گزارش2
عربستان همچنان دور از قدرت‌های شرقی
نتایج سفر کوتاه پوتین به ریاض برخلاف پیش‌بینی‌ها بسیار کمتر از انتظارات بود
نزدیک به 2سال قبل وقتی از پمپئو پرسیدند آیا روسیه قادر است با استفاده از «دیپلماسی نفت» جای آمریکا در خاورمیانه را بگیرد، گفت: روسیه قطعا در این راه شکست خواهد خورد؛ همان پاسخی که از قضا روز گذشته نیز از زبان وزیر خارجه آمریکا در واکنش به سفر ولادیمیر پوتین به عربستان تکرار شد، آن هم درحالی‌که نفوذ روسیه در منطقه نسبت به دو سال گذشته تا حد قابل توجهی افزایش یافته است.
با این حال اما اگر کمی از نگاه رسانه‌ای (مخصوصا رسانه‌های سعودی) نسبت به این سفر تاریخی فاصله گرفته و دستاوردهای حقیقی آن را به دور از شعارهای سیاسی بررسی کنیم به‌نظر می‌رسد نتایج سفر کوتاه پوتین به ریاض از آنچه تصور می‌شد به‌مراتب کمتر است؛ چرا که 2 کشور با وجود زمینه‌های متعدد همکاری تنها موفق به توافق در 2حوزه (برق و نفت) شده و در 15حوزه دیگر صرفا به صدور تفاهمنامه بسنده کرده‌اند؛ امری که نشان از فاصله عمیق میان ریاض و مسکو، به‌رغم مواضع رهبران این دو کشور دارد. دستیابی به تنها 2توافقنامه در حالی است که رئیس‌جمهور روسیه با هیأتی متشکل از 300تاجر و مدیر شرکت‌های بزرگ روسی راهی ریاض شده بود؛ هیئتی که در حاشیه 2 توافق اصلی بر سر برق و نفت، تنها به امتیازاتی محدود برای سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت‌وساز و همچنین تکنولوژی ارتباطات در عربستان سعودی دست یافت.
از سوی دیگر و در شرایطی که تلاش‌های دولت عربستان برای تشویق کشورها به‌منظور کاهش تولید نفت و متعاقبا افزایش قیمت‌ها ادامه دارد، الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه پیش از ترک ریاض به مقصد ابوظبی گفت: مذاکرات جدیدی در این‌باره با طرف سعودی انجام نشده است! این در حالی است که بودجه دولت سعودی برای سال آینده به قیمت 84دلار برای هر بشکه نفت نیاز دارد؛ نفتی که اکنون به قیمت هر بشکه 58-57دلار فروخته می‌شود و ارزش آن در سال آینده براساس بهترین پیش‌بینی‌ها به 60دلار خواهد رسید. فراتر از نفت یا سایر حوزه‌های اقتصادی، در جریان این سفر حتی تکلیف قرارداد میان 2 کشور برای خرید سامانه پدافندی اس-400هم روشن نشد؛ قراردادی که 2سال پیش در حاشیه سفر ملک سلمان به مسکو تنظیم شده است.
روزنامه العربی الجدید در این زمینه می‌نویسد: برخلاف تبلیغات گسترده درباره رابطه ریاض و مسکو، نتایج سفر کوتاه پوتین به عربستان نشان داد این متحد مهم آمریکا در خلیج‌فارس هنوز برای توسعه عمیق روابط خود با روسیه آمادگی ندارد؛ واقعیتی که نسبت به روابط ریاض و پکن هم صادق است.
آهستگی حرکت سعودی به سوی قدرت‌های شرقی در مقایسه با سیاست‌های اخیر ترکیه بهتر روشن می‌شود؛ کشوری که با وجود فشارهای گسترده غرب، گام‌های بزرگی برای توسعه روابط خود با پکن و مسکو برداشته است؛ از جذب بی‌سابقه سرمایه‌گذاری چین گرفته تا خرید سامانه موشکی اس-400.
نویسندگان نزدیک به محافل قدرت در ریاض اما با وجود تمام این نشانه‌ها همچنان نگاه دیگری به صحنه دارند. برای مثال، عبدالرحمن الراشد، مشاور رسانه‌ای محمد بن‌سلمان و مدیر مؤسسه العربیه در این زمینه نوشت: عربستان گام بزرگی را برای توسعه روابط خارجی خود برداشته است؛ افزایش روابط با قدرت‌های شرقی علاوه بر تقویت موضع منطقه‌ای ریاض، برای تأثیرگذاری بیشتر بر روسیه هم مفید خواهد بود؛ کشوری که برخلاف عربستان فاقد روابط اساسی با قدرت‌های غربی است.
ابوظبی؛ ایستگاه دوم
سفر جنجالی پوتین به خلیج‌فارس اما محدود به ریاض نبود چرا که او روز گذشته وارد امارات شد. برخلاف استقبال مقامات میان‌رتبه از پوتین در فرودگاه ریاض، رئیس‌جمهور روسیه در فرودگاه ابوظبی مستقیما توسط محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی و قدرتمندترین مرد کنونی امارات مورد استقبال قرار گرفت؛ پس از این استقبال نیز بلافاصله مذاکرات دو جانبه این دو رهبر روسی و اماراتی در قصر ملی ابوظبی آغاز شد. یوری اوشاکوف، معاون پوتین با اشاره به این نشست گفت: محور مذاکرات روسیه و امارات بر توسعه روابط دوجانبه (به‌ویژه در حوزه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری) و تبادل نظر بر سر مسائل حیاتی در منطقه خاورمیانه و جهان متمرکز خواهد بود. وی همچنین افزود: مبارزه با تروریسم و چاره‌اندیشی برای حل بحران‌های سوریه، لیبی و یمن از دیگر محورهای مذاکره در امارات است.
این دومین سفر رئیس‌جمهور روسیه به امارات بعد از سفر سال 2007وی به شمار می‌رود؛ اگرچه در این بازه زمانی، پوتین بیش از 10ملاقات با ولیعهد ابوظبی در مسکو و یا حاشیه نشست‌های بین‌المللی داشته است.
ناکامی عربستان در اخذ محکومیت ایران از پوتین
رسانه‌های عربی پیش از آغاز سفر رئیس‌جمهور روسیه به ریاض از احتمال موضع‌گیری وی نسبت به حملات آرامکو خبر داده بودند. حتی برخی از این هم فراتر رفته و پیش‌بینی می‌کردند پوتین برای ساعاتی از پالایشگاه‌های آسیب دیده آرامکو بازدید کند. با این حال اما ولادیمیر پوتین در پاسخ به خبرنگار العربیه درباره ارزیابی وی از عاملین احتمالی حملات آرامکو گفت: من به ولیعهد سعودی هم گفته‌ام؛ طرح چنین اتهاماتی بدون سند و مدارک کافی اقدام موجهی نیست.
