ورشکستگی در کمین شرکت‌های‌مسافرتی

بحران کرونا، اقتصاد بسیاری از کشورهای دنیا را با بحران شدیدی مواجه کرده و در ایران این بحران با شدت بیشتری نمود پیدا کرده است. در این میان وضعیت خدمات گردشگری و مسافرتی با لغو تمامی تورها و پروازها بدتر از سایر بخش‌ها به‌نظر می‌رسد.
یکی از معروف‌ترین شرکت‌های مسافربری ایران که در اکثر شهرهای کشور نمایندگی دارد و خدمات ارائه می‌دهد. هر روز بیش از یکصد اتوبوس این شرکت از تهران به مقصد شهرهای مختلف حرکت و هزاران مسافر را در سطح کشور جابه‌جا می‌کنند. اما این آمار مربوط به قبل از شیوع کرونا بود؛ امروز سرویس‌های روزانه این شرکت به یک بیستم قبل کاهش یافته است. مدیر فنی این شرکت در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: تعداد سرویس‌های این شرکت از تهران به مقصد شهرها و استان‌های دیگر اکنون به 6یا 7سرویس در روز رسیده که همین سرویس‌ها نیز اغلب بیش از 10مسافر ندارند. صیام پور با اشاره به ضربه اقتصادی شدید کرونا به صنعت گردشگری و شرکت‌های خدمات مسافرتی می‌افزاید: هر اتوبوس در هر سرویس علاوه بر استهلاکی که دارد بسته به طول مسیر و خدماتی که به مسافران ارائه می‌شود بین 400تا 600هزار تومان هزینه نیز دارد که شامل پذیرایی از مسافران، حقوق راننده و شاگرد به همراه هزینه ناهار و شام آنها و پرداخت عوارض است. میانگین قیمت بلیت در اتوبوس‌های VIP 70هزار تومان و در اتوبوس‌های عادی 23هزار تومان است که با توجه به کاهش چشمگیر سفر، فروش بلیت هم‌اکنون نه‌تنها سودی برای شرکت ندارد بلکه خرج سفر اتوبوس را هم تامین نمی‌کند. او ادامه می‌دهد: شرکت تمهیدات لازم برای پیشگیری از انتقال بیماری به مسافران را اندیشیده و پیش و پس از هر سفر تمام فضای داخلی و بیرونی اتوبوس و حتی جعبه که محل قرارگیری بارهای مسافران است، شست‌وشو و سپس با الکل ضدعفونی می‌شود، با این حال تعداد سرویس‌های روزانه به‌شدت کاهش یافته و تردد به بعضی از شهرهای کشور به کلی متوقف شده است.
تعداد صندلی‌های اتوبوس‌های VIP، 25صندلی است و اتوبوس‌های عادی بین 40تا 45صندلی دارند که با احتساب میانگین قیمت بلیت هر صندلی، هر سرویس بین یک میلیون تا یک میلیون و 550هزار تومان برای شرکت درآمد دارد. اگر میانگین هزینه هر سفر را 400هزار تومان درنظر بگیریم، سود هر سرویس برای شرکت بین 600هزار تا یک‌میلیون و 150هزار تومان می‌شود. به همه این محاسبات باید این را هم اضافه کنیم که خدمات‌دهی شرکت‌های مسافرتی در هفته‌های پایانی سال با سرویس‌های فوق‌العاده بین 1.5تا دوبرابر می‌شود و اگر میانگین تعداد سرویس‌های یک شرکت مسافرتی را 150سرویس در روز درنظر بگیریم، زیان روزانه شرکت‌ها چیزی بین 90تا 172.5میلیون تومان خواهد بود.

