مسیر خطرناک هند و مودی

دونالد ترامپ در سفر اخیر خود به هند، در کنار نارندرا مودی نخست‌وزیر این کشور، شکوفایی این کشور را ستایش کرد. به گزارش فایننشال تایمز، او گفت: «شکوفایی شما الهام‌بخش است چون شما به‌عنوان یک کشور دمکراتیک، و یک کشور سراسر از صلح و مدارا، آزاد و بزرگ به این دستاورد رسیده‌اید.» با این حال، در همان روز آشوب‌هایی در دهلی جریان داشت که بعدا به بدترین خشونت‌ها در پایتخت هند در چند دهه اخیر تبدیل شد. خشونت‌ها در محله‌هایی با طبقه کارگر، 42کشته و 300مجروح به جا گذاشت و آنها را به مناطق جنگ‌زده شبیه کرد. این خشونت‌های کور به خوبی نشان می‌دهد ارزش‌هایی که ترامپ در صحبت‌هایش به آنها اشاره کرد تا چه اندازه در خطر است. و کسی مقصر این وضعیت است که ترامپ او را «دوست واقعی» خود خوانده است.
این خشونت‌ها در پی چند‌ ماه تنش در جامعه هند فوران کرد. از وقتی که حزب بهاراتیا جاناتا در سال گذشته برنده انتخابات سراسری در هند شد و مودی نخست‌وزیری‌اش را ادامه داده است، حزب او با پیگیری اهداف ناسیونالیستی هندوی خود، پایگاه اجتماعی‌اش را به هیجان آورده اما اقلیت مسلمان هند را بیش از پیش نگران و مضطرب کرده است.
مودی در تابستان (ماه آگوست) خودمختاری ویژه کشمیر، تنها ایالتی که اکثریت مسلمان داشت را از آن گرفت. بعد در ‌ماه دسامبر در پاییز، دولت قانون شهروندی جدید خود را ابلاغ کرد و برای نخستین‌بار در تاریخ هند، تبعیضی دینی را به‌صورت قانون مصوب کرد و به هندوها و پیروان دیگر ادیان در منطقه آسیا، برتری ویژه‌ای نسبت به مسلمانان داد. وعده بهاراتیا جاناتا برای ایجاد یک سامانه ثبت شهروندی ملی، این نگرانی را ایجاد کرده که میلیون‌ها هندی نتوانند به‌خاطر پروسه پیچیده اداری پرونده‌های خود را ثبت کنند و در نتیجه، بدون تابعیت شوند. تغییرات قانون شهروندی مخالفت‌های مدنی بدون خشونتی را در پایتخت و دیگر مناطق هند به راه انداخت که رهبری آنها با مسلمانان بود. با این حال برخی سیاستمداران حزب حاکم، در آستانه انتخابات ایالتی در هند که همین یک ‌ماه پیش برگزار شد، بر آتش تنش‌ها دمیدند. یکی از آنها چنان تند رفت که گفت «خیانتکارانی» که علیه این قانون اعتراض می‌کنند را باید «با گلوله ساکت کرد». هفته پیش، یک عضو ارشد حزب، در یک سخنرانی، عملا چراغ سبز به خشونت‌ها نشان داد و گفت پلیس باید با این اعتراض‌ها مقابله کند چون در غیر این صورت، ‌خود شهروندان دست به‌کار خواهند شد.
جدا از گستردگی و شدت خشونت‌ها، آشوب‌های این هفته از دو منظر قابل تامل هستند. اول اینکه در خشونت‌های اجتماعی پیشین، کمتر از اسلحه استفاده می‌شد. این بار اما در دهلی، بسیاری از آسیب‌دیدگان که عمدتا مسلمان بودند به‌خاطر شلیک گلوله زخمی شدند. مسئله دیگر نقش پلیس است، ‌که این بار به انفعال متهم شده است. یک توجیه پلیس می‌تواند این باشد که به‌شدت درگیر تامین امنیت سفر ترامپ به هند بوده است. اما پلیس هند همیشه متهم به این است که مطیع درخواست‌های رهبران سیاسی است. در دهلی‌نو، پلیس مستقیما زیرنظر آمیت شاه، وزیر کشو و دست راست مودی فعالیت می‌کند.
حزب حاکم احتمالا به سیاست قدیمی و شاخص خود که براساس آن، کوتاهی‌هایش را با رشد سریع اقتصادی، ‌افزایش اشتغال و به ثمر رساندن وعده‌های رهبران آن پنهان می‌کند بازگشته است. اما این وحشت در هند وجود دارد که حزب حاکم، تنش‌های مذهبی را تا حدی بزرگ کرده باشد که دیگر نمی‌تواند آنها را مهار کند.
چنین انفعالی در مقابل این حجم از خشونت، نه‌تنها تهدیدی برای شکوفایی اقتصادی هند، که تهدیدی جدی برای بنیا‌‌ن‌های دمکراسی سکولار این کشور است. شاید ترامپ، که خود نماینده ملی‌گرایی پوپولیست در حال گسترش در دنیاست مایل نباشد پیامی جدی به هند بدهد. اما دیگر رهبران غربی، که همچنان به ارزش‌های لیبرال پایبند هستند باید آماده باشند که زنگ خطر را به صدا در بیاورند.