4تصویر از زندگی شاگرد اعتدالی امام ره

محسن تولایی- خبر‌نگار

پنجشنبه 8اسفندماه امسال نام یکی از شاگردان امام‌خمینی(ره) و پژوهشگران برجسته تاریخ نیز در زمره درگذشتگان ویروس کرونا در کشور قرار گرفت. حجت‌الاسلام سیدهادی خسروشاهی، چهره شناخته‌شده‌ای در میان نسل بازمانده انقلابیون فعال بود و اسم و رسمش بیش از هر چیز متأثر از ایفای برخی مسئولیت‌ها و وظایف در ابتدای انقلاب به نمایندگی از بنیانگذار انقلاب اسلامی بود. او در 16سالگی از تبریز به قم می‌رود و در حوزه علمیه مشغول به تحصیل دروس حوزوی می‌شود. مراحل بالای دروس حوزوی خود را پای درس استادانی همچون آیت‌الله بروجردی، امام‌خمینی(ره)، آیت‌الله شریعتمداری، آیت‌الله علامه طباطبایی و برخی بزرگان دیگر می‌نشیند.

1- چهره اعتدالی حجت‌الاسلام خسروشاهی ارتباطات گسترده وی را با شخصیت‌‌های انقلابی، سیاسی، اجتماعی و حتی ادبی رقم زده بود. او در خاطرات خود از همکاری غیررسمی با نهضت آزادی و عزت‌الله سحابی در مبارزات انقلابی سخن می‌گوید و صفحات خاطراتش با نام‌هایی همچون رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله محمود طالقانی، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، حجت‌الاسلام محمدجواد حجتی کرمانی، آیت‌الله فاضل لنکرانی و شخصیت‌های ادبی همچون محمدابراهیم باستانی پاریزی آمیخته است.

2- گفت‌وگوهای مطبوعاتیحجت‌الاسلام  خسروشاهی  اگرچه طی سال‌های اخیر بیشتر پیرامون مسائل مصر، عراق و سوریه بود اما در سیاست داخلی نیز حائز دیدگاه‌ها و اندیشه سیاسی امام بود. او در یکی مصاحبه‌های خود پس از حوادث سال88 درباره تفکر جمهوریت تزیینی در بین برخی نیروهای سیاسی داخلی می‌گوید: «این نوع تفکر خودتزیینی و ناشی از ساده‌لوحی و برداشت سطحی از امور سیاسی و اجتماعی است. جمهوریت نظام و رأی مردم اگر مطرح نباشد، چیزی از نظام اسلامی سالم و تأثیرگذار باقی نمی‌ماند. اینها تصور می‌کنند که اگر «جمهوریت» نظام را حذف کنند و به جای آن از «حکومت اسلامی» دفاع کنند همه مشکلات حل می‌شود، درحالی‌که مسئله اینطور نیست و ملاک در کلام امام‌خمینی(ره) و قانون اساسی، رأی مردم است. حق‌الناس بودن رأی مردم در بیان اخیر رهبر معظم انقلاب نشان از آن دارد که رأی و نظر مردم در مقبولیت و مشروعیت برپایی نظام اسلامی نقش اساسی و عمده‌ای دارد و با حذف مردم و جمهوریت، دیگر اسلامی هم در نظام باقی نمی‌ماند، زیرا که اسلام یک ماهیت تجریدی ندارد بلکه متکی، وابسته و پیوسته به جمهور مردم است که رأی آنها ملاک است و حفظ آن هم به‌عنوان حق‌الناس یک واجب شرعی.»

