زندگی‌گران

فرحنازچراغی- محمدتوفیق مشیرپناهی|    خبرنگار:

‌مرکز آمار ایران پس از بررسی شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان 97، درصد تغییر شاخص کل نسبت به مدت مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) را برای خانوار‌های کشور ۳۴/۹ درصد اعلام کرد که بر اساس آن کرمانشاه با 7/35 درصد در رتبه 12 و کردستان با 5/42 درصد بعد از سیستان و بلوچستان در رتبه دوم کشور قرار دارند. یعنی مردم این استان‌ها به ترتیب 8/0، 6/7درصد هزینه بیشتری برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه پرداخت کرده‌اند.

تورم در اصطلاح علم اقتصاد به معنای افزایش سطح عمومی تولید پول، درآمدهای پولی یا قیمت است. به عبارتی بهتر، وقتی کالایی کمیاب شود در حالی که قدرت خرید مردم برای آن کالا زیاد باشد خلأ موجود و حاصل را تورم می‌گویند. نرخ تورم نقطه ‌به ‌نقطه یکی از اصطلاحات رایجی است که این روزها زیاد به گوش می‌خورد؛ در محاسبه تورم نقطه ‌به ‌نقطه شاخص قیمت یک کالا در یک ماه نسبت به شاخص قیمت همان کالا در ماه مشابه سال قبل سنجیده شده و بدین ترتیب درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه ‌به‌ نقطه) برای خانوارهای کشور اعلام می‌شود.  برای مثال اگر قیمت کالایی در انتهای آبان‌ماه سال ۱۳۹۶، ۱۰۰ هزار تومان بوده و همان کالا در انتهای آبان‌ماه سال ۱۳۹۷ به ۱۲۰ هزار تومان برسد، این افزایش قیمت از نقطه اول تا نقطه دوم ۲۰ درصد خواهد بود. بر اساس داده‌های مرکز آمار شرایط تورم و علل تاثیرگذار بر آن را در استان‌های کرمانشاه و کردستان بررسی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

طبق آماری که مرکز آمار ایران اعلام کرده، شاخص کل قیمت کالا و خدمات مصرفی خانوارهای کرمانشاه در دوازده‌ماهه اخیر (منتهی به آبان ماه 97) 1/18درصد بوده است.
 بر اساس همین آمار تورم ماهانه استان کرمانشاه 8/2 و تورم نقطه‌ای خانوارهای کرمانشاهی 7/35درصد بوده است. بیشترین نرخ تورم دوازده‌ماهه با 4/19درصد مربوط به استان لرستان و کمترین آن مربوط به استان هرمزگان با 9/12درصد است. همدان و ایلام نیز به ترتیب با نرخ تورمی 6/18 و 4/18 از کرمانشاه در تورم دوازده‌ماهه پیش‌تر هستند و استان ما در رده چهارم کشور از لحاظ تورم در این مدت قرار گرفته است. این آمار میانگین تورم دوازده‌ماهه کل کشور را 6/15درصد نشان داده است. 


خرید مازاد بر نیاز 

یک استاد اقتصاد دانشگاه‌های استان در‌این‌باره می‌گوید: شاخص قیمتی کالا و خدمات مصرف یا خرده‌فروشی معیار سنجش تغییرات قیمت کالا و خدماتی است که خانواده‌های شهری مصرف می‌کنند.  «افشین باغفلکی» در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به این‌که این شاخص به عنوان وسیله‌ای برای اندازه‌گیری سطح عمومی قیمت کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌افزاید: این معیار سنجش یکی از بهترین معیارهای سنجش تغییر قدرت خرید پول داخلی کشور به شمار می‌رود. طبق اعلام مرکز آمار ایران، شاخص قیمتی کل کالا و خدمات مصرفی خانوارهای شهری در کشور در آبان ماه سال جاری3/147 بوده و در کرمانشاه 9/151 بوده است. همچنین نرخ تورم در آبان ماه کل کشور6/15 درصد و در کرمانشاه 1/18 درصد برآورد شده است.

