آسیا
نخستین توافق آمریکا و طالبان
محمد امین خرمی/ خبرنگار
با پیوستن معاون سیاسی طالبان به مذاکرات این گروه و نمایندگان آمریکا در قطر، دوطرف به توافق اولیه بر سر خروج نیروهای خارجی از افغانستان طی 18 ماه آینده دست پیدا کردند.
مذاکرات میان نمایندگان طالبان و آمریکا دیروز برای ششمین روز متوالی در دوحه ادامه پیدا کرد و براساس اطلاعات منتشر شده از این نشست، نمایندگان آمریکا با درخواست طالبان برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان موافقت کرده‌اند. تلویزیون طلوع افغانستان به نقل از منابع نزدیک به مذاکرات خبر داد که نمایندگان طالبان نیز در مقابل متعهد شده‌اند به گروه‌های تروریستی ازجمله داعش و القاعده اجازه ندهند از خاک افغانستان علیه آمریکا دست به عملیات بزنند.
تلویزیون الجزیره از دوحه نیز خبر داد که درخواست آمریکا برای پذیرش آتش‌بس از سوی طالبان، توسط اعضای هیأت مذاکره‌کننده این گروه به بعد از تعیین جدول زمانبندی خروج نیروهای خارجی موکول شده است. بر این اساس، طالبان همچنین خواستار ارائه تضمین از سوی آمریکا برای تامین امنیت کشورهای منطقه ازجمله پاکستان شده است.
این چهارمین دور از مذاکرات مستقیم میان نمایندگان آمریکا و طالبان است. پیش از این، دور سوم مذاکرات دوطرف با حضور هیأت‌هایی از کشورهای عرب منطقه خلیج‌فارس و پاکستان در امارات برگزار شده بود. 2 دور دیگر نیز در دوحه قطر برگزار شد که محل استقرار دفتر سیاسی طالبان است. مذاکرات کنونی را باید مهم‌ترین دور از مذاکرات تازه میان آمریکا و طالبان دانست که از حدود 5 ماه پیش و با تعیین زلمای خلیل‌زاد، سفیر پیشین آمریکا در کابل به‌عنوان فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور افغانستان، آغاز شده است. خلیل‌زاد طی این مدت به کشورهای مختلف منطقه سفر کرد تا در نهایت بتواند طالبان را به پای میز مذاکره بکشاند. مذاکرات خلیل‌زاد با مقام‌های اسلام‌آباد بخشی از مذاکرات منطقه‌ای او بود که در نهایت به آزادی ملا عبدالغنی برادر معروف به ملا برادر از زندان پاکستان منجر شد. ملا برادر یکی از 4 نفری است که در سال 1994 گروه طالبان را به رهبری ملا عمر تاسیس کردند. او از سال2010 در پاکستان بازداشت شد و به زندان افتاد. ملا برادر 3 ماه پیش از زندان آزاد شد و روز پنجشنبه هفته گذشته از سوی شورای رهبری طالبان به‌عنوان معاون سیاسی این گروه و رئیس دفتر آن در دوحه تعیین شد. انتخاب ملا برادر به ریاست دفتر طالبان در دوحه و پیوستن او به مذاکرات دوحه اکنون به‌عنوان نشانه‌ای مبنی بر عزم طالبان برای به نتیجه رساندن این دور از مذاکرات تحلیل شده است.
نگرانی دولت افغانستان
طی 4 دور مذاکره میان آمریکا و طالبان، دولت افغانستان غایب بزرگ مذاکرات بوده است. ماه گذشته حتی هیأتی از کابل برای حضور در مذاکرات به امارات سفر کرد اما نمایندگان طالبان حاضر به دیدار با فرستادگان دولت نشدند. این موضوع دیروز نیز در مذاکرات هیأت 11نفره آمریکا و هیأت 8 نفره طالبان مطرح شد اما نمایندگان طالبان این خواسته را بدون پاسخ گذاشتند.
