معمای صدساله

داوود فیرحی، پژوهشگر حوزه مطالعات اسلامی در یک سخنرانی که سایت جماران آن را منتشر کرد، گفته است: جامعه ایران از دیدگاه آشتی بین قوانین مدرن و احکام شریعت و تعریف مناسبات میان این‌دو، هنوز به پایان راه نرسیده است. برای حل این معما که صدسال است ایران درگیر آن است 3راه‌حل وجود دارد؛ نخست، بازگشت به شریعت و محدودکردن حاکمیت ملی است؛ ایده‌ای که در ادبیات مرحوم شیخ فضل‌الله و بزرگان دیگر مطرح شد و تا امروز در بخشی از جمهوری اسلامی هم بوده است؛ یعنی از کار انداختن احکام حاکمیت ملی و اصالت بخشیدن صددرصدی به احکام شرع. فیرحی می‌گوید: دومین راهکار از 1295 پیدا شد و آن اینکه تا جایی که ممکن است ملاک را قوانین موضوعه قرار دهند و احکام شرعی را حذف کنند. به گفته این پژوهشگر راه سومی هم وجود دارد و آن بازگشت به ایده مدرس است که بر مبنای آن مجلس قانونگذار بوده و اصل بر قوانین موضوعه است اما اینها نباید مغایر با شرع باشند. درواقع، راه سوم معضلی است که هم در انقلاب اسلامی و هم در دوره مدرس و قبل از آن اجرا شد اما این راه دشواری‌های خود را دارد. بنابراین راهی دشوار اما ناگزیر برای جامعه ماست؛ خوشا آن قانونگذار و نهادی که روزی بتواند این راه را به‌درستی اجرا کند.