وی معتقد است با توجه به این شاخص آماری خانواده‌های کرمانشاهی به طور متوسط 1/4 درصد بیشتر از میانگین کل کشور کالا و خدمات یکسان خریداری کرده‌اند. عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه ادامه می‌دهد: در مجموع می‌توان گفت نداشتن اطمینان به آینده، جو روانی ایجاد شده در جامعه، چسبندگی قیمت در بازار همگی باعث شده میزان تقاضا در کرمانشاه نسبت به میانگین کل کشور بالاتر باشد و این عامل باعث افزایش شاخص قیمت خرده‌فروشی و افزایش تورم در کرمانشاه شده است. 

دلیل گرانی برخی کالاها ‌ 
سرپرست معاون بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کننده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: در حوزه فعالیت سازمان صنعت، معدن و تجارت که نظارت بر گرانی کالا بازار دارد، بیشترین گرانی و تورم اعلام شده از مرکز آمار ایران در حوزه مواد دخانی، کالاهای اساسی با دوام و خدمات متفرقه است که اغلب ارز آنها آزاد است. 
«مسعود بیگلری» اضافه می‌کند: لوازم خانگی که جزو کالاهای اساسی با دوام است قیمت مصوب دارد و قیمت این دست کالاها در استان کرمانشاه نیز مانند سایر استان‌های دیگر است. علاوه بر این استان کرمانشاه به واسطه مرزی بودن، محل رجوع بسیاری از استان‌های دیگر کشور برای خرید لوازم خانگی است و این نشان‌دهنده ارزان بودن قیمت در بخش کالاهای اساسی بادوام در استان است. 

وی در پایان بیان می‌کند: در زمینه کالاهای خوراکی چون برنج در استان، این محصول طبق قیمت مصوب سازمان بازرگانی و حتی گاهی پایین‌تر از قیمت مصوب در بازار کرمانشاه عرضه می‌شود. 

این مسئول نظارت‌های ویژه سازمان صنعت، معدن و تجارت و همچنین پر بودن انبارها را دلیل این موضوع عنوان می‌کند و معتقد است در عرضه این محصول به مردم شاید از بسیاری از استان‌های کشور 
ارزان‌تر هستیم. 


تایید گرانی‌ها و افزایش نرخ تورم 

مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان با تایید گرانی‌ها و نرخ تورم کالاها در استان و کشور می‌گوید: نبود نظارت‌های کافی از سوی دستگاه‌های متولی بر تجدید قیمت کالاها در استان افزوده است.  «اصغر بهمنی پور» با بیان این‌که به منظور جلوگیری از افزایش قیمت‌ها، سازمان جهاد کشاورزی کارهای ویژه‌ای کرده است، می‌افزاید: توزیع 700 تن انواع گوشت گرم و منجمد از ابتدای سال تا امروز برای تعدیل و تنظیم بازار این محصول در استان توزیع شده که طی 2 ما اخیر این توزیع بیشتر شده است. هزار تن انواع برنج نیز تاکنون در شهر و استان توزیع شده است. 

7هزار و 400 تن شکر، 2هزار و 500 تن برنج هندی و هزار و 121تن دانه بلند، 2هزار تن دیگر هم برنج تا هفته آینده به استان می‌رسد. همه این برنامه‌ها برای مبارزه با افزایش قیمت و تعدیل بازار مصرف کالاهای اساسی در استان است. 
وی می‌گوید: قیمت کالاهای اساسی در شهرستان‌های استان پایین‌تر از مرکز استان است و این موضوع نیازمند بازرسی و نظارت بیشتر سازمان صنعت، معدن و تجارت استان است که نگذارد افراد سودجو بیش از این بر بازار مصرف تاثیر بگذارد. 
 

کمترین تورم در میان استان‌های غرب کشور 

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کرمانشاه هم با بیان این‌که در 2 ماه اخیر در میان استان‌های غرب کشور کمترین میزان تورم را داشته‌ایم و در جایگاه چهارم قرار داریم، می‌گوید: موضوع تورم در استان و کنترل آن موضوع جدی است، زیرا استان کرمانشاه از لحاظ درآمدی با متوسط کشوری فاصله دارد. بر همین اساس مراقبت از سبد مصرفی خانوارها جز برنامه‌های استانداری است. 

