وضعیت روحی کادر درمان نباید فراموش شود

محمدباقر صابری زفرقندی _ روانپزشک

تاب‌آوری اجتماعی به این معناست که مردم بتوانند قدرت سازگاری با تنش‌ها و مشکلات اجتماعی را پیدا کنند. این مسئله مقوله‌ای است که کمتر به آن پرداخته می‌شود، در صورتی که باید حتما به آن توجه جدی داشت؛ خصوصا در قبال افرادی که در خط مقدم مقابله با مسائل و مشکلات هستند. در وضعیت کنونی که کشور ما همانند دیگر کشورهای جهان در‌گیر اپیدمی ویروس کرونا شده است، کادر درمانی و تیم سلامت ازجمله افرادی هستند که خودشان به‌طور مستقیم درگیر این مسئله شده و خانواده‌هایشان نیز به‌طور غیرمستقیم با این مسئله سر و کار دارند. کادر درمانی به این دلیل که در مواجهه با افراد مبتلا و بعضا شاهد مرگ‌ومیر بیماران هستند، بسیار در معرض استرس و اضطراب قرار دارند و اگر به مسائل روانی این افراد توجهی نشود دچار اختلالات استرس بعد از سانحه می‌شوند. این استرس به این دلیل است که فشار کاری بالایی را تحمل می‌کنند و انتظاراتی که از آنها وجود دارد نیز بسیار بالاست اما متأسفانه در بحران‌ها از این افراد و خانواده‌هایشان غفلت می‌شود. در سوی دیگر ماجرا خانواده‌های این افراد هستند که تحت فشار روانی شدیدی قرار دارند و نظام سلامت باید به‌طور مشخص این افراد و خانواده‌هایشان را تحت حمایت‌های روانی قرار دهد که اگر برنامه‌ریزی برای این حمایت‌ها نباشد خطر آسیب‌دیدن در بحبوحه کار این افراد بسیار بالاست.

مسئله دیگر در بحث بهداشت روانی که باید به آن توجه شود افراد و خانواده‌هایی هستند که عضوی از اعضای خانواده خود را به‌دلیل بیماری از دست می‌دهند. در این شرایط که امکان ملاقات بیماران فراهم نیست و افراد نمی‌توانند همانند شرایط عادی به عیادت بیماران خود بروند. همچنین در صورت فوت‌کردن بیمار امکان عزاداری‌های دسته‌جمعی -همچون شرایط عادی جامعه- و یا تشییع همگانی و.... وجود ندارد و خانواده‌های عزادار نمی‌توانند به عزاداری در کنار اقوام و خویشان خود بپردازند و همین مسئله می‌تواند آسیب جدی به این خانواده‌ها وارد کند. توصیه‌ای که در این مواقع به خانواده متوفی و بازماندگان و اقوام و خویشان آنها می‌شود این است که ضمن رعایت اصول بهداشتی و خودمراقبتی، مراقب حال خانواده‌های داغدار نیز باشند و آنها را در سوگی که دارند از نظر روحی تنها نگذارند و اطرافیان باید مراقب باشند که حتما برون‌ریزی احساسات، گریه و عزاداری برای متوفی از سوی خانواده و یا حتی خیرات انجام شود. در این زمان ارتباط تلفنی و تصویری با خانواده‌های متوفی یا ابراز احساسات در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشتن این غم و اندوه می‌تواند مرهمی برای آنها باشد.
تاب‌آوری و کاهش استرس و اضطراب در میان مردم عادی نیز باید جدی گرفته شود. این روزها مفید بودن شبکه‌های اجتماعی بیشتر نمایان می‌شود. روزهایی که امکان ارتباط فیزیکی همچون گذشته وجود ندارد و توصیه به‌ خودقرنطینگی خانگی شده است. می‌توان در عین خودمراقبتی و خودقرنطینگی ارتباطات و تعاملات مرسوم جامعه ایرانی را با استفاده از ارتباطات تصویری و شبکه‌های اجتماعی و صحبت‌کردن تلفنی به‌جای آورد. اما باید این نکته را درنظر گرفت که در این ارتباطات تلفنی از موضوعات مثبت گفت‌وگو کرد و از مرگ‌ومیرها و عوارض مربوط به گسترش این ویروس خصوصا در گفت‌وگو با کودکان و سالمندان خودداری شود.

اکنون وضعیت در تمام شهرهای کشورمان به گونه‌ای است که همه باید مسئله خودقرنطینگی و موارد بهداشتی را رعایت کنند؛ چراکه در غیر این صورت بیماری به سرعت گسترش پیدا می‌کند. در این زمان که اضطراب و استرس ناشی از ابتلا به این بیماری در بین مردم زیادشده است، شهروندان می‌توانند با مراجعه به سامانه‌های مشاوره تلفنی و یا دلداری دادن به یکدیگر از حجم بالای استرس و اضطراب در جامعه بکاهند و ارتباطات مرسوم گذشته را با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و تلفن‌های تصویری گسترش دهند و از پدران و مادران و خانواده‌هایی که این روزها امکان دید و بازدید از آنها وجود ندارد دلجویی کنند. 
در این صورت می‌توانیم با همکاری همگانی و جلوگیری از پخش اخبار ناامید‌کننده و بعضا نادرست که در برخی کانال‌های خبری غیرمعتبر دست‌به‌دست می‌چرخد، خودمان امید به زندگی را در جامعه افزایش و استرس و اضطراب را در خانواده‌ها کاهش دهیم.