اینجا نمک طلاست!

ستاره حجتی/ زاهدان-خبرنگار

تالاب صورتی یا لیپار در چابهار به دلیل رنگ بی بدیل صورتی ناشی از واکنش‌های باکتریایی و میزان بسیار بالای نمک موجود، شهرت زیادی در جهان دارد. بنا بر اعلام سازمان منطقه آزاد چابهار سالانه بیش از 400 هزار تن از این تالاب نمک برداشت می‌شود؛ نمکی که نه فقط در ایران بلکه به عنوان ماده ای حیاتی در کارخانه‌های پتروشیمی کشورهای حوزه خلیج هم کاربرد دارد. باوجود آنکه  بررسی‌ها نشان می‌دهد، برداشت سنتی از نمک چابهار که بیش از 700 سال در این منطقه قدمت دارد، آسیب محیط زیستی در پی ندارد. اما  برداشت نمک فقط به شکل مستقیم برای 50 نفر کسب و کار ایجاد کرده است و به دلیل برداشت سنتی و فروش خام نمک، ارزش افزوده ای نصیب منطقه نمی‌شود.

استحصال نمک به نفع منطقه

معاون توسعه اقتصادی سیستان و بلوچستان می‌گوید: لیپار یکی از ظرفیت‌های بزرگ چابهار است، اما متاسفانه برداشت نمک به شکل سنتی انجام می‌شود و نمک خام فله ای به فروش می‌رسد.

سکینه اشرفی با اشاره به تلاش برای ایجاد واحد فراوری نمک در این منطقه می‌افزاید: برداشت سنتی نمک در لیپار ارزش افزوده‌ای نصیب منطقه نمی‌کند و در شرایطی که شغل بسیاری از حاشیه نشینان لیپار برداشت نمک است،  این کار الزاما به معنای درآمد قابل توجه یا ایجاد گردش مالی به نفع اقتصاد منطقه نیست.

او ادامه می‌دهد: طرح ایجاد کارخانه استحصال نمک با تاکید بر توانمند کردن نیروهای بومی و استقاده حداکثری از آن‌ها در دستور کار است که در صورت اجرا، بیش از 70 درصد نیروهای کار در بخش‌های مختلف بومی خواهند بود.

خرج مسئولانه درآمد

یک کارشناس ارشد توسعه پایدار هم معتقد است نمی‌توان از لیپار به عنوان یکی از اهرم‌های اقتصادی منطقه چشم پوشی کرد، اما می‌توان درآمد آن را مسئولانه تر خرج کرد. مریم موسوی می‌افزاید: یکی از ویژگی‌های لیپار این است که مشاغل سنتی وابسته به آن، حفظ شده و اهالی از آن امرار معاش می‌کنند، اما قرار نیست این منبع درآمد در همین حد باقی بماند. او ادامه می‌دهد: چند نکته را باید درباره لیپار به دقت بررسی کرد. آیا گردشگری به واسطه آن نمی‌تواند جایگزین صادرات نمک صنعتی شود؟ آیا استحصال نمک خوراکی از آن نمی‌تواند جایگزین باشد؟

درآمدزایی با برداشت سنتی

اما کارشناسان دیگری هم هستند که فکر می‌کنند، لیپار می‌تواند با ایفای نقشی سبز و تداوم ساختار سنتی برداشت نمک اقتصاد منطقه را زیر و رو کند ودر این میان موضوع گردشگری بار دیگر مطرح می‌شو‌د.

یک کارشناس ارشد جغرافیای گردشگری می‌گوید: برداشت نمک از لیپار می‌تواند به جاذبه بزرگ گردشگری در این منطقه بدل شود؛ عنصری که معمولا در گردشگری روستایی و بوم گردی فراموش می‌شود. بسیاری از گردشگران نه فقط برای تماشای  طبیعت بکر یک روستا هزینه می‌کنند بلکه بسیار علاقه‌مند به تجربه زندگی مردم محلی نواحی مختلف دنیا هستند. این موضوع  می‌تواند به جای ساخت کارخانه‌های بزرگ، در قالب اشتغال روستایی تعریف شود.

زهره بیگی ادامه می‌دهد: لیپار  برای تماشا بی نظیر است، اما می‌تواند در کنار سیاق زندگی مردم محلی به عنوان تجربه ای بی نظیر در سبد کالای خدماتی گردشگران قرار بگیرد.

   آلایندگی لیپار

با همه نقشی که لیپار می‌تواند به عنوان واحدی صنعتی در رونق کار و زندگی حاشیه نشینان ایفا کند، اما بحث‌هایی وجود دارد که صادرات نمک به مقصد کارخانه‌های پتروشیمی کشورهای خلیج فارس و حتی سایر استان‌های کشور، نقش آلاینده ای به آن می‌دهد. حتی برخی معتقدند تالابی که تا امروز توانسته است خود را از گزند نابودی آن هم در شرایط بحرانی تالاب‌های ایران حفظ کند  نابود می‌شود. ساخت صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و پیامدهای آن مانند پساب‌های نفتی و شیمیایی، آلودگی‌های صوتی، سوزاندن گازهای تفکیکی، جمع شدن مواد زائد شیمیایی و دفع زباله یک چالش بزرگ زیست محیطی در خلیج فارس است که باید برای آن چاره ای اندیشید. چابهار هم با طرح‌های متعدد پتروشیمی در این آلودگی سهم دارد و از سوی دیگر، با صادرات نمک لیپار به شکل غیر مستقیم، خوراک تعداد کثیری ازواحدهای پتروشیمی‌های کشورهای منطقه را تامین می‌کند.