مدرسه‌ها پس از بازگشایی
محمدرضا نیک‌نژاد_کارشناس آموزش‌و‌پرورش
سیستم‌های آموزش‌و‌پرورش از نظر ساختار و عملکرد متفاوت هستند و جوامع مختلف دارای ارزش‌های فرهنگی مشخصی هستند که تصمیم‌گیری آنها را آگاهانه‌تر می‌سازد. نکته قابل‌توجه این است که مدیران باید بر اساس شواهد اپیدمیولوژیکی که به سرعت در حال تغییر و محدود شدن است برای بازگشایی مدارس تصمیم بگیرند؛ چرا که مدارس برای آموزش حضوری در چنین شرایطی نیاز به تجهیزات و توانایی‌های جدیدی دارند. اگرچه اکثر مدارس ابتدایی و متوسطه در سراسر جهان بسته هستند، اما برخی از کشورها از جمله سوئد از زمان انتشارکرونا‌ویروس همچنان باز‌مانده‌اند. برخی دیگر از جمله چین، دانمارک، ژاپن و نروژ مدارس خود را بازگشایی کرده‌اند و بسیاری از کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند که برنامه‌هایی برای بازگشایی دارند. از آنجا که مدیران سیستم آموزشی می‌توانند جدول زمانی احتمالی بازگشایی را پیش‌بینی کنند، آنها می‌توانند 4 مؤلفه را برای باز کردن مجدد درنظر بگیرند: خطرات برای سلامت عمومی، اهمیت مدارس برای فعالیت اقتصادی، تأثیرات در یادگیری و پیشرفت دانش‌آموزان و تامین کردن و محافظت از آمادگی.
مهم‌ترین سؤال این است که آیا بازگشایی مدارس منجر به تجدید شیوع بیماری در بین دانش‌آموزان، کارمندان و جامعه خواهد شد؟
برخی از محققان اظهار داشتند که با وجود تلاش‌های کامل سیستم‌های یادگیری از راه دور، تعطیلی مدارس ناشی از کرونا می‌تواند آسیب‌های زیادی برای یادگیری دانش‌آموزان در پی داشته باشد. اگر تعطیلی‌ها بیش از حد گسترش یابد، این کمبود می‌تواند با پیامدهای منفی بیشتری برای دانش‌آموزان و جامعه همراه باشد. اگر تصمیم‌گیرندگان بر این باورند که پیشنهادهای آموزش از راه دور آنها به اندازه کافی مؤثر و برابر است تا از کمبود یادگیری جلوگیری شود، ممکن است تعطیلی طولانی‌تر مدرسه امکان‌پذیر باشد.
برکسی پوشیده نیست که آموزش‌های غیرحضوری و از راه دور در فضای مجازی به‌ویژه در سطح آموزش‌های مقدماتی و مدارس راهنمایی معلمان و افراد خانواده با سختی‌های زیادی همراه است و حتما باید آنها حضور داشته‌باشند تا یادگیری به‌طور نسبی انجام‌بگیرد و باکیفیت باشد. ما یک سال از فضای آموزشی حضوری مدارس دور بودیم. اگر آموزش‌و‌پرورش دلسوز باشد و مدرسه امکانش را داشته باشد باید بعضی مطالب درسی را که پایه آموزش در آینده به‌حساب می‌آیند مورد بازبینی قرار‌دهند و با برگزاری کلاس‌های تقویتی و جبرانی آسیب‌های وارده را کاهش دهند.
در یک سال گذشته کیفیت آموزش در درس‌های پایه، مثل ریاضی، املا، ادبیات و زبان فارسی با نقص‌های جدی به‌ویژه در سطح دبستان روبه‌رو بوده است. وقتی دانش‌آموز فارسی و ریاضی و در واقع خواندن و نوشتن و حساب‌کردن را خوب یاد نگیرد در آینده دچار مشکل خواهد بود. بنابراین بعد از بازگشایی مدارس باید بسیاری از درس‌ها در پایه‌ها و دوره‌های مختلف مورد‌بازبینی قرار‌گیرد و آموزش‌و‌پرورش و خانواده‌ها به فکر جبران این بخش از آموزش باشند؛ چراکه آموزش مجازی قطعا کیفیت آموزش حضوری را ندارد. همچنین دانش‌آموزانی که در حال دیدن آموزش‌های پایه هستند، باید برای زندگی در سال‌های آینده در جامعه واقعی آماده شوند. این اتفاق در خانه و بین خانواده رخ‌نمی‌دهد. دانش‌آموزان باید در محیط واقعی مدرسه در کنار آموزش، پرورش یابند و مدرسه را مانند یک اجتماع کوچک درنظر بگیرند و درس‌های زیادی بگیرند. این مسئله خود باعث می‌شود که اولیای مدرسه به نفع بازگشایی مدارس رأی‌دهند. در واقع بخش پرورش دانش‌آموزان دچار آسیب جدی شده‌است و اگر واقعا امکانش باشد مدارس باید فضایی را آماده کنند تا بتوان به‌طور واقعی به آموزش‌و‌پرورش پرداخت.
هرچند که تا بهار 1400با وجود کرونا امکان بازگشایی نیست اما اگر در همین شرایط بخواهند مدارس را بازگشایی کنند باید امکاناتش را فراهم کرد. نکته مهم درباره بازگشایی مدارس سنجش توانایی مدارس برای ایجاد و پیگیری مداوم اقدامات بهداشتی و ایمنی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری است. زیرساخت‌ها، بودجه، زنجیره‌های تأمین، سیاست‌ها و فرهنگ سیستم‌های آموزشی در توانایی آنها برای ایمن کار کردن پس از بازگشایی نقش دارند؛ به‌عنوان مثال یک مدرسه با فضای آموزشی مطلوب و تعداد معلمان کافی در کلاس درس، می‌تواند آموزش حضوری را با کلاس‌های بیشتر اما تعداد کمتر دانش‌آموزان تسهیل کند. برعکس، مدارس با بودجه‌های کم، معلمان پرکار و کلاس‌های شلوغ انعطاف‌پذیری کمتری خواهند‌داشت. به علاوه، اگر دانش‌آموزان نتوانند از پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی پیروی کنند، بهینه‌سازی، تجهیز و مقاوم‌سازی مدارس برای مسائل بهداشت مؤثر نخواهد‌بود. اگر تصمیم‌گیرندگان بر این باورند که مدارس واقعاً می‌توانند پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی را رعایت کنند به‌طوری که خطر ابتلا به عفونت را کاهش‌دهند، مدارس می‌توانند زودتر بازگشایی شوند. اگر هم در دوران پس از کرونا قرار‌بگیریم و مدارس بازگشایی شود، باید اقداماتی برای آموزش دوباره کلاس اولی و دومی‌ها داشته‌باشند؛ چرا که به‌طور ناقص آموزش‌دیده‌اند و یا به‌طور کل از فضای آموزشی مدارس دور بوده‌اند. بنابراین باید به‌صورت پایه‌ای آموزش‌هایی برای آنها داشت. همچنین به‌دلیل مدت طولانی دور بودن از فضای آموزشی، معلمان باید با برنامه‌ریزی درست و دقیق و حتی با صبر و آرامش بیشتری به آموزش دوباره بپردازند. بدین‌ترتیب برای بازگشایی احتمالی باید همه جوانب را درنظر گرفت و با آمادگی کامل در مدارس آماده شد.
