رکورد کم‌بارانی به نام خراسان جنوبی

فاطمه رجب‌زاده|  خبرنگار: 


سال آبی پرباران امسال، ذخایر منابع آبی را در مناطق مختلف کشور تقویت کرد تا جایی که برخی به آغاز دوره ترسالی گمان بردند حال آن‌که تداوم 20 ساله خشکسالی در استان‌هایی چون خراسان جنوبی شرایط را به قدری تغییر داده است که با یک سال بارندگی بیشتر از حد نرمال نمی‌توان به بهبود آثار سوء خشکسالی چندان امیدوار بود. به‌ویژه این‌که بررسی‌های آماری نشان می‌دهد مقدار بارندگی‌های خراسان جنوبی و 2 استان خشک دیگر کشور در همین سال پرباران کمتر از دیگر استان‌ها بوده است. 


100 میلیمتر باران در 5 سال

براساس جدید‌ترین گزارش مرکز آمار ایران درباره میانگین مقدار بارندگی‌ها‌ی کشور در این 5 سال استان‌های یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به ترتیب با 22، 80، 93 و 100 میلی‌متر رکورددار کم‌بارانی در کشور هستند. 

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران کشور در گفت‌و‌گو با همشهری نتایج یک شاخص را در یک دوره 12 ماهه منتهی به اواسط سال آبی جاری برای خراسان جنوبی اعلام می‌کند. این شاخص ترکیبی از بارش‌ها، میزان تبخیر و تعرق را‌ اندازه می‌گیرد. 

به گفته «صادق ضیائیان»، براساس این نتایج هرچند بارندگی‌های امسال بیشتر شده است، اما همچنان 97 درصد مساحت این استان با درجات مختلف خشکسالی درگیر است و حتی نمی‌توان به این امید داشت که در سال‌های آینده حجم این درگیری کاهش یابد چون خشکسالی تدریجی و خزنده در پهنه این منطقه رسوخ کرده است و از بین رفتن آن هم به زمان طولانی نیاز دارد. 

او این اتفاقات را ناشی از پدیده تغییر اقلیم می‌داند که از نظرش نمی‌توان از آن فرار کرد یا نسبت به پیامدهای این پدیده بی‌تفاوت بود. از نظر ضیائیان چاره کار سازگاری با تغییر اقلیم و پیدا کردن راهکارهایی است که زندگی در شرایط جدید را آسان‌تر می‌کند. از این رو لازم است شیوه‌های سنتی در همه امور به‌ ویژه کشاورزی تغییر کند و در حفظ منابع آبی رویکرد متفاوتی لحاظ شود. 


شرط پایان خشکسالی 

مدیر کل هواشناسی خراسان جنوبی با اشاره به این آمار، خراسان جنوبی را جزو خشک‌ترین استان‌های کشور عنوان می‌کند؛ وضعیتی که این سال‌ها در این منطقه حادتر شده است طوری که در زمره کم‌باران‌ترین‌ها دیده می‌شود. 

«علیرضا خندان‌رو» می‌گوید: هرچند مقدار بارندگی سال آبی جاری نسبت به پارسال و حتی میانگین بلندمدت افزایش دارد، اما در مقابل خسارت‌های 20 ساله خشکسالی در استان بسیار ناچیز است و برای تغییر شرایط باید چند سال پیاپی بارندگی بیشتر از حد نرمال یعنی بالای 120 میلی‌متر داشته باشیم. در این صورت می‌توانیم به بهبود اوضاع و نفوذ آب به سفره‌های آب زیرزمینی و دیگر شرایط ایجادشده به واسطه تداوم خشکسالی خوش‌بین باشیم. اما به اکتفای امسال و با وجود برخورداری از بارش‌های بیش از حد نرمال به مقدار 12 تا 13 میلی‌متر نمی‌توان تداوم دوره خشکسالی را نادیده گرفت و چه‌بسا باید اعلام کنیم سال دیگری به سال‌های دوام این پدیده در استان اضافه شده و می‌بینید که مقدار بارندگی‌ها‌ی منطقه از دیگر نقاط کشور کمتر است. 

مدیر کل هواشناسی خراسان جنوبی از افزایش 25 درصدی مقدار بارندگی‌ها‌ی استان در این سال آبی نسبت به بارش‌ها در بلندمدت خبر می‌دهد به این معنی که امسال بارانی بیش از مقدار نرمال در استان داشتیم و البته پیش‌بینی‌های هواشناسی نشان از تداوم این بارندگی‌ها تا پایان این دوره دارد. 

خندان‌رو اظهار می‌کند: مقدار بارندگی از مهر تاکنون نسبت به مدت مشابه پارسال افزایشی چشمگیر و برابر با 223 درصد داشته است. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که سال قبل فقط در این مدت 41 میلی‌متر باران داشتیم و این مقدار یک‌سوم میزان نرمال بارندگی در یک سال آبی است.  به گفته وی، در این دوره زمانی یعنی از مهر تاکنون 134 میلی‌متر باران در نقاط مختلف استان باریده است و چنانچه همین روند چند سال پیاپی ادامه یابد می‌توان به آغاز دوره ترسالی امیدوار بود. 


افزایش یک و نیم درجه‌ای دما

مدیر کل هواشناسی خراسان جنوبی وضعیت بارندگی‌ را در برخی نقاط استان بهتر اعلام می‌کند مثلا شهرهایی مثل قائن به گفته او با حدود 252 میلی‌متر باران بیشترین برخورداری از بارندگی‌های سال آبی جاری را داشته است و نقاطی چون نهبندان در گرم و خشک‌ترین منطقه استان از بارندگی‌های اخیر فقط 85 میلی‌متر سهم برده‌ است. 

خندان‌رو درباره ادامه بارندگی‌ها در ماه‌های پیش رو، پیش‌بینی‌های هواشناسی را اعلام می‌کند. براساس آنچه او می‌گوید، بارندگی‌ها در همه نقاط استان در حد نرمال ماه‌های اردیبهشت و خرداد ادامه دارد و حتی برای نواحی شرقی و شمال شرق استان بارش بیش از حد نرمال انتظار می‌رود. 

وی به پیامد سوء دیگری که خشکسالی به منطقه تحمیل کرده است اشاره می‌کند؛ اتفاقی که هرچند در همه نقاط کشور در حال وقوع است و گریزی از آن نیست اما در نقاطی چون خراسان جنوبی با شدت و حدت بیشتری نمود می‌یابد و خسارت‌های جدی به این استان کم‌آب وارد می‌کند. مدیر کل هواشناسی استان درباره افزایش دمای هوای استان توضیح می‌دهد: افزایش دمای هوای امسال با نیم تا یک و نیم درجه افزایش نسبت به سال قبل خراسان جنوبی را به تدریج گرم‌تر از قبل و سرعت تبخیر آب را بیشتر کرده است. 

خندان‌رو می‌افزاید: افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم روندی است که از سال‌ها قبل در استان آغاز شده است و اگر توجه کرده باشید نزولات آسمانی از نوع برف کمتر در استان می‌بارد و این ارتباط مستقیم با افزایش دما دارد به علاوه براساس پیش‌بینی‌های بلندمدت عنوان شده است که تا 80 سال آینده با افزایش دمای 5 تا 6 درجه در طول سال مواجه خواهیم بود.