محیط زیست
بازی صندلی‌ها با محیط‌زیست ایران
وعده‌های نامزدهای نمایندگی مجلس در حوزه محیط‌زیست صدای کارشناسان را درآورده است فعالان محیط‌زیست: برخی نامزدهای انتخابات مجلس شعار صیانت از محیط‌زیست می‌دهند اما از طرح‌های ضد‌محیط‌زیستی حمایت می‌کنند
الهام مصدقی‌راد- خبر‌نگار
وعده‌های انتخاباتی برخی کاندیداهای مجلس شورای اسلامی در آستانه برگزاری انتخابات، هرچند امیدهایی در دل مردم حوزه‌های انتخابیه ایجاد می‌کند، اما اگر اجرایی شوند آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیر بر محیط‌زیست ایران برجای می‌گذارند. به جز آنچه برخی کاندیداها در قالب پیگیری و اجرای پروژه‌های سدسازی، احداث کارخانه ها و صنایع مخرب بر محیط‌زیست، احداث راه‌ها و جاده‌ها و.. وعده می‌دهند، نمایندگان مجلس نیز مهر تأیید و تصویب بر بسیاری از پروژه‌های عمرانی می‌زنند که محیط‌زیست را با تهدید جدی مواجه می‌کند.
این تهدید نه هم‌اکنون که چند سال بعد اثرات خود را نشان می‌دهد. درست مانند سدسازی‌های متعددی که در کشور انجام شد و اثرات مخرب خود را در پایین‌دست نشان داد. همانند تغییر الگوی کشت که بعد از سال‌ها اثرات تخریبی خود را بر سفره‌های آب زیرزمینی در نقاط پایین‌دست گذاشت.
فعالان و کارشناسان محیط‌زیست معتقدند آنچه موجب این اتفاقات شده است نگاه منطقه‌ای و نه ملی برخی نمایندگان مجلس است و این مسئله ناشی از ناآگاهی آنها از موضوعات محیط‌زیستی و مهم‌تر از آن، بی‌توجهی به هشدارهای کارشناسان محیط‌زیست است. کارشناسان معتقدند، اوضاع نگران‌کننده محیط‌زیست کشور که سال‌هاست به‌دلیل تصمیمات نابجای برخی مدیران اجرایی و برخی نمایندگان مجلس با تهدید جدی در همه حوزه‌ها مواجه شده است، نیازمند توجه درست و دقیق نمایندگانی است که در هر انتخابات برای نشستن بر کرسی‌های مجلس توسط مردم انتخاب می‌شوند.
عباس محمدی، رئیس دیده‌بان کوهستان و فعال محیط‌زیست معتقد است: مجلس جز حمایت از طرح‌های مخرب محیط‌زیست، اقدامی در این حوزه انجام نداده است.
او با اشاره به تبلیغات 4سال قبل یکی از فهرست‌های انتخاباتی مجلس، به همشهری گفت: « 4 سال قبل زمانی که تبلیغات برای ورود به مجلس فعلی در حال انجام بود، سرلیست یکی از فراکسیون‌های مجلس از برخی فعالان و چهره‌های محیط‌زیستی دعوت کرد تا در ستاد انتخاباتی‌اش حاضر شوند. او و همراهانش در آن حضور، اعلام کردند که محیط‌زیست برای آنها موضوع لوکس و فانتزی‌ای نیست و مسئله‌ای مهم است. برخی فعالان محیط‌زیست ازجمله خود من، در ستاد ایشان نیز سخنرانی کردیم و امیدوار بودیم افرادی وارد مجلس شوند که مشکلات محیط‌زیستی برایشان دغدغه است. اما در این 4سال نه‌تنها هیچ حرکت و اقدامی در این خصوص ندیدیم، بلکه با سکوت از سوی این افراد مواجه شدیم که تفاوتی میان بودن و نبودن‌شان در مجلس نداشت.»
آنها که مدافع پروژه‌های سدسازی شدند
پروژه‌های سدسازی یکی از هزینه‌برترین پروژه‌های عمرانی کشور است. عباس محمدی با اشاره به این پروژه‌ها به نقش نمایندگان مجلس در اجرای سدسازی به رغم تأثیر نداشتن این اقدام در تامین آب و جلوگیری از بروز سیلاب اشاره کرد و گفت: «نمایندگان مجلس شدیدا پیگیر مسائل سدسازی هستند. چون پروژه‌های سدسازی پول زیاد می‌خواهد. در استان‌ها یکی، دو شرکت این پروژه‌ها را در اختیار دارند و عمدتا همین شرکت‌ها نیز حامیان مالی کاندیداهای انتخاباتی مجلس می‌شوند.»
