نفس‌های سنگین دریا

کاظم گلخنی|  خبرنگار :


بیش از یک دهه از آغاز به‌کار تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس می‌گذرد اما هنوز بخشی از فاضلاب شهری و صنعتی راهی سواحل می‌شود و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به سلامت مردم و محیط زیست دریا وارد می‌کند. آسیب‌های ناشی از ورود فاضلاب به دریا، ناکامی وزارت نیرو در استانداردسازی تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس و در مقابل تلاش دولت برای سد‌سازی و انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به مناطق مرکزی کشور از جمله موضوعات مهمی است که مدت‌هاست باعث نگرانی شهروندان هرمزگانی و فعالان محیط زیستی شده است. فعالان محیط زیستی هرمزگان معتقدند در طول ساحل بندرعباس خروجی‌های متعددی مانند خورها و ورودی‌های فاضلاب وجود دارد که آب‌های آلوده را به صورت مستقیم وارد دریا می‌کند. 


برنامه 5 ساله سوم برای تصفیه فاضلاب

در همین ارتباط عضو هیات علمی مؤسسه جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری گفت: طبق برنامه 5 ساله سوم، همه شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت باید مجهز به تصفیه‌خانه فاضلاب برای بازچرخانی آب و استفاده مجدد آن در کشاورزی و فضای سبز شده باشند. «محمد درویشی» افزود: این در حالی است که بیشتر تصفیه‌خانه‌های فاضلاب نظیر بندرعباس به دلیل نداشتن استانداردهای لازم قادر به تصفیه فاضلاب نیستند و همین شوری آب تصفیه‌شده باعث بی‌میلی خریداران می‌شود. درویشی در ادامه گفت: در چنین شرایطی، وزارت نیرو، بخش عظیمی از انرژی و بودجه خود را صرف ایجاد سدهای مخزنی و انتقال آب دریا می‌کند. 


نمونه‌های موفق تصفیه فاضلاب

این فعال محیط زیست با اشاره به فعالیت موفق تصفیه‌خانه‌های فاضلاب اصفهان و قزوین می‌افزاید: تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس استاندارد نیست و باعث آلودگی محیط زیست و مخاطرات جدی برای سلامت شهروندان شده است. وی ادامه می‌دهد: در حالی‌که برخی شهرها نظیر اصفهان و قزوین در این روند موفق هستند و فاضلاب تصفیه‌شده را می‌فروشند، این استانداردسازی در بندرعباس با توجه به اهمیت این شهر به دلیل مجاورت به دریا انجام نشده است. 

درویشی در ادامه بیان می‌‌کند: هم‌اکنون بیش از ۵۶ سد مخزنی بتنی، سنگی و خاکی در استان فعال است و مطالعات برای ایجاد 10 سد دیگر آغاز شده است. ضمن این‌که چندین طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان کلید خورده، طرح تصفیه‌خانه فاضلاب بندرعباس پس از گذشت حدود ده سال هنوز به سرانجام نرسیده است. 


تنش‌ها ی اجتماعی

این فعال محیط زیست به تنش‌های اجتماعی بین میناب و بندرعباس به‌خاطر انتقال آب سد استقلال میناب اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: وزارت نیرو انرژی و توجه خود را برای ایجاد سد صرف می‌کند در حالی که این طرح‌ها باعث بی‌آبی دشت‌های پایین‌دست می‌شود. پدیده فروچاله‌های میناب و اعتراضات فعالان محیط‌زیستی مینایی از آثار این سدسازی است. 

وی می‌گوید: شفاف‌تر این که کمیت آب برای وزارت نیرو مهم‌تر از کیفیت آن است. به همین دلیل تصفیه‌خانه‌های فاضلاب برخی شهرها مثل بندرعباس غیراستاندارد باقی مانده‌اند اما بودجه برای احداث سدهای جدید و انتقال آب دریا فراهم است. درویشی در ادامه می‌افزاید: تعجب از مسئولان و افرادی است که در مقابل سیل فاضلاب و آلودگی‌هایی که وارد خلیج فارس می‌شود سکوت می‌کنند. ورود زباله و فاضلاب به دریا تاثیر منفی شدیدی بر اکوسیستم موجودات آبزی گذاشته و باعث از بین رفتن برخی گونه‌های آبزی و کاهش صید و معاش مردم منطقه می‌شود.  


دلایل کندی پروژه

مدیر آبفای استان در تشریح آخرین وضعیت پروژه احداث، ارتقا و توسعه تاسیسات جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهر بندرعباس گفته بود: احداث و ارتقای تصفیه‌خانه موجود و ایستگاه پمپاژ اصلی ظرف مدت 24 ماه به پایان می‌رسد اما عدم عقد نهایی قراردادهای فروش پساب و تامین نشدن بودجه مورد نیاز این پروژه، احداث تاسیسات انتقال پساب به محل مصرف را کند کرده است. 

 «امین قصمی» زمان مورد نیاز برای اجرای شبکه جمع‌آوری و انتقال فاضلاب را 36 ماه عنوان و اظهار کرده بود: شرکت سرمایه‌گذار این طرح مبلغ 2500 میلیارد ریال را در بخش‌های مختلف این پروژه سرمایه‌گذاری کرده تا هدف ارتقای کمی ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب از 64 هزار به 80 هزار متر مکعب در شبانه‌روز و احداث خط انتقال پساب به طول 25 کیلومتر محقق شود. 

مدیرعامل آبفای هرمزگان ادامه داد: عملیات راهبری، نگهداری، بهره‌برداری و تعمیرات ایستگاه‌ها و تصفیه‌خانه فاضلاب شهر بندرعباس از سال 85 به بخش خصوصی واگذار شده است و این شرکت علی‌رغم موانع پیش رو سعی کرده خود را به برنامه زمان‌بندی نزدیک کند. وی ساماندهی فاضلاب را یکی از دغدغه‌های به‌حق مردم بندرعباس خواند و گفت: متأسفانه پس از خروج آمریکا از توافق‌نامه برجام، توافق‌های انجام‌شده با سرمایه‌گذاران خارجی به‌صورت یک‌طرفه لغو و کار با کندی مواجه شده است.


تجهیزات مدرن کشورهای حاشیه خلیج فارس

 «محمد درویشی»، فعال محیط زیست: به ادعای برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس فاضلاب و پساب آب‌شیرین‌کن‌های خود را به خلیج فارس می‌ریزند اما تاکنون مدرک مستندی در این رابطه یافت نشده است. کشورهای حاشیه خلیج فارس در حفظ محیط زیست دریا اصولی‌تر عمل می‌کنند به این دلیل که فاضلاب آن‌ها با دستگاه‌های استاندارد تصفیه می‌شود و پساب آب‌شیرین‌کن‌ها در این کشورها توسط تجهیزات مدرن به صورت نمک صنعتی صادر می‌شود.