اقلیم
منابع طبیعی طالقان؛ رکورددار آتش‌سوزی
طالقان یکی از مناطق بحرانی در البرز محسوب میشود که احتمال بروز حریق در این منطقه اجتناب‌ناپذیر است
سیما گلزار | البرز- خبرنگار
با توجه به گرمای هوا در تابستان و تردد گردشگران به مناطق سبز و تفرجگاهی، کمترین بی‌احتیاطی می‌تواند جرقه‌ای برای ایجاد آتشی بزرگ در عرصه‌های طبیعی و نابودی پوشش گیاهی باارزش منطقه باشد. عرصه‌های طبیعی و مرتعی زیبا و سرسبز البرز که با کنترل چرای دام امسال سبزتر از گذشته است، بیش از پیش مستعد بروز آتش‌سوزی شده‌اند، بنابراین آشنایی با عوامل ایجاد حریق و همینطور نقشی که ما انسان‌ها می‌توانیم در ایجاد و یا جلوگیری از این اتفاق ناگوار داشته باشیم، ضروری است.
وقوع 16 مورد آتش‌سوزی در سال گذشته
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی البرز می‌گوید: در سال گذشته 16 مورد آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی استان رخ داد که مساحتی حدود 47 هکتار از عرصه‌های استان طعمه حریق شد.
سرهنگ «اردشیر جابری» با اشاره به این‌که در سال‌های گذشته بیشترین حریق در طالقان اتفاق افتاده است، می‌افزاید: آتش‌سوزی‌ها به تفکیک در کرج، ساوجبلاغ و بیشترین مورد در طالقان اتفاق افتاده که منشأ بیشتر آنها بی‌احتیاطی گردشگران است.
وی با اشاره به شناسایی کانون‌های بحرانی حریق، ادامه می‌دهد: به عنوان مثال طالقان یکی از مناطق بحرانی حریق در البرز است که احتمال بروز حریق در این منطقه اجتناب‌ناپذیر است. در هر شهرستانی تیم اطفای حریق متشکل از افراد اداره منابع طبیعی آن شهرستان به فرماندهی رئیس اداره یا معاون وی ایجاد شده است.
وی عنوان می‌کند: با این وجود برای اطفای هر چه سریع‌تر در این مناطق با قرار دادن تجهیزاتی مانند آتش‌کوب، فلکس‌بک، تیغه، شن‌کش و بیل در اختیار جوامع محلی و تجهیز نزدیک‌ترین روستا به کانون بحران، به محض گزارش حریق در اولین فرصت از ظرفیت جوامع محلی استفاده میشود.
حریق، از عوامل اصلی نابودی پوشش گیاهی
مدیرکل منابع طبیعی البرز با اشاره به اهمیت پوشش گیاهی به‌خصوص در مراتع و جنگل‌ها می‌گوید: در سال‌های اخیر عوامل مختلف طبیعی و انسانی از جمله رشد جمعیت، قطع غیرمجاز درختان، وجود دام غیرمجاز در مراتع، خشکسالی و حریق شاهد تخریب عرصه‌های طبیعی از جمله مراتع و جنگل‌ها هستیم که حریق هم در این میان نقشی موثر و اساسی دارد.
«حامد فرضی» می‌افزاید: با توجه به این‌که پوشش گیاهی اهمیت زیادی در کنترل آب‌های سطحی، تغذیه آب‌های زیرزمینی، جلوگیری از سیل و طوفان، جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت خاک، ایجاد علوفه برای دام‌ها، پالایش هوا و ایجاد آب و هوای متعادل دارد، باید به صورت ویژه به حفاظت از آن پرداخت.
فرضی با اشاره به ساعات و فصل بحرانی حریق می‌گوید: در فصل‌هایی مانند تابستان و از ماه خرداد تا انتهای مرداد بین ساعات 12 ظهر تا 6 عصر و مخصوصا در روزهای تعطیل آخر هفته، بحرانی‌ترین زمان برای ایجاد حریق است.
وی با اشاره به عوامل ایجاد حریق ادامه می‌دهد: حریق نوعی فعل و انفعال شیمیایی است که 3 عامل هوا (اکسیژن)، ماده سوختنی و حرارت در ایجاد آن نقشی اساسی دارند که به این عوامل اصطلاحا مثلث حریق می‌گویند و امسال به دلیل کنترل خوبی که در مراتع صورت گرفته، مراتع از پوشش گیاهی خوبی برخوردارند که کار محافظت آنها برای جلوگیری از حریق را دشوار‌تر می‌کند و باید با حساسیت بیشتری به این موضوع پرداخت.
مدیریت حریق در 4 مرحله
مدیر کل اداره منابع طبیعی البرز با اشاره به این‌که مدیریت حریق در 4 مرحله صورت می‌گیرد، می‌گوید: در اولین مرحله با اقداماتی چون شناخت عرصه‌های حساس و بحرانی، آموزش و انجام مانور برای کسب آمادگی هنگام حریق، افزایش آگاهی مردم از عوامل ایجاد حریق، کنترل رفت‌وآمد گردشگران به برخی مناطق حساس و ساخت آتش‌بُر و اجرای عملیات پرورشی از بروز حریق پیشگیری میشود.
فرضی می‌افزاید: در مرحله دوم باید حریق‌های صورت‌گرفته را هر چه سریع‌تر کشف کرد که برای این موضوع از داده‌های تصاویر ماهواره‌ای، گشت و کنترل مستمر و دریافت گزارش‌های مردمی از طریق سامانه رایگان 1504 استفاده میشود.