متولیان سدسازی در حالی بر اجرای پروژه‌های سدسازی تأکید دارند و این پروژه‌ها را نجات‌بخش کشور از کم‌آبی، مهار‌کننده سیلاب و ایجاد شغل می‌دانند که به گفته کارشناسان هیچ کدام از این توجیهات تحقق نمی‌یابد. بسیاری از کارشناسان و متخصصان نیز معتقدند: اجرای پروژه‌های سدسازی که عمدتا بدون مطالعات دقیق و درست انجام می‌شود برخلاف تصور، نقش مؤثری در تخریب ناشی از سیلاب‌ها و خشک شدن سفره‌های آب زیرزمینی ایفا کرده‌اند.
مهدی معتق، استاد مرکز تحقیقات علوم زمین آلمان چندی قبل و بعد از وقوع سیل در استان سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با همشهری و براساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای اعلام کرد: سدسازی نه‌تنها باعث جلوگیری از خسارت سیلاب در این استان نشده بلکه بر میزان خسارت‌ها نیز افزوده است.
رئیس دیده‌بان کوهستان نیز به عدم‌ورود و انجام اقدام مؤثر مجلس در حوزه آلودگی هوا، تخریب خاک به‌دلیل فعالیت‌های معدنکاوی و ... علاوه بر حمایت‌های صورت گرفته از سدسازها توسط برخی نمایندگان مجلس انتقاد دارد. او می‌گوید: «مجلس جز حمایت از طرح‌های مخرب محیط‌زیست اقدام دیگری در این حوزه انجام نداده است. با روندی که مجلس تاکنون طی کرده است امیدی نیست که مجلس آینده نیز بتواند اقدامات مفیدی در حفاظت از محیط‌زیست ایران انجام دهد.»
او تأکید دارد که کاندیداهای انتخابات مجلس باید صریح در مقابل طرح‌های مخرب محیط‌زیست، برنامه‌های خود را اعلام کنند و درصورت انتخاب به‌عنوان نماینده مجلس این برنامه‌ها را با قدرت در مجلس به پیش ببرند. محمدی می‌گوید: «در این شرایط و اوضاعی که هم‌اکنون برای محیط‌زیست کشور ایجاد شده است، آنچه مؤثر است برخورد قضایی شدید و تحول اساسی در مدیریت محیط‌زیست کشور است. وگرنه سرزمین و محیط‌زیست ایران از دست خواهد رفت.»
نگاه سطحی به منابع طبیعی
هادی کیادلیری، دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور نیز در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی از نمایندگان مجلس یازدهم خواسته است به جای نگاه محلی و منطقه‌ای، به محیط‌زیست و منابع طیبعی نگاه ملی داشته باشند. او همین دیروز به آسیب نگاه محلی و منطقه‌ای به حوزه محیط‌زیست اشاره کرد و به ایسنا گفت: « بیشتر نمایندگانی که تاکنون در مجلس حضور داشتند به جای نگاه ملی، نگاه محلی و منطقه‌ای به موضوعات محیط‌زیست داشتند. نمایندگان در بیشتر مواقع به‌دنبال حل مشکلات مردم منطقه خودشان هستند و گاهی قوانینی وضع می‌کنند که کل کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و محیط‌زیست ایران را دچار دگرگونی و مشکل می‌کند.» این استاد دانشگاه با بیان اینکه یکی از مشکلات، مداخلات برخی نمایندگان در زمینه‌های مختلف محیط‌زیست و جنگل‌هاست، افزود: «گاهی اوقات در بخش منابع طبیعی، مشکلات سیاسی بیش از مسائل طبیعی بروز می‌یابد. متأسفانه به‌دلیل مداخلات در انتصابات ممکن است افرادی که عهده‌دار سمت‌ها در حوزه منابع طبیعی می‌شوند، کارشناس یا متخصص این حوزه نباشند و سفارشی منصوب شده باشند.» عدم‌برخورداری منابع طبیعی از جایگاه مناسب در کمیسیون کشاورزی مجلس، مشکل دیگری است که کیادلیری آن را عامل بزرگی در تخریب منابع طبیعی کشور دانسته است. او می‌گوید: «تا به حال دیده نشده نمایندگان مجلس وزیر کشاورزی را برای تخریب جنگل‌ها استیضاح کنند. درحالی‌که این مسئله در بخش کشاورزی است. اما سازمان حفاظت محیط‌زیست را مورد خطاب قرار می‌دهند. این وضعیت نشان‌دهنده نگاه سطحی برخی نمایندگان به منابع طبیعی است و این مسئله متخصصان این حوزه را نگران می‌کند.» به گفته دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور، توجه به منابع و درآمدهای نفتی موجب بی‌توجهی به حراست و نگاهداشت منابع طبیعی کشور شده و لازم است این نگاه تغییر کند.