سال پرکاری

  حسنا مرادی  

سال ۱۳۲۵، سال پرکاری رمان‌نویسان بود. نویسندگان زیادی تحت‌تأثیر نثر صادق هدایت قرار داشتند و سعی می‌کردند پا جای پای او بگذارند. مسائل طبقه متوسط تازه‌شکل‌گرفته هم به رمان‌ها راه پیدا کرده بود؛ محمد شهیدنورایی، در رمان «زیر گنبد کبود» و عبدالله بهرامی در رمان «بیچارگان» زندگی کارمندی و فساد اداری را توصیف کرده بودند. هرزه‌نگاری هم با بهانه‌هایی مانند جلوگیری از فریب خوردن دختران جوان، وارد ادبیات داستانی شده بود؛ «باشرف‌ها» نوشته عماد عصار (ع.راصع) نمونه‌ای از چنین رمان‌هایی بود. جعفر شریعتمداری (درویش) هم با دستمایه قرار دادن روابط نامتعارف شخصی، رمان «سفارت عظمی» را نوشت. بیشتر این رمان‌ها، نثری ابتدایی داشتند و پر از آشفتگی و خروج نویسنده از چارچوب پیرنگ اصلی داستان بودند. 
شین‌ پرتو (علی شیرازپور پرتو) در این سال 2رمان «کام شیر» و «بهای عشق» را چاپ کرد. ابوالقاسم پرتواعظم هم با الهام از هدایت، «کاج کج» را با درونمایه نقش عشق در از راه به در کردن پیرمردی مقدس‎مآب نوشت. کتاب دیگر او در این سال، «قاطی پاطی» بود. محمدعلی جمالزاده هم کتاب «قلتشن دیوان» را با مضمون اخلاقی نبرد خوبی و بدی چاپ کرد. تصویری که جمالزاده در این کتاب از مکان‌ها و آدم‌ها ارائه کرده بود، جذاب و نو بود.
رمان‌های تاریخی هم همچنان نویسندگان زیادی را به خود مشغول کرده بودند؛ «عشق و پادشاهی» اثر اقبال یغمایی، «باستان‌نامه» نوشته علی‌محمد فره‌وشی از رمان‌های تاریخی با درونمایه‌های عشقی بودند. محسن فارسی هم رمان «ستاره پارس» را با الهام از رمان‌های جرجی زیدان با موضوع تاریخ اسلام و عرب نوشت. 
سال ۱۳۲۵، شروع دوران فترت حسینقلی مستعان از عرصه چاپ رمان بود. او که از فضای حاکم بر عرصه مطبوعات و کار روزنامه‌نگاری بسیار آزرده شده بود، روزنامه‌نگاری را کنار گذاشت و در طول 10سال، تنها برای مجلات و روزنامه های مختلف، پاورقی نوشت.