آژانس‌های خدمات هوایی و مسافرتی
اگر تهیه بلیت اتوبوس به مقصد شهرهای داخل کشور به‌صورت لحظه‌ای و به‌روز انجام می‌شود، خرید و رزرو بلیت برای پروازها و تورهای خارجی، به‌ویژه برای روزهای پایانی سال و تعطیلات عید از مدت‌ها قبل و چه‌‌بسا از 6ماه قبل انجام می‌شود اما امسال شیوع گسترده کرونا در ایران و انتقال آن توسط مسافران ایرانی به چندین کشور دیگر باعث شد ورود پروازهای خروجی از ایران به تمام کشورها ممنوع و تمامی تورها و بلیت‌های رزرو شده از قبل کنسل شود. 
به‌دلیل برقراری شرایط فورس‌ماژور به ایرلاین‌ها و شرکت‌های خدمات مسافرتی دستور داده شده تا تمام هزینه دریافت شده از مسافران را بدون کسر جریمه به آنها بازگردانند، اما آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها و خطوط پروازی حتی با کسر جریمه هم قادر به بازگرداندن مبالغ دریافتی از مردم نیستند. 
مدیرعامل یکی از این شرکت‌های مسافرتی تهران در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: تعداد رزروها و ثبت‌نام‌های امسال برای استفاده از خدمات مسافرتی آژانس‌ها در مقایسه با سال‌های پیش افت بسیار زیادی داشته ولی همان تعداد اندک نیز از سوی خود ایرلاین‌ها به‌دلیل ممنوعیت ورود پرواز لغو شده چون هم‌اکنون حتی هواپیماهای خطوط پروازی غیرایرانی نیز اگر از مبدا ایران باشند اجازه ورود به بسیاری از کشورها را ندارند. او که نخواست نامش فاش شود در تشریح وضع اقتصادی آژانس‌های مسافرتی با توجه به ابلاغ اخیر سازمان گردشگری افزود: بیشتر تورهای عید نوروز از 6‌ماه قبل بسته می‌شود و هزینه رزرو بلیت هواپیما، هتل، گردشگری مسافر پرداخت شده و بازگرداندن مبالغ دریافتی قطعا آژانس‌های مسافرتی را با ورشکستگی مواجه خواهد کرد. او ادامه می‌دهد: مبالغ دریافتی از 6ماه پیش، برای حقوق پرسنل، بیمه، مالیات بر ارزش افزوده، آگهی و هزینه‌های دیگر صرف شده و امروز هیچ آژانسی نمی‌تواند سود را هم به مبلغ اضافه کند و به مسافر بازگرداند مگر اینکه با پیگیری انجمن صنفی آژانس‌های مسافرتی، دولت بانک‌ها را موظف کند با پرداخت وام‌های بلندمدت و با یک دوره تنفس، شرکت‌های مسافرتی و هتل‌ها را برای عبور از این بحران یاری کنند. خدمات بند الف آژانس‌های مسافرتی شامل فروش بلیت هواپیماست. نرخ بلیت هواپیما به مقصد کشورهای دیگر در شرایط عادی از 4-3میلیون تومان برای استانبول و دبی تا 10میلیون و بالاتر برای تورهای سنگین مانند مالدیو و سنگاپور است که این نرخ در ایام منتهی به عید بیشتر می‌شود. خدمات بند ب نیز شامل تور کامل است که نرخ آن با احتساب هزینه‌های بلیت، اقامت و گردشگری مسافر تعیین می‌شود. ارزان‌ترین تورهای مسافرتی به مقاصد خارج از کشور شامل تورهای ترکیه و دبی است که بین 7تا8میلیون تومان هزینه دارد و نرخ تورهای سنگین‌تر شامل مالدیو، مالزی و آفریقا که تورهای لاکچری محسوب می‌شوند بین 17تا بیش از20میلیون تومان برای هر مسافر است. هم‌اکنون تمامی خدمات بند الف و ب آژانس‌های مسافرتی حتی تورهای داخلی مثل مشهد و یزد و بلیت قطار هم لغو شده و این شرکت‌ها که میانگین گردش مالی آنها بین 5تا 10میلیارد تومان برآورد می‌شود با بحران کمرشکنی مواجه شده‌اند.