توریسم ورزشی و توسعه شهری

حسین وزیری/مدرس دانشگاه

ورزش دیگر تنها یک پدیده نیست؛ مینیاتوری کوچک از مدیریت، درایت، اقتصاد، فرهنگ، سیاست و گردشگری است. مقوله ورزش در دنیای کنونی با مقولاتی چون توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی، صلح، مشارکت، محیط‌زیست و توسعه شهری نیز گره خورده است. رویدادهای ورزشی در سطوح مختلف، به‌عنوان مولفه‌ای نیرومند به توسعه شهرهای مهم جهان منجر شده است. بازی‌های المپیک زمستانی در ژاپن 1972، ژاپنی‌ها را با تفریحات زمستانی اسکی آشنا کرد و براساس آمارها یکباره 14میلیون علاقه‌مند به اسکی پدید آمد. به‌واسطه همین اقبال عمومی بود که صنعت لوازم اسکی ژاپن پاگرفت و به یکی از وجوه صادرات ژاپن به کشورها تبدیل شد. ایجاد فضاهای شهری مورد نیاز توریست‌های ورزشی مانند ورزشگاه‌ها، هتل‌ها، مراکز تفریحی و شبکه‌های دسترسی (مترو- بزرگراه)، چهره شهرها را دگرگون کرده است.
برگزاری المپیک بارسلون در اسپانیا، موجب شد علاوه بر نوسازی تمامی تاسیسات ورزشی بارسلون، فضاهای شهری و شبکه‌های دسترسی جدید نیز ساخته شود. اتوبان‌های شهری، مسیرهای دوچرخه‌سواری و اتومبیلرانی احداث شد تا بارسلون امروز به یک کانون قدرتمند برای جلب توریست و خلق ثروت تبدیل شود. المپیک سیدنی 2000نیز تأثیر زیادی بر توسعه شهر سیدنی برجای گذاشت. میزبانی برزیل برای جام‌جهانی 2014و بازی‌های المپیک 2016نیز به صعود 5پله‌ای اقتصاد آن کشور با جذب گردشگران ورزشی منجر شد.
برگزاری مسابقات ورزشی بزرگ که جلوه‌ای از «توریسم ورزشی» است، نقش مؤثری بر توسعه شهری دارد. گردشگری ورزشی به‌دلیل اثرگذاری عمیق در ابعاد مختلف اجتماعی و زیست‌محیطی به موضوع بسیار راهبردی تبدیل شده است. «گردشگری ورزشی» صنعتی است که از ترکیب 2 صنعت «گردشگری» و «ورزش» پدید آمد. به‌عبارت دیگر گردشگری ورزشی به مفهوم مسافرت به دلایل غیرتجاری برای مشاهده یا مشارکت در فعالیت‌های ورزشی است؛ سفری بر پایه تفریح و تماشای ورزش.
ورزش امروز ابزار مهمی در ایجاد انگیزه برای مسافرت و سیاحت شده است. درواقع، ورزشگاه‌ها به جای آنکه تنها مکانی برای فعالیت‌های حرکتی باشند، در حال تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری هستند. برگزاری مسابقات ورزشی رقابتی و غیررقابتی بر جذابیت‌های گردشگری شهرهای جهان نیز افزوده و انگیزه سفر را در گردشگران تقویت کرده است.
فعالیت‌های تجاری، کسب درآمد و اشتغال‌زایی یکی از ثمرات اقتصادی صنعت گردشگری است و توسعه این صنعت ایجاد اشتغال مستقیم در بخش‌های هتلداری، رستوران‌داری و اشتغال غیرمستقیم در صنایع‌غذایی، بهداشت و درمان را ایجاد کرده است؛ به همین دلیل شهرهای جهان برای کسب امتیازهای اقتصادی و اجتماعی سعی دارند با کسب فرصت‌های میزبانی رویدادهای ورزشی، جشنواره‌ها و فستیوال‌های هنری، همایش‌های علمی و سیاسی از فرصت‌های گردشگری بهره‌مند شوند. از دیگر دستاوردهای توریسم ورزشی بهبود کیفیت زندگی مردم، ایجاد زمینه‌های توسعه در بخش‌های مختلف کشورها، تعاملات فرهنگی، برقراری تفاهم و صلح، حمایت از محیط‌زیست و سرمایه‌گذاری جدید برای زیرساخت‌های شهری است و از این منظر صنعت گردشگری ورزشی مقوله‌ای استراتژیک است که منافع بسیاری را نصیب کشورهای میزبان می‌کند.