کودکان کار، پشت چراغ قرمز زندگی

   کودکی فصلی از زندگی است که که شاید هر کسی آرزوی بازگشت به آن دوران را داشته باشد، زیرا کودکان فارغ از هر دغدغه‌ای با شادی و نشاط در حال لذت بردن از زندگی هستند اما در این بین کودکانی هستند که طعم خوش کودکی را حس نمی‌کنند و زودتر از آنچه که فکرش را بکنیم در کودکی بزرگ می‌شوند؛ کودکانی که به دلیل مشکلات خانواده مجبورند به جای بازی تن به کار دهند و بخشی از بار زندگی را به دوش بکشند. آنها دورانی به نام کودکی را درک نمی‌کنند، زیرا واحدهای درسی خود را در خیابان می‌گذرانند و اوقات فراغت را زیر نگاه سنگین مردم و آفتاب داغ تابستان و سرمای جانسوز زمستان سپری می‌کنند. به گزارش تسنیم، این روزها با وجود مشکلات اقتصادی فراوان تعداد کودکان کار در سطح خیابان‌های شهر رو به افزایش است.


بزرگ‌مرد کوچک

«سعید» پسری 8 ساله است که بخشی از بار سنگین زندگی سخت این روزها را به دوش می‌کشد و با تمیز کردن شیشه خودروهایی که برای چند دقیقه پشت چراغ قرمز می‌ایستند بخشی از مخارج زندگی خود و خانواده‌اش را تامین می‌کند.
او می‌گوید تا زمانی که پدرم سالم بود و سر کار می‌رفت ما مشکلی نداشتیم اما از وقتی که پدرم بیمار شد و دیگر نتوانست کار کند، مادرم با بافتن اسکاج و لیف و فروش آنها مخارج زندگی را تامین می‌کند.

این بزرگ‌مرد کوچک می‌گوید: من و خواهرم وقتی دیدیم مادرمان به تنهایی کار می‌کند تصمیم گرفتیم به او کمک کنیم، من شیشه ماشین‌های پشت چراغ قرمز را تمیز می‌کنم و خواهرم در فروش لیف و اسکاج به مادرم کمک می‌کند. وقتی از سعید راجع به درس و مدرسه‌اش پرسیدم گفت: من و خواهرم هر دو جزو شاگردان درس‌خوان مدرسه بودیم. قبل از شروع تابستان و طی سال تحصیلی شب‌ها تکالیفمان را انجام می‌دادیم، صبح به مدرسه می‌رفتیم و پس از تعطیلی مدرسه راهی محل کار خود یعنی سرچهارراه‌ها می‌شدیم، اما از اول تابستان که مدرسه‌ها تعطیل شد، از صبح زود کارم را شروع می‌کنم تا پول بیشتری دربیاورم. او می‌گوید برخی از رانندگان توجهی به کار من ندارند اما برخی دیگر با لبخند از من تشکر می‌کنند و مبلغی بابت دستمزد به من می‌دهند، برخی دیگر نیز با عصبانیت می‌گویند مگر من گفتم شیشه را تمیز کن که این کار را انجام می‌دهی؟! با همه این رفتارها من از کار خود دست برنمی‌دارم زیرا طاقت دیدن مریضی پدر و خستگی‌های مادرم را ندارم و سعی می‌کنم کاری انجام دهم که آنها خوشحال شوند.


شناسایی کودکان خیابانی و کار 

سرپرست بهزیستی چهارمحال‌و‌بختیاری با اشاره به این‌که ۱۲۱ کودک کار و خیابانی در استان وجود دارد، می‌گوید: فقر، اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر از عوامل خشونت بر علیه کودکان است. «معصومه محمدی» با اشاره به این‌که خشونت وارد کردن هرگونه آزار و تهدید به افراد زیر 18 سال با هدف تربیت توسط اطرافیان است، اظهار می‌کند: خشونت در چهار بعد جسمی، جنسی، غفلت و عاطفی است.
سرپرست بهزیستی چهارمحال‌و‌بختیاری با بیان این‌که یکی از عوامل خشونت بر علیه کودکان انتظار بیش از حد از آنهاست، می‌افزاید: فقر، بی‌سوادی و سوء مصرف مواد مخدر در خانواده از عوامل خشونت علیه کودکان است. وی با اشاره به این‌که کودکان خیابانی منزل و والدین مشخصی ندارد و کودکان کار به دلیل مشکلات اجتماعی و اقتصادی به مشاغل مختلف مشغول هستند، اضافه می‌کند: در سال گذشته 121 کودک خیابانی و کار در چهارمحال‌و‌بختیاری شناسایی شدند.

محمدی با بیان این‌که این کودکان تا زمان توانمندی کامل حمایت می‌شوند، می‌گوید: باید بر آموزش والدین این قشر نظارت صورت بگیرد. درصورت هرگونه خشونت علیه کودکان می‌توان برای رسیدگی با اورژانس اجتماعی تماس گرفت.


