اما و اگرهای کشت زعفران در آذربایجان ‌غربی

کشت زعفران به عنوان محصولی کم‌آب‌بر برای تغییر الگوی کشت در استان  آذربایجان غربی مطرح شده است اما مسئولان وزارت جهاد کشاورزی طی ابلاغیه‌ای، کشت گلخانه‌ای آن را با وجود توجیه علمی و اقتصادی تایید نکرده و ترویج آن را متوقف کردند.

به گزارش فارس، بیشترین تولید زعفران کشور در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی صورت می‌گیرد اما در سایر نقاط کشور که شرایط پرورش این گیاه مهیا باشد نیز می‌توان به کشت آن اقدام کرد. آذربایجان غربی یکی از استان‌هایی است که شرایط لازم و کافی برای پرورش گیاه زعفران در آن به صورت کامل مهیاست. 

با توجه به نیاز آبی کم گیاه زعفران و تأمین حداکثری آن با نزولات جوی، عدم تداخل نیاز آبی با سایر محصولات کشاورزی مرسوم در منطقه، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم در زمان برداشت، اقتصادی و درآمدزا بودن این محصول می‌توان  نسبت به رونق تولید آن در این خطه از کشور اهتمام ورزید. یکی از عمده دلایل علمی برای اثبات فراهم بودن شرایط پرورش زعفران در  آذربایجان غربی وجود ارقام وحشی آن در مناطق مختلف این استان است.

از سوی دیگر پس از گذشت سال‌ها و خشکسالی‌های پی‌در‌پی و وقوع کم‌آبی در منطقه که یکی از نمادهای بارز آن رو به خشکی رفتن دریاچه شور ارومیه بود، باید دست‌اندرکاران بخش کشاورزی و کارگروه نجات دریاچه ارومیه اهتمام جدی بر اصلاح الگوی کشت در منطقه و تغییر آن از کشت چغندرقند به زعفران به عنوان محصولی درآمدزا و کم‌آب‌بر باشند. 


وجود منبع ژنتیکی زعفران 

مدرس و مجری دوره‌های آموزشی اقتصاد مقاومتی در زمینه علوم کشاورزی با بیان این‌که ارتفاع از سطح دریا، اقلیم و خاک مناسب، اراضی مستعد برای کشت این گیاه در آذربایجان غربی وجود دارد، اظهار کرد: منشأ پرورش زعفران در کوهپایه‌های الوند، نوروزگلی یا زعفران سفیددشت ارومیه و زعفران پاییزه خودرو در منطقه مارمیشو و قاسملوی ارومیه نشان از وجود منبع ژنتیکی در منطقه است که با تقویت نوع کشت، زعفران محصول کم‌توقع و پربهره خواهد بود. 

«زیبا حبیبی» با بیان این‌که برای هر هکتار کشت زعفران 3 تا 6 تن پیاز لازم است، افزود: قیمت هر کیلو پیاز زعفران از 7 هزار تومان درهم و سنتی تا 15 هزار تومان پیاز گلخانه‌ای بوده که در مجموع سرمایه اولیه کشاورزان برای کشت زعفران در هر هکتار در حدود 20 میلیون تومان به صورت سنتی تا 90 میلیون تومان به صورت گلخانه‌ای خواهد بود. 

وی بیان کرد: در سال اول برداشت از هر هکتار زمین کشت‌شده به صورت سنتی 2 کیلوگرم زعفران خشک برداشت شده و علاوه بر آن از هر هکتار زعفران کاشته شده حدود 5 تن علوفه برای مصرف دام و طیور و عرق‌گیری برداشت می‌شود؛ همچنین از سال چهارم کشت به بعد به دلیل زایش پیازهای زعفران، می‌توان با جداسازی پیازهای جدید آن‌ها را به فروش رساند. 

این مدرس قیمت هر کیلو زعفران در بازار را در حدود 700 الی هزار دلار عنوان و اظهار کرد: با برداشت 2 کیلوگرم در سال اول از زمین کشت‌شده به صورت سنتی و فروش علوفه آن سرمایه اولیه کشاورز قابل برگشت است. 

