خوراک سرطان

شبنم سیدمجیدی ـ روزنامه‌نگار

یک بار برای همیشه باید تکلیف بعضی از مواد غذایی را روشن کنیم. آیا اینکه می‌گویند سوسیس و کالباس سرطان‌زا هستند، فقط یک شایعه است یا واقعیت دارد؟ اینکه می‌گویند مثلاً خوردن گوجه یا سیر از ابتلا به بعضی انواع سرطان جلوگیری می‌کند، درست است یا خیر؟ اینکه بعضی رژیم‌های غذایی، سرطان را درمان می‌کنند، چطور؟ بهتر است برای رسیدن به پاسخ، تحقیقات جدید علمی بین‌المللی در مورد ارتباط میان نوع تغذیه و ریسک ابتلا به سرطان را بررسی کنیم.


چاقی باعث سرطان می‌شود؟
اینکه از چه نوع رژیم غذایی‌ای پیروی می‌کنید، واقعاً می‌تواند بر ریسک ابتلا به سرطان تأثیرگذار باشد. این را یک تحقیق جدید که همین امسال منتشر شده، نشان می‌دهد. براساس این تحقیق 80هزار مورد جدید سرطان میان بزرگسالان بالاتر از 20سال آمریکایی در طول یک سال بروز کرده که ناشی از سبک تغذیه ناسالم و ضعیف بوده است. این میزان، برابر با 5.2درصد از کل موارد سرطان‌های تهاجمی میان بزرگسالان بوده است. تحقیق دیگری که در سال2018 با مطالعه روی 100هزار نفر انجام شده است نشان می‌دهد که 20درصد انواع سرطان‌ها در آمریکا به وزن زیاد، فعالیت فیزیکی کم، تغذیه بد یا مصرف بالای الکل مربوط بوده است. رژیم‌های غذایی با فیبر کم و چربی بالا می‌توانند خطر ابتلا به خیلی از سرطان‌ها مثل معده، ریه، پروستات و رحم را افزایش دهند. کاهش مصرف الکل و ثبات در محدوده وزنی سالم می‌تواند خطر ابتلا به خیلی از سرطان‌ها را کاهش دهد.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی باعث سرطان می‌شوند؟
خیر. محققان مطالعاتی را درباره شیرین‌کننده‌های مصنوعی (جایگزین‌های شکر) مثل ساخارین، سوئیت‌اند لو، سایکلایمت، آسپارتام، سوکرالوز و انواع دیگر این شیرین‌کننده‌ها انجام داده‌اند و هیچ سندی مبنی بر اینکه این نوع مواد باعث ایجاد سرطان در انسان‌ها می‌شوند، پیدا نکرده‌اند. همه این شیرین‌کننده‌های مصنوعی جز سایکلایمت دارای تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) هستند و فروش آنها مشکلی ندارد. انجمن سرطان آمریکا نیز به تازگی تحقیقاتی انجام داده که آزمایش‌های پیشین یک گروه ایتالیایی را که روی موش‌های آزمایشگاهی انجام داده بودند، رد می‌کند. ایتالیایی‌ها در تحقیقات خود گفته بودند که شیرین‌کننده آسپارتام می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان‌های خون مثل لوکیمیا را افزایش دهد اما تحقیقات بعدی، نتایج حاصل از این آزمایش‌ها را زیر سؤال برده است. سازمان غذا و داروی آمریکا این نتیجه‌گیری را منتشر کرده است که استفاده از آسپارتام به‌عنوان شیرین‌کننده، هیچ خطری ندارد. اداره امنیت غذایی اروپا نیز اعلام کرده که تحقیقات، هیچ ریسکی مرتبط با مصرف آسپارتام به‌عنوان دلیلی بر ابتلا به لوکیمیا یا تومورهای مغزی و هر نوع سرطانی را نشان نمی‌دهد.

