التهاب بازار کاغذ فروکش می‌کند
گفت‌وگوی همشهری با مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و تنظیم بازار وزارت صنعت
علی ابراهیمی/ روزنامه‌نگار
کمبود و گرانی کاغذ موجب کاهش تیراژ و تعطیلی برخی نشریات و روزنامه‌ها شده است. با محمدرضا کلامی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره بحران به‌وجودآمده در بازار کاغذ گفت‌وگو کرده‌ایم.
تازه‌ترین تصمیمات دولت برای تنظیم بازار کاغذ چه بوده است؟
در نشست دیروز کارگروه تنظیم بازار کاغذ با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری و نمایندگان وزارتخانه‌های ارشاد، صنعت، بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های ذیربط، مقرر شد تا مباحث مربوط به تامین کاغذ مورد نیاز حوزه نشر و مطبوعات با مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیریت شود. براساس این تصمیمات مقرر شد تا تخصیص ارز 4200تومانی برای واردات و تامین ارز مورد نیاز واردات کاغذ روزنامه، نشر، چاپ و تحریر ادامه پیدا کند. همچنین مقادیر کاغذی که قبلا با ارز 4200تومانی وارد و در بنادر یا گمرکات کشور دپو شده است با نظارت و مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سریعا ترخیص و در اختیار روزنامه‌ها و حوزه چاپ و نشر قرار گیرد و این وزارتخانه پاسخگوی آن باشد.
براساس تصمیمات این کارگروه وزارت صنعت چه نقشی در تامین کاغذ مورد نیاز خواهد داشت؟
مقرر شده وزارت صنعت تلاش کند تا واحدهای تولیدی کاغذ که تا‌کنون به‌دلیل واردات کاغذ با ارز 4200تومانی قادر به رقابت نبوده و محکوم به شکست بودند به چرخه تولید بازگردند تا ضریب وابستگی کشور به واردات کاغذ کاهش یابد. این کار با پرداخت تسهیلات، به‌روزرسانی ماشین‌آلات و صنایع کاغذسازی، تامین سریع‌تر برخی مواداولیه مانند خمیرمایه و آخال صورت خواهد گرفت اما تا زمانی که این واحدها به چرخ تولید بازگشته و ظرفیت‌های خالی آنها تکمیل شود واردات کاغذ با نظارت و مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه خواهد داشت.
میزان نیاز بازار داخلی به انواع کاغذ چاپ و نشر چقدر است؟
در این زمینه دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. به اعتقاد وزارت صنعت مقدار مصرف سالانه کاغذ روزنامه بین 50 تا 60 هزار تن است اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این رقم را 40هزار تن برآورد می‌کند. درصورتی که آمار وزارت ارشاد را مبنای نیاز بازار داخلی به کاغذ روزنامه قرار دهیم با توجه به واردات 41هزار تن کاغذ روزنامه تا‌کنون نباید کمبودی در بازار برای این کالا وجود داشته باشد اما به‌دلیل آنکه کاغذ روزنامه کمتر از نیاز روزنامه‌ها و نشریات وارد شده در این زمینه دچار کمبود و گرانی هستیم. در سال96 نیز 55هزار تن کاغذ روزنامه وارد کشور شده است.
نیاز سالانه کشور به کاغذ چاپ و تحریر چقدر است؟
در زمینه کاغذ چاپ و تحریر نیاز سالانه کشور 300 تا 320هزار تن است اما در سال96 میزان واردات کاغذ چاپ و تحریر 312هزار تن و پارسال 272هزار تن و کمتر از رقم 300 تا 320هزار تن مورد نیاز بازار بوده است.
میزان تولید داخلی کاغذ چقدر است؟
به‌دلیل آنکه کاغذ چاپ و تحریر از کیفیت بالاتری نسبت به کاغذ روزنامه برخوردار است، معمولا امکان تولید کاغذ روزنامه در داخل کشور بیشتر است. اما میزان تولید داخل سال97 کاغذ چاپ و تحریر حدود 20هزار تن و کاغذ روزنامه حدود 10هزار تن بوده است.
با این روند تا‌کنون چه میزان کاغذ روزنامه از محل تولید داخل و واردات تامین شده است؟
میزان واردات کاغذ روزنامه در سال گذشته 41هزار تن و میزان تولید داخلی کاغذ روزنامه کمتر از 10هزار تن بوده است.