وی ادامه می‌دهد: در مرحله سوم با تشکیل ستاد اطفای حریق و اعزام نفرات و تجهیزات و پشتیبانی و کنترل مستمر، عملیات اطفا صورت می‌گیرد و در این مرحله باید از اطفای کامل حریق اطمینان حاصل شود. در مرحله چهارم بعد از اطفا به شناسایی عوامل بروز حریق در منطقه پرداخته و منطقه برای ارزیابی خسارات قرق میشود، سپس برای احیای منطقه اقدام میشود.
وی می‌افزاید: با توجه به این‌که خسارات ناشی از حریق بسیار بیشتر از فواید آن است، باید از تمام ظرفیت‌ها برای پیشگیری و اطفای آن استفاده کرد که در این میان همکاری جوامع محلی و گزارش به‌موقع از حریق تأثیر بسزایی دارد.
فرضی با اشاره به نحوه همکاری مردم برای جلوگیری از حریق می‌گوید: مردم با خودداری از ایجاد حریق در مناطق هم‌مرز با عرصه‌های طبیعی، خودداری از رها کردن شیشه‌های بطری در عرصه‌ها، نینداختن ته‌سیگار و کبریت نیمه‌خاموش در عرصه‌های طبیعی، اطمینان از خاموش شدن کامل بقایای آتش به‌خصوص در فصول بحرانی و گزارش به‌موقع در صورت مشاهده حریق به سامانه 1504 می‌توانند در این امر مهم یاری‌رسان منابع طبیعی باشند.
عوامل طبیعی و انسانی ایجاد حریق
مدیرکل منابع طبیعی البرز می‌گوید: عواملی چون حضور انسان‌ها در عرصه‌های مرتعی و جنگلی، بی‌احتیاطی رهگذران و گردشگرانی که اقدام به افروختن آتش می‌کنند، همچنین گسترش اراضی احیاشده با گونه‌های سوزنی‌برگ حساس به حریق، خشکسالی‌های پی‌درپی و حتی کمبود امکانات برای پیشگیری، شناسایی و اطفای حریق از جمله عواملی هستند که باعث بروز و توسعه حریق در عرصه‌ها می‌شوند.
«حامد فرضی» با اشاره به انواع حریق در عرصه‌های طبیعی می‌گوید: حریق در عرصه‌ها به 2 دسته طبیعی و غیرطبیعی تقسیم می‌شوند؛ عوامل طبیعی ناشی از صاعقه و رعد و برق، بروز آتش‌سوزی خودبه‌خود از طریق تخمیر و فعل و انفعالات مواد آلی و آتش‌سوزی بر اثر وزش بادهای گرم ایجاد میشود.
وی ادامه می‌دهد: برخی از حریق‌ها هم به صورت عمدی و یا غیرعمدی توسط انسان‌ها به وجود می‌آید که عوامل عمدی ایجاد حریق شامل آتش‌سوزی توسط دامداران و روستاییان برای توسعه چراگاه و مزارع و آتش‌سوزی‌های ناشی از اختلافات قومی و قبیله‌ای است. آتش‌سوزی‌های غیرعمدی هم از بی‌توجهی رهگذران، چوپانان، شکارچیان، کوهنوردان، آتش‌سوزی بر اثر عواملی از جمله فعالیت‌های مختلف عمرانی، تیراندازی و تمرینات نظامی در عرصه‌های طبیعی، تابش مستقیم نور خورشید به قطعات شیشه‌ای مانند ته لیوان و اجسام مشابه که مانند ذره‌بین عمل می‌کنند، ایجاد می‌شوند.
فرضی می‌افزاید: عواملی چون خشکی و گرمی هوا، زمان آتش‌سوزی، نوع پوشش گیاهی، نوع و سرعت باد و پستی و بلندی زمین در گسترش حریق موثر هستند.
هشدار به آتش زنندگان مزارع
مدیرکل محیط‌زیست البرز از برخورد قانونی با متخلفان آتش زدن کاه و کلش خبر داد.
به گزارش همشهری «فردیـــــن حکیمی» گفت: آتش زدن کاه و کلش به دلیل این‌که تهدید علیه سلامت عمومی تلقی میشود، جرم است و با مجرمان برخورد قانونی خواهد شد.
وی ادامه داد: هر سال برخی از کشاورزان پس از برداشت محصولات، کاه و کلش باقیمانده را آتش می‌زنند که این کار علاوه بر وارد کردن آسیب‌های جبران‌ناپذیر به ساختار بیولوژیکی و آلی خاک، باعث آلودگی هوا و مزاحمت برای مردم میشود.
حکیمی عنوان کرد: نیروهای یگان حفاظت محیط‌زیست همانند سال‌های گذشته در فصل برداشت گشت‌زنی می‌کنند و با متخلفان برخورد قانونی خواهند کرد.
این مسئول افزود: آتش زدن کاه و کلش در مناطق نزدیک به عرصه‌های طبیعی گاه باعث آتش‌سوزی در مراتع میشود که این امر خسارات زیادی به طبیعت وارد می‌کند.
مدیرکل محیط‌زیست البرز گفت: اطفای آتش ایجادشده در مراتع و عرصه‌های طبیعی استان به واسطه وسعت این عرصه‌ها بسیار سخت است و گاه چندین روز زمان می‌برد، به همین دلیل محیط‌زیست نسبت به جلوگیری از وقوع این حوادث حساسیت ویژه‌ای دارد.
وی گفت: مسافران باید دقت نظر کافی داشته باشند که بعد از تفریح، آتشی را که روشن می‌کنند خاموش کنند، چون 99 درصد آتش‌سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی استان عامل انسانی دارد و به‌راحتی قابل پیشگیری است.