«هدایت حاتمی» معتقد است برای مهار تورم علاوه بر نظارت کلی و سطح کلان کشور به ابتکارات محلی نیاز داریم. تورم یک موضوع جدی در استان است که نیازمند عزم جدی برای مهار است. ما به تبع کل کشور در این مدت دچار تورم شده‌ایم. بازارهای کشور به واسطه اتصالشان به همدیگر بر این موضوع بی‌تاثیر نیستند. 

به گفته معاون اقتصادی استاندار کرمانشاه، عرضه و تامین کالا و شبکه‌های توزیع جزو چند عاملی است که بر سبد مصرفی مردم کرمانشاه تاثیر گذاشته.  وی بیان می‌کند: ما در برخی از این کالاهای مصرفی به عنوان تولید‌کننده جدی نیستیم. طبیعی است که حمل‌و‌نقل یک موضوع جدی و آیتم مهم و تاثیرگذار بر قیمت تمام شده کالاهای مصرفی است. زنجیر توزیع موضوع دوم است که بر قیمت کالاهای مصرفی در استان تاثیرگذار است. در استان کرمانشاه شبکه توزیع، شبکه مدرنی نیست.

به هر حال یک واقعیتی است که باید روی آن کار شود؛ مانند توسعه میادین میوه و تره‌بار یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای گسترده در استان.  حاتمی در ادامه می‌گوید: بیشترین نرخ تورم در کالاهایی چون دخانیات و کالاهای بادوام بوده است. این کالاها تحت تاثیر نرخ ارز قرار داشته‌اند. ما در تامین و تولید کالاهای بادوام و دخانیات استان توانمند نیستیم. گروه دیگری که بیشترین نرخ تورم را داشته، میوه و خشکبار است که شبکه توزیع آنها در استان درست چیده نشده است؛ مثل میادین میوه و تره‌بار.

وی می‌افزاید: 2سال است که نرخ تورم استان کرمانشاه از نرخ کشوری پیشی گرفته است. این موضوع از سال 95 و 96 شروع شده و خوشبختانه موضوع ریشه‌داری نیست و می‌توان این تورم را برگرداند. ما سعی خواهیم کرد که در آینده نزدیک این تورم را کاهش دهیم و برای آن برنامه داریم. 
 

 کردستان 

صدرنشین در تورم نقطه به نقطه روستایی 

مرکز آمار ایران در گزارش منتشر شده آبان ماه سال 97 شاخص کل تورم برای خانوارهای کردستانی را 7/16 اعلام کرده است، در حالی که میانگین کشوری نرخ تورم 6/15 است.  همچنین نرخ تورم نقطه‌ای در کردستان 5/42 درصد ‌ اعلام شده است که در این نمودار آماری، کردستان بعد از سیستان و بلوچستان در صدر جدول استان‌های کشور قرار گرفته است.  همچنین در ادامه همین گزارش، شاخص کل تورم نقطه به نقطه برای خانوارهای روستایی، استان کردستان با متوسط 5/8درصد بیشتر از میانگین کشور در صدر جدول قرار گرفته است. تورم نقطه به نقطه موضوعی است که تاثیر بسزایی بر روند زندگی مردم مخصوصا اقشار کم‌درآمد جامعه دارد؛ با افزایش قیمت هر یک از کالاهای اساسی یا غیر‌اساسی در زندگی مردم افزایش یا کاهش می‌یابد. 


نرخ تورم رابطه منطقی با بالا و پایین بودن قیمت‎ها ندارد

دبیرکل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج درباره این اختلاف تورم در استان با میانگین کشوری و نیز بالا بودن نرخ تورم روستایی در استان می‎گوید: شاید تصور همگانی این باشد که در فراز و نشیب‎های اقتصادی، نرخ تورم شهری باید بیشتر از تورم روستایی باشد و توجیه اصلی این باور هم این موضوع است که قیمت کالاها در روستاها پایین‎تر از شهر است، اما معمولا قضیه برعکس است. 

