کار جانانه برای شهر
پاکبانان، آتش‌نشانان و نیروهای خدمات شهری با تمام نیرو و فداکارانه برای پاکیزگی شهر تهران تلاش می‌کنند
محمود مولایی _ خبر‌نگار
قانع به حقوق ناچیزی هستند که دریافت می‌کنند یا حداقل گلایه نمی‌کنند. اغلب چشمداشتی ندارند. گاه به گاه پاکدستی‌شان به چشم می‌آید و ثابت می‌شود. آن هم در پی خبری... «رفتگری که مبلغ میلیاردی یا طلا و جواهرات پیدا کرد و به صاحبش برگرداند.» خدمات‌دهی پاکبان‌های شهری بیشتر از وظیفه‌ای است که دارند. کار در شب برای آنها پُر از معناست، به‌خصوص وقتی تمیز‌بودن شهر و جلوگیری از آسیب به محیط‌زیست، اولویت آنهاست. رُفت و روب و پاکسازی شهر حرفه آنهاست؛ کارگرانی که تعدادشان به 15هزار نفر می‌رسد.
مدیرکل امور خدمات شهری شهرداری تهران درباره وضعیت کارگران در شهرداری به همشهری می‌گوید: «در شهرداری تهران دیگر فعالیت‌ها امانی انجام نمی‌شود و به پیمانکاران واگذار شده است. همه بخشهای خدماتی شهری مانند رُفت و روب و تنظیف و چه فضای سبز و حتی نگهداشت مسیل‌ها و کانال‌ها به پیمانکاران واگذار شده است. در واقع کارگری که به‌طور مستقیم با شهرداری قرارداد استخدامی منعقد کند، نیست. همه اینها در پیمان‌ها و مناقصات به پیمانکاران واگذار می‌شود.» اصغر عطایی اضافه می‌کند: «در مناقصات، شهرداری تهران پیمانکاران را متعهد می‌کند که با کارگران مطابق با قانون حقوق وزارت کار قرارداد بسته و رفتار کنند. برای اینکه کارگران به حق و حقوق خود برسند، پیمانکاران موظف هستند به کارگران فیش حقوقی دهند تا حقوق‌شان کنترل شود.»
مسیل‌های آلوده
540کیلومتر مسیل و کانال شهر تهران؛ مسیل‌هایی که آب‌های سطحی در آن جریان دارد، آب‌هایی که از بالای شهر به جنوب شهر سرازیر می‌شود. درحالی‌که شهروند یا شهروندانی هستند که همچنان عادت به رها‌کردن زباله‌های خود در این مسیل‌ها را دارند. آب‌های سطحی به گفته اصغر عطایی جزو آلودترین آب‌ها محسوب می‌شوند که حوزه کاری عده‌ای از کارگران است؛ کارگرانی که برای تهیه نان شب خطر می‌کنند، گاه به‌خود آسیب می‌زنند تا اینکه بتوانند کارگری شرافتمند باشند. عطایی می‌گوید: «کارگران در بخشهای دیگر مانند مسیل‌ها و کانال‌ها چندین متر زیر زمین قرار دارند و به سختی در آنجا فعالیت می‌کنند. کارگران در آنجا به سختی نفس می‌کشند، اما سعی می‌کنند به بهترین نحو کار کنند. شهرداری تهران با اینکه با بخش خصوصی و پیمانکار در ارتباط است، تلاش می‌کند وضعیت کارگران را کنترل کند. به این ترتیب که کارگران در زمان مقرر و مطابق با قوانین کار حق و حقوق خود را دریافت کنند.»
خط مقدم
با شیوع بیماری کرونا، پزشکان و پرستاران در خط مقدم مبارزه با این بیماری و درمان بیماران قرار گرفتند، اما برخی هم از همان ابتدا فعالیت خود را برای مبارزه با کرونا انجام دادند؛ کارگرانی که مسئولیت جمع‌آوری پسماندهای بیماران مبتلا به کرونا را از بیمارستان‌ها به‌عهده دارند. آنها خود را به خطر می‌اندازند تا پسماندهای کرونایی را از بیمارستان تحویل بگیرند، بعد مرحله انتقال به مرکز آرادکوه را سپری کنند و در نهایت نیز مرحله دفن پسماند انجام می‌شود. کارگران این بخش در معرض ابتلا به بیماری کرونا قرار دارند، اما جا نمی‌زنند و تلاش می‌کنند خود و دیگران را از گزند ابتلا به این بیماری دور نگه دارند. مدیرکل امور خدمات شهری توضیح می‌دهد: «بدترین، دورریزترین، آلوده‌ترین و عفونی‌ترین بخش همین قسمت پسماند است. پسماندهای بیمارستانی و حتی زباله‌های خانگی خطرناک هستند. پیش از اینکه بیماری کرونا شیوع پیدا کند، پسماند آلودگی‌های خود را داشت و اکنون این آلودگی افزایش پیدا کرده است. پسماند جزو سخت‌ترین مشاغل است و شما می‌بینید که با شیوع این بیماری شهر از نظر رفت و روب، جمع‌آوری، انتقال و امحای پسماند دغدغه‌ای ندارد. زمانی جمع‌آوری و رفت و روب دغدغه شهر تهران بود ولی حالا نیست.»
اصغر عطایی به میزان تولید زباله در یک روز در شهر تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «کارگران در این بخش‌ها با همان حقوق‌هایشان به بهترین نحو فعالیت می‌کنند و هم‌اکنون بیش از 7هزار تن پسماند خانگی جمع‌آوری می‌کنند. فعالیت‌شان زمانی است که شهروندان در حال استراحت هستند. برای هر یک از کارگران کاری تعریف شده ولی می‌بینیم که بدون مشکل هر کسی فعالیت خود را انجام می‌دهد. آنها با اینکه از یک حقوق حداقلی برخوردار هستند، معمولا منازلشان در بیرون شهر قرار دارد و به‌سختی خود را به شهر تهران می‌رسانند و هر کدام در گوشه‌ای از شهر مشغول فعالیت می‌شوند.» این در حالی است که مردم صبح‌ها، وقتی از خانه بیرون می‌روند، متوجه جمع‌آوری و انتقال بیشتر از 7هزار تن پسماند از سطح شهر نمی‌شوند. شهروندان اما با شهری تمیز مواجه می‌شوند. علاوه بر این کارگران، تعداد کارگران فضای سبز شهر تهران هم کم نیستند. نزدیک به 18هزار نفر نیز در بخش فضای سبز پایتخت فعالیت می‌کنند؛ آنها که محیط‌زیست را برای شهروندان آماده می‌کنند، حتی در دوران شیوع بیماری کرونا. عطایی می‌گوید: «کارگران فضای سبز، شهر را تمیز می‌کنند و چه بهتر که شهروندان هم کمک کنند، هر که وظیفه خود را انجام دهد.» فعالیت‌های روزانه و شبانه کارگران خدمات شهری شهرداری تهران گاه به ابتلا و حتی درگذشت آنها می‌انجامد؛ زیرا در این ماه‌ها سلامتی خود را به‌خاطر شهروندان به خطر می‌اندازند. او تأکید می‌کند: «در بخش‌هایی که ما در شهر خدمات‌رسانی می‌کنیم، چه در فضای سبز و چه در بخش رفت و روب هم بیماران کرونایی وجود دارد و هم کسانی که مشکوک به این بیماری هستند. متأسفانه بعضا فوتی هم داریم.»
