نیز می‌شود. اگرچه مواضع هر دو جریان سیاسی در مخالفت شدید با ادامه حضور آمریکا در عراق به یکدیگر نزدیک است.

چگونه رقبا به توافق رسیدند؟

مواضع سیاسی مقتدی صدر و هادی عامری، 2پیروز بزرگ انتخابات عراق در یک‌ماه گذشته از وجود رقابتی جدی میان ائتلاف‌های فتح و سائرون برای کسب اکثریت در پارلمان عراق خبر می‌داد. رهبران این دو جریان با برگزاری نشست‌های متعدد با سایر ائتلاف‌ها در تلاش بودند تا زودتر از رقیب به کرسی‌های لازم برای تعیین دولت و نخست‌وزیر آینده عراق دست پیدا کنند. اما در این میان، ناگهان حادثه‌ای عجیب مسیر تحولات را تغییر داد. بخش بزرگی از انبار صندوق‌های رأی در پایتخت عراق دچار آتش‌سوزی شد و به این ترتیب، روند بازشماری آرا و رسیدگی به شکایت‌های متعدد معترضان به نتایج انتخابات عملا متوقف شد. در پی این حادثه، زمزمه‌های ابطال کامل نتایج انتخابات از سوی ائتلاف‌های شکست‌خورده با صدای بلندتری در رسانه‌های نزدیک به آنان اعلام شد تا جایی که نخست‌وزیر عراق ناچار شد در واکنش به این درخواست‌ها، شورای‌عالی قضایی را به‌عنوان تنها مرجع تصمیم‌گیری در این زمینه معرفی کند.

با گذشت کمتر از 4روز از حادثه آتش‌سوزی در انبار کمیسیون عالی انتخابات و درحالی‌که ائتلاف‌های فتح و سائرون به‌طور جداگانه رایزنی‌های جدی را با جریاناتی با کرسی‌های کمتر در پارلمان جدید عراق آغاز کرده بودند، ناگهان مقتدی صدر و هادی عامری با برگزاری نشست خبری در مقابل خبرنگاران عراقی از توافق برای تشکیل ائتلاف در پارلمان عراق خبر دادند. مقتدی صدر در بخشی از این نشست خبری، ضمن تأکید بر ضرورت مقابله با طایفه‌گرایی در عراق گفت: یکی از اهداف ما برای اعلام ائتلاف، سرعت بخشیدن به روند تشکیل دولت به‌منظور خدمت‌رسانی به مردم عراق است.

به‌نظر می‌رسد تقویت موضع در مقابل حامیان ابطال نتایج انتخابات (از جمله سلیم الجبوری)، یکی از انگیزه‌های اصلی دو ائتلاف پیروز برای توافق بر سر تشکیل سریع‌تر دولت بوده است. این در شرایطی است که براساس گزارش‌های اولیه، بخش عمده صندوق‌های سوخته در انبار کمیسیون انتخابات، متعلق به مناطقی بوده که جریان صدر در آن رأی بالایی به‌دست آورده است.

اکنون و با توجه به ائتلاف‌ سائرون با جریان‌های حکمت (عمار حکیم) و الوطنیه (ایاد علاوی)، پیش از ائتلاف با فتح (مجموعا 140کرسی) به‌نظر می‌رسد فاصله چندانی با اعلام اکثریت در پارلمان عراق و متعاقبا تعیین نخست‌وزیر نمانده باشد؛ اکثریتی که گروه‌های حشد شعبی و مقتدی صدر، به‌عنوان دو جریان مخالف آمریکا در عراق، از رأی تعیین‌کننده‌ای در آن برخوردارند. با این حال همچنان موقعیت ائتلاف‌های نصر، دولت قانون و همچنین احزاب کردی در تحولات روزهای آینده عراق اهمیت بالایی دارد.