مشارکت دستگاه‌های مختلف در ساماندهی کودکان

معاون امور اجتماعی بهزیستی چهارمحال‌و‌بختیاری اظهار می‌کند: در حال حاضر تعداد پرونده‌های فعال در مرکز حمایتی آموزشی خانواده تحت نظر بهزیستی که مرتبط به کودکان کار است 101 عدد است که از این تعداد 78 پرونده مربوط به پسران و 23 پرونده مربوط به دختران است.
«جواد نجفی» می‌افزاید: طبق آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی نیروی انتظامی، بهزیستی، دادگستری، اداره کار تعاون و رفاه اجتماعی، بیمه‌های خدمات درمانی و تامین اجتماعی، صدا و سیما، آموزش و پرورش و دادگستری دستگاه‌هایی هستند که در ساماندهی کودکان کار و خیابان مشارکت دارند و مباحث تخصصی مرتبط با این کودکان را پیگیری می‌کنند. وی عنوان کرد: با اشاره به این‌که کودکان استان عمدتا کودک کار هستند و کودک خیابانی به این معنا که خیابان محل کار و زندگی کودک باشد در استان ما نسبت به استان‌های بزرگ کمتر است، تصریح می‌کند: کار کودکان در خیابان معلول مشکلات خانواده از جمله فقر، اعتیاد در خانواده و بیماری افراد خانواده است.

نجفی بیان می‌کند: کودکان کار معمولا در کنار خانواده زندگی می‌کنند اما دارای مشکلات هستند بنابراین خدمات بهزیستی در قالب خانواده به کودکان ارائه می‌شود و بنا نیست کودک از خانواده جدا شود، زیرا اگر از مشکلات خانواده غافل شویم، علل کار کودک در خیابان برطرف نمی‌شود.
وی می‌گوید: کودکان کار و خانواده‌ آنها به صورت خودمعرف یا از طریق اورژانس اجتماعی، مرکز کودک و حمایت از خانواده یا مراجع قضایی و نیروی انتظامی شناسایی می‌شوند. بعد از شناسایی و بازدید از منزل کودکان مسائل و مشکلات آنها بررسی و برنامه‌ریزی می‌شود تا تبعات کار کودک در خیابان به حداقل برسد.

معاون امور اجتماعی بهزیستی چهارمحال‌و‌بختیاری تشریح می‌کند: کودک کار ابتدا در قالب خانواده بررسی می‌شود، سپس مددکار پرونده و روانشناس مربوطه با بررسی مسائل و مشکلات موجود در خانواده برنامه‌ریزی لازم را انجام می‌دهد و به دستگاه‌های عضو شورای ساماندهی کودکان که مرتبط با آن مشکل باشد ارجاع داده می‌شوند.

نجفی اقدامات بهزیستی استان در راستای حمایت از کودکان کار را چنین برمی‌شمرد: ارائه خدمات مددکاری، مشاوره حقوقی، پزشک عمومی، روانشناسی، برگزاری کارگاه‌هایی نظیر پیشگیری از سوءرفتار با کودک، برگزاری کلاس‌های تقویتی درسی و هنری و معرفی به سازمان فنی و حرفه‌ای. کلیه برنامه‌ریزی‌ها در جهت توانمندسازی خانوادهاست که تا حد امکان مشکلات کاهش یابد و کودک به خیابان نیاید. وی می‌گوید: علل و عوامل کار کودک در دست سازمان بهزیستی نیست و باید علت در جای دیگر شناسایی شود. متاسفانه مشکلات اقتصادی موجود موجب افزایش کودکان کار به‌ویژه در تابستان می‌شود.
نجفی عنوان کرد: یک نظر کارشناسی وجود دارد که نباید جلوی کار کودک را گرفت بلکه باید حمایت‌های لازم از کودکان و خانواده‌ آنها انجام شود و علل و عوامل کار کودک اصلاح شود، جلوگیری از کار کودک در خیابان پاک کردن صورت مسئله است.



   شناسایی هزار کودک بازمانده از تحصیل در چهارمحال‌و‌بختیاری 

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال‌و‌بختیاری با اشاره به این‌که در استان یک‌هزار کودک بازمانده از تحصیل و 121 کودک کار وجود دارد، می‌گوید: طرح‌های توانمندسازی خانواده‌های آسیب‌پذیر در حال اجراست.

«حفیظ‌الله فاضلی» با اشاره به این‌که در تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، 7 بند وظیفه بر عهده اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گرفته است، اظهار می‌کند: براساس آمار در حال حاضر 3/5 میلیون کودک خارج از تحصیل در کشور وجود دارد که از این تعداد بخشی مربوط به کودکان کار و خیابان است.

وی با بیان این‌که در سال‌های گذشته نیز شاهد افزایش این آمار در کشور خصوصا شهرهای پرجمعیت هستیم، می‌افزاید: در چهارمحال‌و‌بختیاری یک هزار کودک بازمانده از تحصیل و 121 کودک کار وجود دارد.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال‌و‌بختیاری با اشاره به این‌که براساس قوانین موجود کار کردن برای کودکان زیر 15 سال ممنوع است، اضافه می‌کند: براساس برنامه توسعه کشور تا سال 1400 باید شاهد کاهش 25 درصدی تعداد این کودکان در کشور باشیم.

فاضلی با بیان این‌که مهم‌ترین اقدام در کاهش این آمار توانمندی والدین است، ادامه می‌دهد: براساس تحقیقات موجود یکی از عوامل اثرگذار در پدیده کودکان کار و خیابان وضعیت والدین است.
وی با اشاره به این‌که تأمین رفاه اجتماعی، کاهش فاصله طبقاتی و ایجاد شغل برای یکی از والدین، کاهش آمار این آسیب‌ اجتماعی را در پی دارد، می‌گوید: توانمند‌سازی والدین این کودکان برنامه‌ای زمان‌بر است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال‌و‌بختیاری با اشاره به این‌که از سال گذشته با برقراری تفاهم‌نامه با دستگاه‌های درگیر طرح توانمندسازی خانواده‌های آسیب‌پذیر استان آغاز شده است، می‌افزاید: شناسایی این افراد انجام شده و اشتغال پایدار خانواده و حمایت مالی از طریق بهزیستی و کمیته امداد در حال انجام است.