یادداشت
دلار به تعادل نزدیک می‌شود
سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی/کارشناس اقتصادی
علت نزول قیمت ارز، سیاست‌های بانک مرکزی است. به‌طور قطع دولت یا بانک مرکزی بزرگ‌ترین بازیگر بازار ارز است. زمانی که بانک مرکزی ارز کمتری به بازار عرضه می‌کند، قیمت بالا می‌رود و وقتی ارز بیشتری به بازار عرضه می‌کند، قیمت‌ها کاهش می‌یابد. بنابر‌این اگر بانک مرکزی از نظر تامین ارز یک پیش‌بینی نسبت به آینده داشته باشد، می‌تواند بازار و قیمت‌ها را مدیریت کند. در چنین شرایطی دولت سناریویی طراحی کرده که بازیگران بازار ارز در حال بازی‌کردن براساس این سناریو هستند و این می‌تواند حتی خریداران خرد ارز را مجبور به فروش و عرضه بیشتر ارز به بازار کند؛ چراکه وقتی قیمت‌ها رشد می‌کند، تقاضا هم افزایش می‌یابد و زمانی که قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند، عرضه زیاد می‌شود و این موضوع منجر به رشد یا کاهش بیشتر قیمت‌ها می‌شود. با وجود چنین سناریویی هم‌اکنون حجم عرضه تحت‌تأثیر نزول بیشتر قیمت دلار در حال افزایش است ضمن اینکه بسیاری از تقاضا‌ها به آینده موکول می‌شوند و این طبیعت نزول قیمت‌ها‌ست و افرادی که نیازمند ارز هستند، در تلاشند تا در روز‌های آینده قیمت ارز را ارزان‌تر بخرند.
با این توضیح می‌توان عوامل نزول قیمت دلار را به چند دسته طبقه‌بندی کرد.
عامل نخست این است که هم‌اکنون بانک مرکزی شرایط بهتری از نظر ریالی پیدا کرده است؛ چراکه درحال حاضر کسری بودجه دولت و پرداخت‌های ریالی داخلی دولت انجام شده و از این نظر بانک مرکزی در شرایط مناسبی قرار گرفته است، بنابر‌این اگر بانک مرکزی ارز را با قیمت‌های پایین‌تری هم بفروشد دچار مشکل نمی‌شود و این موضوع یکی از مهم‌ترین دلایلی است که حضور بانک مرکزی نسبت به گذشته در بازار بیشتر و مؤثرتر شده است.
عامل دیگری که در کاهش ارزش ارز مؤثر بوده، بحث افزایش نارضایتی از تورم، بیکاری، کاهش تولید و همینطور ورشکستگی شرکت‌ها بود که زنگ هشدار بزرگی برای دولت بود و سیاستگذار را وادار کرد به سمت سیاست‌هایی برای کاهش قیمت ارز گام بردارد.
عامل سوم اجرای سیاست‌هایی از سوی بانک مرکزی برای ساماندهی تخصیص ارز بود. همانطور که مشاهده می‌کنید، هم‌اکنون قیمت‌ها در بازار نیما، سنا و بازار آزاد تقریبا یکسان شده است، این یعنی اینکه قیمت‌ها در این سامانه‌ها با بازار آزاد خیلی تفاوت ندارد و منفعت و رانتی در ارز سامانه نیمایی وجود ندارد؛ در نتیجه افزایش تقاضا در این بازار سود چندانی ندارد. در این حالت اگر ارز دولتی 4200تومان هم از بازار حذف شود و قیمت به‌طور کامل تک‌نرخی شود، تقاضای کاذب از بازار حذف خواهد شد و قیمت بیشتر کاهش پیدا خواهد کرد.
عامل بعدی که در کاهش قیمت ارز نقش داشته، کاهش تقاضای ناشی از نزول واردات ازجمله واردات مواداولیه بوده است. در واقع گران‌شدن مواداولیه با نرخ‌های بازار آزاد منجر به کاهش تقاضا برای واردات این کالا‌ها شده و این موضوع نیز از فشار تقاضای ارز بر بازار کاسته است.
نکته دیگری که به بازار ارز علامت‌های مثبتی می‌دهد، انتشار اخبار امیدوار‌کننده سیاسی برای انجام یک توافق است به‌طوری که طرف اروپایی و آمریکا به‌شدت در تلاش برای انجام مذاکره با ایران هستند و در این زمینه ایران برگ برنده را در اختیار دارد و این خود علامت‌های مثبتی به بازار ارز از جهت جریانات آتی ارز می‌دهد.
همچنین کنترل بانک مرکزی بر میزان منابع و مصارف و نرخ سود بانکی از فشار تقاضا کاسته و در عین حال بخشی از نقدینگی را به سمت بازار ثانویه سهام سوق داده و باعث شده است افرادی که در بازار‌های ارز و طلا نوسان می‌گرفتند، به بازارسهام مهاجرت کنند. همه این عوامل باعث شده است تقاضا در بازار ارز متعادل شود و من فکر می‌کنم اگر نرخ ارز یکسان شود، تهدید‌های خارجی متعادل شود و دولت هم با روش‌های کنونی از بازار حمایت کند، ما در آینده شاهد کاهش بیشتر قیمت دلار حتی تا ارقامی کمتر از 10هزار تومان خواهیم بود؛ چراکه براساس قدرت برابری خرید، مقایسه تورم‌های داخلی و خارجی و به‌ویژه درآمد ملی و قدرت مصرف‌کننده نرخ دلار نباید بیشتر از 7 یا 8 هزار تومان باشد.
