لرزه بر ستون سوم برجام

روز موعود ایران برای برداشتن گام سوم کاهش تعهدات برجامی  فرا رسید. ایران از امروز اقدامات تازه‌ای را در حوزه تحقیق و توسعه برنامه هسته‌ای خود کلید می‌زند. با این گام عملا از 4ستون برجام شامل ذخایر، درصد غنی‌سازی‌، تحقیق و توسعه و نظارت فقط مورد اخیر باقی مانده است. از اردیبهشت سال 97 که ترامپ از برجام خارج شد ایران به‌مدت یک سال مذاکرات فشرده با طرف‌های غربی را در دستور کار قرار داد تا اروپایی‌ها بتوانند زمینه بهره‌برداری ایران از منافع اقتصادی برجام را فراهم کنند. در نهایت بعد از یک سال، ایران فرایند  کاهش تعهدات را با طراحی گام‌هایی آغاز کرد که مرحله سوم آن امروز عملیاتی شد. در فاز جدید، ایران برخی محدودیت‌ها در حوزه تحقیق و توسعه را کنار گذاشته است. حسن روحانی 2 روز قبل در جلسه سران قوا اعلام کرده بود: سازمان انرژی اتمی باید هر آنچه کشور در زمینه تحقیق وتوسعه فناوری هسته‌ای نیاز دارد، اقدام کند.

گام سوم ایران چیست؟
با این حال پیش‌بینی می‌شود اقدامات ایران در حوزه به‌کار‌گیری نسل‌های پیشرفته سانتریفیوژ و نیز شروع اقداماتی باشد که براساس برجام ایران مجبور بود پس از یک دوره زمانی مشخص به آن عرصه‌ها وارد شود.

براساس متن برجام ایران قرار بود همزمان با شروع برجام به انجام آزمایشات روی تک‌ماشین‌های سانتریفیوژ  IR8 و زنجیره‌های میانی آن ادامه دهد و از یک و نیم‌سال مانده به سال دهم آزمایشات روی زنجیره 30 ماشین را شروع کند که به‌نظر می‌رسد ازجمله اقدامات ایران به کار‌گیری سریع زنجیره 30 تایی سانتریفیوژ‌های نسل 8 است که به غنی‌سازی‌ ایران سرعت 10 برابری خواهد داد.

همچنین ایران قرار بود در پایان سال هشتم پس از برجام یعنی 4سال دیگر تولید سالانه 200 عدد سانتریفیوژ IR6 و IR8 را آغاز کند که احتمالا تولید این نوع سانتریفیوژ پیش از موعد در دستور کار قرار می‌گیرد.

از دیگر اقداماتی که قابل پیش‌بینی است جایگزینی سانتریفیوژ‌های قدیمی موسوم به IR1 با سانتریفیوژ‌های نسل جدید به‌خصوص IR2M است که مراحل تست آن با موفقیت پشت سر گذاشته شده است.

ایران اردیبهشت امسال و در سالگرد خروج آمریکا از برجام محدودیت نگهداری اورانیوم غنی شده و آب سنگین را برداشت و 2‌ماه به اروپایی‌ها برای عملیاتی کردن اقدامات و تعهدات خود مهلت داد که پس از انفعال دوباره اروپایی‌ها ایران این بار از محدودیت غنی‌سازی‌ 3.67 درصد عبور کرد و مجددا برای اروپا مهلت زمانی 2 ماهه تعریف کرد و حالا در سومین مرحله ایران برای سومین بار 2 ‌ماه به اروپایی‌ها مهلت داده تا به تعهدات خود عمل کنند.

نامه ظریف به موگرینی
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز پنجشنبه با ارسال نامه‌ای خطاب به موگرینی، نماینده عالی سیاست خارجی و دفاعی اتحادیه اروپا اعلام کرد به‌دلیل تبعات ناشی از خروج آمریکا از برجام و تحمیل مجدد تحریم‌های آن کشور و ناتوانی 3 کشور اروپایی به اجرای تعهدات خود در برجام و در بیانیه‌های کمیسیون مشترک، جمهوری اسلامی ایران از امروز تمامی تعهدات خود در برجام در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای را متوقف می‌کند.

سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه در این رابطه گفت: در این نامه تأکید شده است که این اقدام دقیقاً در راستای حقوق ایران در برجام و به‌ویژه بر مبنای پاراگراف ۳۶ آن بوده و در پاسخ به نقض گسترده و مستمر برجام طی ۱۶‌ ماه گذشته انجام می‌شود. جزئیات فنی و عملیاتی توقف تعهدات ایران در حوزه تحقیق و توسعه هسته‌ای متعاقباً به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد رسید. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، «جمهوری اسلامی ایران به‌منظور نشان دادن حسن نیت خود، آمادگی دارد به گفت‌وگو با طرف‌های باقیمانده در برجام در تمامی سطوح ادامه دهد و درصورت عمل طرف‌های مقابل به کلیه تعهدات خود در برجام، مجدداً به اجرای کامل برجام برگشت کند.»

ایران چه می‌خواهد؟
ایران خواستار آن است بتواند نفت خود را بفروشد و از پول آن استفاده کند و در همین چارچوب امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه طرحی را ارائه داد تا بتواند در ازای فروش نفت ایران، تهران را به اجرای کامل برجام متقاعد کند که این طرح با موافقت اولیه ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا همراه بود اما در آستانه اجرای گام سوم، ترامپ اعلام کرد معافیتی برای فروش نفت ایران قائل نمی‌شود.

در واکنش به اعلام گام سوم ایران، برخی کشورها ازجمله فرانسه، انگلیس و آلمان ناخرسندی خود را اعلام کردند.

با این حال وزیر امور خارجه به‌شدت از طرف‌های اروپایی به‌خاطر ناتوانی در اجرای تعهدات خود انتقاد کرد.

انتقاد ظریف از اروپا
محمدجواد ظریف که به جاکارتا سفر کرده است در واکنش به اظهارات مقامات اروپایی درباره لزوم موافقت آمریکا با طرح‌های اروپا برای برجام گفت: اروپایی‌ها تعهداتی را در قالب برجام داشته‌اند. این تعهدات حتی صدور قوانین هم نیست بلکه اجرای قوانین است واروپایی‌ها در اجرای تعهداتشان که ارتباطی هم با آمریکا ندارد تخلف کردند. وی خاطرنشان کرد: شما نمی‌خواهید به ایران امتیازی بدهید و قرار نیست به ایران لطفی بکنید. شما قرار است تعهدات خودتان را انجام دهید. این تعهدات نه وابسته به آمریکا و نه وابسته به اجازه آمریکاست. ظریف تأکید کرد: اگر اروپایی‌ها بخواهند منتظر اجازه کشوری بمانند که برای فشار بر ایران از برجام خارج شده حتماً این اجازه صادر نخواهد شد. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه در ادامه دیدار و گفت‌وگو با مقامات کشورهای آسیایی در جاکارتا با خانم رتنو مرسودی، وزیر امورخارجه جمهوری اندونزی دیدار و درباره همکاری‌های دوجانبه، مسائل جهان اسلام به‌خصوص فلسطین و برجام گفت‌وگو کرد.