استارتاپ‌ها جان می‌گیرند

 طرح دولت برای حل مشکلات مالیات، بیمه و جذب سرمایه استارتاپ‌ها اخیرا به تصویب هیأت‌دولت رسید؛ «نوآفرین»‌ که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات اخیرا در حساب‌های شخصی‌اش در توییتر و اینستاگرام درباره تصویبش خبر داده، از استارتاپ، تعریف مشخصی ارائه داده و کمک‌های دولتی و شیوه حمایت‌ها را طوری جهت داده که به نفع استارتاپ‌ها باشد. این طرح بندهای حقوقی مختلفی دارد که مدت کوتاهی بعد از تصویبش، امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات درباره جزئیات آن اطلاعاتی را ارائه داد. طرح نوآفرین هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته و بسیاری از اعضای اکوسیستم هنوز درباره جزئیات آن اطلاعی ندارند. با این همه، به‌نظر می‌رسد نسبت به اینکه حل مشکلات بیمه و مالیات در اکوسیستم یک نیاز جدی است، بین همه توافق جدی وجود داشته باشد. در این گزارش بخشی از ویژگی‌های طرح نوآفرین را بررسی کرده و با فعالان استارتاپی که درباره جزئیات طرح اطلاع دارند، گفت‌وگو کرده‌ایم. آنها گفته‌اند نوآفرین چطور می‌تواند وضعیت اکوسیستم را بهتر کند و چه راه‌‌حل‌هایی برای بهتر شدن آن در دسترس است.





رسمیت فضای کار اشتراکی
استارتاپ‌ها به‌خاطر محدودیت‌های مالی و مدل کاری خاص‌شان عموما از فضاهای کار اشتراکی استفاده می‌کنند. در این مدل، چند استارتاپ یک میز را با هم به اشتراک می‌گذارند و تمام کارهای شرکت سر همین میز انجام می‌شود و نشانی شرکت نیز (برای بیمه، کارهای حقوقی و...) محلی است که این فضاهای اشتراکی قرار دارند. تا پیش از تصویب نوآفرین از نظر قانونی این فضاها رسمیت نداشتند و به همین دلیل، اختصاص کد بیمه به آنها غیرممکن بود. حالا هر فضای اشتراکی به‌عنوان یک کارگاه در شرکت بیمه شناخته می‌شود؛ مؤسس و هم‌مؤسس استارتاپ می‌توانند در این کارگاه بیمه شوند، سهم بیمه‌شان را دولت پرداخت می‌کند و برای بقیه کارهای حقوقی نیز همین نشانی‌شان رسمیت دارد.



  وام دادن به سرمایه‌گذاران خطرپذیر
در این سیستم، نوع سنتی سرمایه‌گذاری دولتی به کسب‌وکارها که مشابه سیستم بانکی بود، حذف شده و حضور بخش دولتی در اکوسیستم از طریق سازوکار ویژه‌ای خواهد بود.

دهنده وام: صندوق نوآوری و شکوفایی و وزارت ارتباطات
گیرنده وام: سرمایه‌گذارهای خطر‌پذیر (صرفا به شرط سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها)
تسهیلات دادن شرکت‌های دولتی به‌خصوصی‌ها (روش مبتنی بر سود بانکی یا موارد مشابه) ممنوع

نیاز به‌نظرخواهی از استارتاپ‌ها
نظرخواهی نکردن از استارتاپ‌ها و فعالان این عرصه، یکی از مشکلاتی است که به گفته رضا الفت‌نسب، سخنگوی اتحادیه کسب‌وکارهای آنلاین در بررسی «نوآفرین» دیده می‌شود. او می‌گوید: «ما در بخش خصوصی درد را می‌دانیم و آن را از نزدیک لمس کرده‌ایم. پس اگر قرار است راه درمانی پیدا شود، باید نظر ما را نیز جویا شوند. این در حالی است که در هیچ بخشی از ما به‌عنوان اتحادیه یا اعضای بخش خصوصی فعال در اکوسیستم نظری پرسیده نشد. اگر این روال باب شود که بخش دولتی صرفا با نگاه و صلاحدید خودش و با کمک مشاورانی که دارد، بدون اینکه نظر بخش‌های دیگر را بخواهد کار کند، نتیجه درستی نخواهیم گرفت.



   فاز اجرایی دشوار، ‌پیش‌روی دولت



حمیده حبیبی، فعال استارتاپی معتقد است اینکه بخش‌هایی از دولت به فکر حل مشکلات بیمه، مالیات و... استارتاپ‌ها افتاده‌اند، اتفاق خوبی است و می‌تواند جلوی مرگ بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و تازه‌کار را بگیرد. با این همه او درباره چگونگی اجرای آن به همشهری می‌گوید: «اینکه چنین طرحی می‌تواند شرکت‌های نوپا را به‌ کار کردن رسمی سوق بدهد، رخداد خوبی است اما در عین حال نمی‌دانیم که طرح نوآفرین چقدر ضمانت اجرایی دارد. چون ما درهرحال سیستم یکپارچه‌ای در این فضا نداریم و تا به حال تلاش‌هایی که در زمینه‌های مشابه رخ داده به جایی نرسیده است.»
او که طرح نوآفرین را پیش‌تر بازبینی کرده، درباره مشکلات احتمالی که با اجرای این طرح ممکن است ایجاد شود، به همشهری می‌گوید: «در بخش‌هایی از این طرح که کمتر درباره‌اش بحث شده، شرایط طوری چیده شده که کارفرما می‌تواند افراد و کارورزها را در سیستم استخدام نکند. همین نگاه می‌تواند باعث کاهش مسئولیت‌پذیر شدن کارفرما شود که قطعا اتفاق خوبی نیست.»
حبیبی با اشاره به تجربه‌های قبلی در حوزه فیلترینگ کسب‌وکارها که به‌نظرش چندان موفق نبوده، می‌گوید: «در فیلترینگ کسب‌وکارها قرار بود دولت شرایط را برای حضور استارتاپ‌ها فراهم کند اما شرایط طوری شد که حالا براساس آمار بیشترین فیلترینگ حوزه استارتاپ توسط بخش‌های دولتی صورت می‌گیرد. به همین‌خاطر باید منتظر ماند تا دید در روند اجرایی چه اتفاقی رخ می‌دهد.»