عدم حضور دولت در مذاکرات میان آمریکا و طالبان موضعی است که طی ماه‌های گذشته دائما مورد اعتراض رئیس‌جمهور افغانستان بوده است. اشرف غنی روز جمعه طی سخنانی در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس بار دیگر بر نگرانی خود در این زمینه تأکید کرد. او در سخنان خود بارها تأکید کرد که هرگونه توافقی میان دوطرف باید با هماهنگی و اطلاع دولت افغانستان صورت پذیرد. اشرف غنی خواستار مذاکره افغان - افغان شد و گفت که هر توافقی در مورد خروج نیروهای خارجی از خاک افغانستان باید با موافقت کابل انجام شود. اشرف غنی گفت: «وظیفه زلمای خلیل‌زاد فراهم کردن زمینه برای مذاکرات رو در روی دولت افغانستان با طالبان بوده است. تنها در چارچوب این مذاکرات است که می‌توان درباره سرنوشت حضور نیروهای خارجی در خاک افغانستان تصمیم گرفت.» اشرف غنی همچنین تأکید کرد که پیش از هرگونه توافقی میان آمریکا و طالبان، نگرانی‌های همسایگان افغانستان نیز باید مدنظر قرار گیرد.
محورنبودن دولت افغانستان در مذاکرات صلح با طالبان، نگرانی همیشگی مقام‌های کابل بوده است. در سال 2014 نیز مذاکرات صلح با طالبان که در اسلام‌آباد ادامه داشت، پس از آنکه با کمرنگ شدن نقش دولت مرکزی افغانستان همراه شد، به شکست منجر شد. مذاکرات افغان - افغان مورد حمایت کشورهای منطقه ازجمله ایران و روسیه نیز بوده است.
مذاکره و حمله؛ استراتژی طالبان
با وجود اینکه نمایندگان طالبان در دوحه بر سر میز مذاکره با آمریکا نشسته‌اند، حملات تروریستی این گروه در نقاط مختلف افغانستان ادامه دارد. در تازه‌ترین حمله، شنبه هفته گذشته یک حمله انتحاری به یکی از قرارگاه‌های نیروهای امنیتی در ولایت میدان وردک، 43 کشته و بیش از 50 زخمی به جا گذاشت. در این حمله نیروهای طالبان ابتدا از یک خودروی بمب‌گذاری شده استفاده کردند و سپس سربازان را به گلوله بستند. اشرف غنی در داووس گفت که تنها طی 5 سال گذشته بیش از 45هزار نفر از نیروهای امنیتی افغانستان در حملات تروریستی کشته شده‌اند. غنی که در برنامه تلویزیونی فرید زکریا در شبکه سی‌ان‌ان شرکت کرده بود، گفت: «طی این مدت شمار تلفات نیروهای بین‌المللی 72نفر بوده است؛ این نشان می‌دهد مسئولیت اصلی نبرد طی این سال‌ها با چه کسی بوده است.»
مکث
ملا برادر کیست؟
ملا عبدالغنی برادر یکی از بنیانگذاران طالبان در سال1994 بوده است. او که اکنون 51ساله است، حدود 8سال در پاکستان زندانی بود و اواخر سال گذشته میلادی آزاد شد. ملا برادر در سال2001 یعنی زمانی که آمریکا به افغانستان حمله کرد، در حکومت طالبان معاون وزیر دفاع بود. سقوط طالبان باعث فرار سران این گروه به پاکستان شد. آنها در پاکستان شورای کویته که مهم‌ترین تشکل رهبری طالبان به‌شمار می‌رود را راه‌اندازی کردند. ملا برادر رئیس این شورا بود. گفته می‌شود که خواهر ملا برادر همسر ملا عمر، رهبر پیشین طالبان بوده و خواهر ملا عمر نیز همسر ملا برادر است. ملا عبدالغنی برادر سال2010 در کراچی پاکستان دستگیر شد. براساس اطلاعات غیررسمی، او در آن زمان مشغول مذاکره با برخی مقام‌های دولت افغانستان بود که از سوی پاکستان دستگیر شد. دستگیری او در سال2010 به‌معنای مخالفت اسلام‌آباد با پیشرفت روند صلح در افغانستان و آزادی او اکنون به‌معنای همراهی پاکستان با مذاکرات صلح تعبیر شده است.