3- حجت‌الاسلام خسروشاهی پس از فوت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در دی‌ماه سال95 در کتاب خاطرات خود درباره رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌نویسد:«آیت‌الله هاشمی در همه زمینه‌ها، سردار بود و در دهه آخر عمر پربرکت خود با تحمل اهانت‌ها و تهمت‌ها و مقاومت صبورانه در برابر بداخلاقی‌ها و بی‌مهری‌ها، سردار مظلوم این عرصه شد ولی کسانی که از روی جهل و نادانی و یا غرض و مرض، با قلم و زبان، آیت‌الله هاشمی را مورد هجمه‌های ناجوانمردانه خود قرار دادند، باید بدانند که بزرگ‌ترین ظلم‌ها را در حق کسی روا داشتند که یک عمر تمام در تلاش و کوشش و نبرد و مبارزه، در راستای تحقق اهداف اسلامی بود و هرگز در این راه کوتاه نیامد و طبق اجتهاد و برداشت خود، اقدام کرد و هیچ‌گاه هم در برابر هجمه تخریب‌گران داخلی، «مقابله به مثل» ننمود، بلکه او هدایت همگان را از خداوند متعال خواستار بود و همه آنهایی را که ناآگاهانه در این راه قدم گذاشتند، بخشید و آنهایی را که از روی علم و عمد به تخریب و سیاه‌نمایی پرداختند، به خدای سبحان واگذار نموده و با این روش و منش، مصداق واقعی بیت زیر گردید: وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم - که در طریقت ما کافریـــــست رنجیدن»

 4- او به‌واسطه مطالعات خود درخصوص جنبش‌های منطقه‌ای به‌ویژه در جریان بهار عربی نیز طی یک دهه گذشته به ارائه تحلیل‌های خود پرداخته بود. حجت‌الاسلام خسروشاهی در یکی از مصاحبه‌های خود درخصوص تحلیل شرایط سوریه در جنگ با داعش گفته بود:«اگر دولت سوریه، به درخواست اخوان‌المسلمین سوریه، برای شرکت در انتخابات و همکاری در اداره کشور پاسخ مثبت می‌داد و تظاهرات مسالمت‌آمیز هواداران آن را سرکوب نمی‌کرد و قتل عام به وقوع نمی‌پیوست، بی‌تردید باهماهنگی عقلانی، حوادث طور دیگری رقم می‌خورد و به یقین، «جبهه النصره» برای جنگ با سوریه، به‌وجود نمی‌آمد و زمینه برای تولد مولود نامشروع جدیدی به‌نام داعش مساعد نمی‌گشت و در عراق هم اگر دولت جدیدی! پس از حمله آمریکا، برادران اهل سنت را که قرن‌ها با شیعیان زندگی مسالمت‌آمیز در کنار هم داشتند، به بازی می‌گرفت و با توجه به سوابق و حضور آنها در عراق، میدان فعالیت و کار به آنها می‌داد و در اداره کشور به انحصارطلبی نمی‌پرداخت، بسیاری از حوادث تلخ بعدی رخ نمی‌داد.»
حجت‌الاسلام سیدهادی خسروشاهی صبح پنجشنبه 8اسفندماه به‌علت ویروس کرونا در بیمارستان مسیح دانشوری درگذشت. طیف گسترده‌ای از مقامات و چهره‌های سیاسی و مذهبی ازجمله حسن روحانی رئیس‌جمهور، اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، علی لاریجانی رئیس مجلس، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران، آیت‌الله جوادی آملی مرجع تقلید، آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه و هادی خامنه‌ای دبیرکل مجمع نیروهای خط امام در پیام‌هایی درگذشت وی را تسلیت گفتند.

معتمد امام

معتمد امام بودن، بیشترین دوره مسئولیت حجت‌الاسلام خسروشاهی را به‌مدت 5 سال در فاصله سال‌های 60 تا 65 به‌عنوان سفیر ایران در واتیکان رقم زد. بیش از یک دهه بعد در دولت اصلاحات نیز به‌مدت 3سال ریاست نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در مصر را برعهده گرفت و 1382 به ایران بازگشت. اشتغال او در وزارت امور خارجه و تجربه حضورش در مصر نقش اصلی را در عمده پژوهش‌های او حول جنبش‌های اسلامی معاصر ایفا کرد. مسائل و جریانات سیاسی مصر، سوریه، عراق و لبنان عمده پژوهش‌های به نگارش درآمده در کتاب‌ها، مقالات، مصاحبه‌ها و خاطرات حجت‌الاسلام خسروشاهی هستند. تألیفات حجت‌الاسلام خسروشاهی براساس اطلاعات سایت شخصی وی بیش از 80جلد هستند.