یعنی امسال 51هزار تن کاغذ روزنامه از طریق واردات و تولید داخل تامین شده و نباید کمبودی در بازار وجود داشته باشد؟
اینگونه نیست. در سال96 نزدیک به 55هزار تن کاغذ روزنامه وارد کشور شده و 9هزارو836تن و در مجموع نزدیک به 65هزار تن کاغذ روزنامه از محل تولید داخل و واردات تامین شده درحالی‌که سال گذشته 41هزار تن کاغذ روزنامه وارد و 4هزار تن در داخل کشور و جمعا 45هزار تن کاغذ روزنامه از محل تولید داخل و واردات تامین شده است و با کمبود نزدیک به 20هزار تن کاغذ روزنامه مواجه هستیم درحالی‌که بخشی از کاغذ وارداتی که در بنادر دپو شده به‌دلیل مشکلات نقل و انتقال ارز است زیرا به برخی از کشورهایی که کاغذ وارد می‌کنیم صادرات نفت نداریم و باید ارز مورد نیاز برای واردات کاغذ با ارز رایج این کشورها همخوانی داشته باشد. اما به‌طور کلی نکته حائز اهمیت مشکلاتی است که تا‌کنون موجب التهاب در بازار کاغذ شده و با تصمیم‌گیری اخیر کارگروه کاغذ با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری در زمینه تخصیص ارز 4200تومانی واردات و ترخیص مقادیر موجودی کاغذ دپو شده در گمرک، به‌تدریج فروکش خواهد کرد.
برخی تخلفات توزیع را علت اصلی نابسامانی بازار کاغذ می‌دانند در این زمینه چه تصمیمی اتخاذ شده است؟
در این نشست مقرر شده تا براساس ماده10 قانون نظام بانکی، بانک‌های عامل هر کس که ارز دریافت کرده و در ظرف زمانی مقرر برگ سبز گمرکی مربوطه را به بانک ارائه نکند، بانک پرونده تخلف وی را به‌دلیل عدم ایفای تعهد به تعزیرات ارسال خواهد کرد. بانک‌ها مکلف شدند تا از این منظر با کسانی که ارز دولتی دریافت اما کاغذ وارد نکرده‌اند برخورد کنند. علاوه بر آن با دستور دیروز معاون اول رئیس‌جمهوری مقرر شده افرادی که با دریافت ارز کاغذ وارد کرده اما به هر دلیلی نسبت به توزیع کاغذ وارداتی زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اقدام نکرده‌اند و این کاغذ را آزاد فروخته یا به هر دلیلی تحویل دولت نداده‌اند برخورد قانونی شود. در این چارچوب وزارت ارشاد، سازمان حمایت و تعزیرات موظف به دریافت فهرست کاغذ دریافت‌کنندگان ارز واردات کاغذ از گمرک و برخورد با متخلفان شدند. وزارت ارشاد باید اعلام کند که چه واردکنندگانی کاغذ وارداتی را به این وزارتخانه تحویل نداده‌اند و سازمان حمایت پرونده این افراد را به تعزیرات ارسال می‌کند.
به‌گفته مسئولان وزارت صنعت فقط 27درصد ثبت سفارش‌های کاغذ گشایش اعتبار شده، علت چیست؟
این موضوع صحت داشته و بیانگر میزان کاهش واردات به‌رغم انجام ثبت سفارش واردات کاغذ مطابق با نیاز کشور است. بر این اساس در سال گذشته ارزش ثبت سفارش برای واردات مجموع 5 ردیف تعرفه‌ای مهم شامل کاغذ چاپ و تحریر، روزنامه و کاغذ مقوایی 655میلیون دلار، میزان تخصیص ارز 462میلیون دلار و میزان تامین ارز (تحویل ارز با دریافت پول) 281میلیون دلار و ارزش ترخیص کاغذ از بنادر و گمرک 309میلیون دلار بوده است. یعنی اینکه بیش از پرداخت ارز واردات، کاغذ از گمرکات ترخیص شده که بخشی از این کاغذ ترخیص شده مربوط به محوله‌های سال96 بوده که بعدا ترخیص شده است.
چه تصمیمی برای تامین و تخصیص بموقع ارز مورد نیاز واردات کاغذ اتخاذ شده است؟
در این نشست‌ها عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی قول داد که همه توان خود را برای تامین هر چه سریع‌تر و تخصیص ارز مورد نیاز واردات انواع کاغذ به کار گیرد.
