بچه‌ها را چگونه برای بازگشت به تحصیل آماده کنیم؟
مغز ما را خسته نکنید
اصول خوشگذرانی علمی برای دانش‌آموزان در گپ‌و‌گفت با یک روانشناس
مریم سمائی
تعطیلات نوروزی جذاب‌ترین و مفرح‌ترین دوران تعطیلی برای دانش‌آموزان است. آنها بعد از چند‌ماه درس خواندن و مدرسه‌رفتن فرصت می‌کنند که تفریح کنند و به بازی مشغول شوند اما برخی از دانش‌آموزان در این دوران به‌طور کامل درس و مشق را کنار می‌گذارند و تنها به تفریح و گردش و دید و بازدید می‌پردازند. همین موضوع موجب نگرانی والدین می‌شود. آنها فکر می‌کنند که در این دوران فرزندشان دروس را فراموش می‌کند و با افت تحصیلی مواجه می‌شود بنابراین فشار بیشتری به فرزند خود می‌آورند که درس بخوانند و به جبران نقاط ضعف درسی خود بپردازند، این در حالی است که روانشناسان معتقدند که هر دو مسیر اشتباه است. دانش‌آموز باید با یک برنامه‌ریزی خوب همه فعالیت‌ها را با هم پیش ببرد و علاوه بر تفریح‌کردن که یکی از پایه‌ای‌ترین نیازهای افراد است در راستای دروس مدرسه به پژوهش، جستوجوگری و مطالعه هم بپردازد.
محسن اصغری‌نکاح- روانشناس و استادیار دانشگاه فردوسی مشهد- در این‌باره می‌گوید: «من با اصل این مسئله که بچه‌ها در مدتی که از مدرسه فاصله می‌گیرند دچار افت تحصیلی می‌شوند مخالفم. این یک موضوع چالش‌برانگیز است و این تفکر، تفکر مناسبی نیست بنابراین نگرانی در این‌باره هم یک نگرانی غیرضرور است. وقتی ما نگران این هستیم که فرزندمان با2 هفته مدرسه‌نرفتن همه‌‌چیز از ذهنش پاک می‌شود عملا روی حفظیات دانش‌آموز تأکید داریم، درحالی‌که کار اصلی مدارس، آموختن و پرورش‌دادن یک‌سری مهارت‌ها در دانش‌آموزان است».
او معقتد است که کار مدرسه باید آموختن مهارت‌های حل مسئله، مهارت تفکر انتقادی، مهارت‌های همزیستی و تعاملات، مسئولیت‌پذیری، خلاقیت، ایجاد انگیزه و علاقه‌مند‌کردن دانش‌آموز به مطالعه و کاوش باشد. اگر مدرسه‌ای این مهارت‌ها را به دانش‌آموزانش بیاموزد هیچ وقت در تعطیلات این فرد دچار مشکل نمی‌شود چون بدون الزام به پژوهش، جستوجوگری و مطالعه می‌پردازد.
کتاب بخوانید تا کتاب بخوانند
اصغری‌نکاح با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر اصرار آموزش و پرورش روی فعالیت‌های حافظه‌محور مثل پیک‌های نوروزی کاهش پیدا کرده است می‌گوید: «دانش‌آموز در تعطیلات باید به سمت مطالعه، خلاصه‌کردن و کارهای پژوهشی متناسب با پایه تحصیلی ترغیب شود. اگر معلمان آموزش ببینند که برای تعطیلات بچه‌ها تکالیف فعالیت‌محور طراحی کنند و شوق مطالعه و تفکر را در آنها بالا ببرند دانش‌آموزان علاوه بر اینکه از علم و دانش دور نمی‌مانند از تعطیلات هم لذت می‌برند».
این روانشناس به والدین توصیه می‌کند که در ایام عید برنامه‌ای برای مطالعه آزاد ترتیب دهند و خودشان هم در ایام تعطیلات کتاب بخوانند تا دانش‌آموزان هم برای مطالعه ترغیب شوند.
فیلمسازی و گزارشگری در نوروز
او در ادامه می‌گوید: «با توجه به پیشرفت تکنولوژی بچه‌ها می‌توانند در طول تعطیلات درباره مسائل مختلف با افراد متفاوت مصاحبه بگیرند، گزارش تهیه کرده و به نوعی یک کار پژوهشی را دنبال کنند. این امر موجب می‌شود که روح جستوجوگری و مطالعه در بچه‌ها بیدار شود. خاطره نویسی، فیلمبرداری از طبیعت و تهیه فیلم، نقاشی کردن، درست کردن کاردستی‌های مختلف و... هم می‌تواند به روحیه دانستن کمک کند. بی‌شک عادت به نوشتن و خاطره‌نویسی موجب می‌شود که مهارت بنیادی نوشتن در بچه‌ها تقویت شود و آنها شوق نوشتن پیدا کنند».
اصغری‌نکاح معتقد است که اگر در این ایام دانش‌آموز2 فرمول را هم از یاد برد ایرادی ندارد چون معلمان در هفته اول بعد از تعطیلات مروری بر دروس خواهند داشت. او می‌گوید: «روحیه دانش‌آموزی در مطالعه و پژوهش است. به والدین توصیه می‌کنم که در اسفند‌ماه که مجلات خوبی منتشر می‌شود از مجلات کودکان و نوجوانان غافل نشوند و بچه‌ها را تشویق کنند که این مجلات را ورق بزنند. جدول حل و دانستنی‌های آن را مطالعه کنند. این شیوه آموزش موجب می‌شود که دانش‌آموز فراتر از دروس مدرسه بیاموزد و حال بهتری داشته باشد».
این روانشناس در پایان می‌گوید: «در تعطیلات نباید مغز بچه‌ها را خسته کنیم بلکه باید به تقویت مغز، دست و قلب او بپردازیم تا هم مطالعه کنند، هم فعالیت داشته باشند و هم مهربانی‌کردن را یاد بگیرند».