وی با بیان این‌که به طور متوسط از هر هکتار زمین کشت‌شده 7 تا 12 کیلوگرم زعفران در آذربایجان غربی برداشت می‌شود، اظهار کرد: متوسط عملکرد این گیاه برای سال اول در هر هکتار 5 /1 الی 2 کیلوگرم است که بیشترین عملکرد آن از سال سوم به بعد است و با مدیریت و حفاظت‌های لازم حداقل تا 10 سال اقتصادی است و در پایان این دوره نیز پیاز این گیاه قابل انتقال به زمین دیگر یا قابل فروش است. 

حبیبی با بیان این‌که برای کشت زعفران باید ارتفاع از سطح دریا حدود 700 تا 2 هزار متر باشد، تاکید کرد: ارتفاع زمین‌های کشاورزی  آذربایجان غربی از دریا در حدود 1300 تا یک 1500 متر است و هر چقدر ارتفاع بالاتر باشد کیفیت محصول تولیدی از نظر رنگ و عطر بهتر خواهد بود و تناژ تولیدی نیز افزایش پیدا خواهد کرد. 

این کارشناس درباره بازاریابی برای محصولات تولیدی استان هم عنوان کرد: به دلیل عدم امکان کشت در ترکیه و اربیل عراق، این 2 منطقه بازار بسیار خوبی برای صادرات محصول تولیدی استان فراهم کرده است و از طریق آن‌ها نیز می‌توان به بازارهای جهانی و اروپایی دست یافت. 

این مدرس همچنین با بیان این‌که کشت گلخانه‌ای زعفران با هزینه بسیار کم نسبت به سایر گلخانه‌ها، بیش از 10 برابر محصول می‌دهد، خاطرنشان کرد: با روش‌های کشت جدید مانند هواکشت و استفاده از بخارآب نیز می‌توان باردهی زعفران در گلخانه‌ها را افزایش داد. 


آموزش کشت دیم زعفران به کشاورزان 

مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی هم با اشاره به بخشنامه معاونت بهبود تولیدات گیاهی مبنی بر عدم ترویج کشت گلخانه‌ای زعفران، گفت: در بخش ترویج، آموزش بهره‌برداران به کشت گلخانه‌ای و دیمی زعفران صورت می‌گرفت که با توجه به بخشنامه موجود، در حال حاضر فقط کشت دیم زعفران به کشاورزان آموزش داده می‌شود. 

«بیتا احمدیان» با بیان این‌که صرفا مجری دستورالعمل‌ها در‌این‌باره هستند، اظهار کرد: دلایل عدم ترویج کشت گلخانه‌ای را باید از معاونت بهبود تولیدات گیاهی جویا باشید. 


مجوز ترویج و حمایت نداریم! 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی هم بیان کرد: مباحث علمی و اقتصادی کشت زعفران در استان باید از سوی محققان مطالعه شود و تا زمانی که نتایج مطالعات مشخص نشده نمی‌توان اظهار نظر خاصی در این زمینه داشت.  «اکبر کرامتی» با بیان این‌که برای ایجاد هر متر‌ مربع گلخانه حدود 400 هزار تومان پول لازم است، اظهار کرد: برای زمینی به مساحت هزار متر‌ مربع در حدود 400 میلیون تومان باید هزینه شود که هزینه بالایی است. 

وی با بیان این‌که کشت زعفران در فضای باز و به صورت سنتی فقط نیاز به هزینه اولیه پیاز آن دارد، افزود: هنوز مشخص نشده کشت زعفران در گلخانه با هزینه ایجاد بالایش صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟ 

این مسئول با بیان این‌که امسال 30 هکتار از اراضی استان زیر کشت زعفران رفته است، اظهار کرد: مردم با هزینه شخصی به کشت به صورت دیمی و گلخانه‌ای اقدام می‌کنند اما هنوز مجوزی برای ترویج و حمایت از کشت این محصول به استان‌ها داده نشده است.