غذاهای فرآوری‌شده و گوشت‌قرمز با سرطان چه ارتباطی دارد؟
در چند سال اخیر بسیاری از تحقیقات ثابت کرده‌اند که خوردن گوشت‌های فرآوری‌شده می‌تواند در ابتلا به سرطان تأثیرگذار باشد. منظور از گوشت فرآوری‌شده هر نوع گوشت قرمزی است که با پختن، نمک‌زدن، دودی‌شدن یا اضافه‌کردن مواد نگه‌دارنده شیمیایی تولید شده‌اند. انواع هات‌داگ، سوسیس، کالباس، بیکن، برگر و... شامل این ردیف می‌شود. تحقیق اخیری که از سوی یک تیم شامل محققان برزیلی و فرانسوی انجام شده و در ژورنال علمی بریتیش مدیکال به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که 10درصد افزایش در میزان مصرف غذاهای فوق فرآوری‌شده در تغذیه شما، 10درصد ریسک ابتلا به سرطان و به‌خصوص سرطان سینه را افزایش می‌دهد. منظور از غذاهای فوق‌فرآوری‌شده، غذاهایی است که بسیار زیاد فرآوری شده‌اند. این غذاها شامل ناگت‌های مرغ، گوشت، ماهی، نوشابه و نوشیدنی‌های دارای مواد افزودنی، شیرینی‌ها و دسرهای صنعتی و بقیه غذاهایی که حجم اصلی آنها را شکر تشکیل می‌دهد، محصولات گوشتی که جز نمک دارای مواد نگه‌دارنده‌ای مثل نیترات هستند، است.
تحقیقات جدید بسیاری ثابت کرده است که گوشت قرمز تازه هم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. توصیه شده است که افراد به‌خصوص مردان، میزان مصرف گوشت قرمز را کاهش دهند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می‌کند که افراد در هفته کمتر از 500گرم گوشت قرمز تازه مصرف کنند. بعضی تحقیقات هم ثابت کرده‌اند که خوردن گوشت سوخته یا نیم‌سوز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. اما درباره این تحقیقات همچنان بحث وجود دارد. برنامه راهنمای کشور استرالیا درباره تغذیه سالم پیشنهاد می‌کند که انواع موادغذایی مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها و حبوبات باید در وعده‌های غذایی روز استفاده شود. در هر صورت مصرف گوشت قرمز تأثیر بسیار اندک و به گفته بعضی محققان قابل چشم‌پوشی، در ابتلا به سرطان دارد.

سرطان و چربی
خیلی‌ها علاقه زیادی دارند که بین خوردن چربی‌ها و سرطان پیوندی ایجاد کنند. اما شواهد جدید هیچ ارتباط مستقیمی بین خوردن چربی و ابتلا به انواع سرطان را نشان نمی‌دهد. با این حال، یک رژیم غذایی پرچرب می‌تواند باعث اضافه وزن و چاقی شود که همین موضوع یک ریسک فاکتور برای ابتلا به چندین نوع سرطان ازجمله سرطان‌های پستان، کلیه، روده بزرگ، مری، کیسه‌صفرا و رحم باشد. البته مصرف چربی‌های ترانس در این زمینه در آمریکا ممنوع شده است و FDA در سال 2015به تولیدکنندگان موادغذایی 3سال وقت داد تا روغن‌های هیدروژنه را حذف کنند. اخیراً این مهلت برای برخی از آنها تا سال 2021تمدید شده است. این چربی‌ها با چاقی ارتباط مستقیمی دارند که در نهایت خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند.

ارتباط میان سبزیجات و میوه‌ها با سرطان
از دیرباز گفته شده است که خوردن میوه و سبزیجات برای سلامتی فواید بسیاری به همراه دارد. سبزیجات و میوه‌ها، حاوی مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان هستند که به کاهش خطر ابتلا به سرطان در نواحی خاصی مثل سیستم گوارش، دهان و معده کمک می‌کنند. اما طی سال‌های اخیر شواهد درباره نقش سبزیجات و میوه‌ها در جلوگیری از سرطان کاهش پیدا کرده است. با این حال میوه و سبزی همچنان بخش مهمی از تغذیه سالم هستند و می‌توانند تأثیری غیرمستقیم در جلوگیری از سرطان داشته باشند. این مواد غذایی انرژی و کالری کمتری دارند و مصرف آنها با داشتن یک وزن سالم مرتبط است. البته اثبات شده که بعضی انواع تغذیه می‌تواند باعث پیشرفت سرطان شود، اما مدرک متقنی درباره اینکه بعضی انواع رژیم‌ها و مواد غذایی می‌توانند سرطان را درمان کنند، وجود ندارد.


وضعیت قرمز 
تحقیقات جدید بسیاری ثابت کرده است که گوشت قرمز تازه هم می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. توصیه شده است که افراد، به‌خصوص مردان، میزان مصرف گوشت قرمز را کاهش دهند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می‌کند که افراد در هفته کمتر از 500گرم گوشت قرمز تازه مصرف کنند