دست‌هایت را ببینم!

محمدتقی حاجی‌موسی

اینکه الان ما خیلی راحت تا به هم می‌رسیم دست می‌دهیم قبلا خیلی ساده نبوده و انسان‌های اولیه وقتی همدیگر را می‌دیدند احتمالا سنگ و چوب به هم پرت می‌کردند. هزاران سال بعد اما بشر فهمید که می‌تواند آرام‌تر هم از احوال طرف مقابل جویا شود و همین که دست یکی را بگیرد کافی است. لکن این فهمیدن به همین راحتی هم نبود و کلی خون جگر صرف شده تا انسان به این درجه از عرفان برسد. توی تاریخ معلوم نیست که انسان‌های نخستین چطور با هم سلام و علیک می‌کردند، منتهی قدیمی‌ترین تصویری که در آن دو نفر کاری شبیه دست دادن را انجام می‌دهند مربوط به قوم آشور در 9قرن پیش از میلاد مسیح است. روی این سنگ‌نبشته، شلمنسر سوم که پادشاه آشور بوده، همراه با یکی از حکام بابل چیزی شبیه گوشت را به‌عنوان عهد و پیمان فشار می‌دهند! که خب بعدا فهمیدند می‌توان از گوشت دست هم استفاده کرد. هومر شاعر افسانه‌ای چندین بار در ایلیاد و اودیسه از دست دادن به نشانه وفاداری و صداقت می‌گوید. در قرن 4 و 5 قبل از میلاد، دست دادن وارد فرهنگ یونان به‌خصوص قبرستان‌ها شد و وقتی کسی می‌مرد، روی سنگ قبرش تصویر او را در حالی‌که با یکی از اعضای خانواده‌اش دست می‌داد، حک می‌کردند. این به نشانه وفاداری مرده و زنده بود که خب بعدا دیگر اینطور تعبیر نشد.

 بعدها در روم هم دست دادن به نشانه صمیمت و صلح و وفا مد شد و هر کس به یکی می‌رسید با او دست می‌داد و می‌رفت پی کارش. پش از میلاد مسیح و در انجیل، بخش‌هایی وجود دارد که از آن به‌دست دادن تعبیر می‌شود و به‌خصوص روی دست راست تأکید شده. در ایران و فرهنگ ایرانی‌ها اما از زمان هخامنشیان ملت عادت داشتند با هم دست بدهند و این در سنگ‌نبشته‌های این دوران هم موجود است. غیر از این باورها و اسناد تاریخی، بعضی هم هستند که می‌گویند دست دادن کلا برای این بوده که آدم‌ها به هم حالی کنند سلاحی دستشان نیست و قصد آسیب به دیگری ندارند. یعنی آن موقع آن‌قدر امنیت پایین بوده که اگر کسی به سمتت می‌آمد، 100درصد قصد کشتنت را داشت وگرنه به سمت تو نمی‌آمد. برای همین ملت تصمیم گرفتند دست‌های خالی‌شان را به هم نشان دهند و برای اینکه کار از محکم کاری عیب نمی‌کند آن را حس هم بکنند. بعد چون جماعت قدیمی کمی خرده شیشه داشتند گفتند باید دستتان را تکان هم بدهید که اگر چاقویی، چیزی زیر آستین قایم کرده‌اید معلوم شود و این چنین دست دادن شکل گرفت. پروسه‌ای که حالا یکی از عادی‌ترین شیوه‌های احوالپرسی و خوش و بش کردن است اما کلی فلسفه و عرفان و چرایی پشتش قرار دارد و البته در بیشتر نقاط دنیا رعایت می‌شود.