منافع عمومی فدای منافع شخصی

سعید سادات‌نیا/جامعه‌شناس شهری


شوراها و انتخابات آن مرحله‌ای از جامعه دمکراتیک است و بی‌شک امری مهم و ضروری محسوب می‌شود اما اینکه چه‌کسانی و با چه مکانیزمی انتخاب می‌شوند در کشورهای مختلف متفاوت است.
در کشورهای صنعتی و پیشرفته این انتخابات در چهارچوب خاصی اتفاق می‌افتد. احزاب، شوراهای محل، تشکل‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های صنفی و محلی، جوامع مدنی، سندیکاها و ان‌جی‌اوها نمایندگان خود را انتخاب می‌کنند. بنابراین کسانی که به شورا راه پیدا می‌کنند، تعهدی به این گروه‌ها داشته و براساس پایه مدنی انتخاب می‌شوند. درنظر بگیرید اگر شخصی از جامعه مهندسان مشاور ایران که 800شرکت عضو آن هستند، در شورا راه یابد، باید از منافع و دیدگاه‌های عمومی آن صنف دفاع کند و اگر از حقوق این افراد دفاع نکند و کار دیگری انجام دهد ممکن است خلع شود. متأسفانه چنین مکانیزمی در کشور ما شکل نگرفته است، در نتیجه چهره‌ها، آن دسته که با رسانه‌های تصویری شهره شده‌اند یا مدال‌آوران المپیک و... به این شوراها راه پیدا می‌کنند. چهره‌ها چه تعهدی برای حضور در شورا دارند. آنها حقوق چه گروهی را پیگیری می‌کنند؟ بی‌تردید این دسته افراد معمولا از منافع کسانی که برای راهیابی آنها به این عرصه حمایت کرده‌اند، دفاع و حمایت می‌کنند. این حمایت‌ها گاه تصدیق همان حرف‌هایی است که گاه‌و‌بی‌گاه زمان انتخابات به گوش‌مان می‌رسد که نمایندگی مجلس یا شورا، فلان‌عدد هزینه برداشته است. تا امروز هر اندازه درباره چهره‌ها هزینه شده است چندان موفق نبوده. برنامه، تخصص و تعهد به برنامه و پاسخگو بودن از مهم‌ترین ویژگی‌های یک شورایار خواهد بود، نه چهره و سرشناس بودن. اما پیشنهاد برای شورا اتاق فکری است که در کنار فعالیت‌های خود تشکیل دهد تا هر صنف و گروهی نماینده‌ای در آن داشته باشد.
در این دوره کمابیش چنین اتفاقی رخ داد و از ما به‌عنوان نماینده جامعه مهندسان مشاور دعوت شد تا در شورا مشکلات خود را مطرح کنیم و درخصوص بعضی موارد نظر بدهیم. این راه به‌نظرم راه درست‌تری است. زیرا اگر در آنجا حرفی زده می‌شود، نسبت به آن احساس مسئولیت می‌کنیم. از سویی درصورت دفاع از طرحی باید در صنف خود نسبت به آن نظر پاسخگو باشیم که آیا از منافع شخصی دفاع کرده‌ایم یا منافع صنف و منافع عمومی برایمان اولویت داشته است. از این‌رو احساس می‌کنم به این شکل ورود به دوران مدرنیت را تجربه می‌کنیم؛ دورانی که نمایندگان باید جایگاه حقیقی خود را داشته و شهروندان، مطالبه‌گر حقوق خود باشند. توجه به این امر بسیار مهم است که شهروندان ابتدا حقوق خود را شناخته و سپس مطالبه‌گر آن باشند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان به آینده امیدوار و خوش‌بین بود اما اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، نمی‌توانیم به‌زودی به نتایج دلخواه حاصل از شوراها دلخوش باشیم. چون بارها در جلسات شوراها همین چهره‌ها حین بررسی موضوعی مهم با تلفن همراه خود معامله می‌کنند. نتایج آن نیز به گوش مردم می‌رسد، چنانچه تا امروز رسیده و مردم سعی می‌کنند در انتخابات بعدی به آن افراد رأی ندهند. این اتفاق در این دوره هم رخ داد که مردم بیشتر به سمت انتخاب گروهی رفتند که حس می‌کردند حقوق‌شان را پیگیری خواهند کرد.