در واقع نرخ تورم رابطه منطقی با بالا و پایین بودن قیمت‎ها ندارد، بلکه میزان تغییرات است که در محاسبات تورم مورد توجه قرار می‎گیرد. «شیرکو گویلی» اظهار می‌کند: ارزش محاسباتی برخی کالاها در شهرها و روستاهای کردستان کاملا با هم متفاوت است. به عنوان مثال، معمولا نرخ مسکن در محاسبه تورم شهری شاخص تاثیرگذار است، اما در روستاها به دلیل پایین بودن قیمت زمین و سهولت تامین مصالح و نوع مصالح و در نهایت سهولت دسترسی، شاخص مسکن تاثیر کمتری دارد. به عبارت دیگر، اقلام سبد مصرف خانوارهای روستایی و شهری در استان کردستان تاثیرات متفاوتی در محاسبه نرخ تورم دارند.


عوامل موثر بر تورم در کردستان

گویلی می‎افزاید: از دیدگاه اقتصادی، نرخ تورم حاصل از گزارش اعلام شده آبان ماه 97 برای کردستان ناشی از عوامل متعددی است. شاید مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در ماه‎های اخیر ‌ با توجه به واردات محور بودن اقتصاد کشور و به تبع آن  استان‎های مرزی مانند کردستان ، نوسانات  ارزی باشد.

عامل دیگر می‎تواند افزایش قیمت کالاهای اساسی و مواد غذایی باشد که سهم عمده سبد خانوارهای روستایی کردستان در آن مشهود است و هر گونه تغییری در نرخ این اقلام تاثیر مستقیم بر هزینه‎ خانوارهای روستایی دارد. این کارشناس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سنندج ادامه می‎دهد: با توجه به افزایش قیمت کالاها در ماه‎های اخیر، هزینه سبد اصلی خانوارهای روستایی کردستان به‌مراتب بیشتر از خانوارهای شهری افزایش داشته است - قابل توجه دستگاه‎های نظارتی و تصمیم‌ساز استان- و این مساله در مناطق کم‎برخوردار استان نمود بیشتری داشته است.

در دهک‎های بالای درآمدی در شهرها جایگزینی و تغییر اقلام مصرفی سبد خانوار به‌مراتب راحت‎تر از دهک‎های پایین و روستاها صورت می‎پذیرد، به همین دلیل است که به ‏علت افزایش قیمت‎ کالاهای اساسی، فشار تورمی بر مناطق روستایی استان بیش‎تر از مناطق شهری نمود پیدا می‎کند. گویلی تصریح می‎کند: در شاخص کل تورم استان یک نکته هم قابل ذکر است که هرگاه در جامعه‎ای نیروی جوان، تحصیلکرده و متخصص مولد نباشد و به تعریف رایج «بیکار» محسوب شود و نقشی در تولید و خدمات نداشته باشد، تورم در آن جامعه افزایش می‎یابد و جامعه کردستان مصداق چنین نکته‎ای ا‎ست.


افزایش صادرات چمدانی‌

اگر تقاضا در جامعه کردستان بالا رفته، در نتیجه روابط فرهنگی‌ است که با کردستان عراق داریم و در یک موج گسترده صادرات چمدانی‌ است. این نوع صادرات چنان شدت یافت که با کمبود کالا در شهر و روستا مواجه شدیم.  همچنین اعلام این آمار و شاخص‎ها یک مزیت هم برای استان دارد که ضعف‎ها و مشکلات را شناسایی و آشکار کرد؛ برای نمونه روشن شد که خیلی از کالاهای استان کردستان وارداتی است و مسئولان ما از این موضوع کمتر مطلع بودند. 
همچنین مشخص شد نمی‏توان در مواقع ضروری که ذکر کردم به داد استان‎های فقیر مانند کردستان رسید و دچار چنین افت و افزایش تورم کل و نقطه به نقطه می‎شوند.


توضیحات معاون استاندار‌ کردستان
 
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کردستان می‎گوید: شاخص‎های تورم استخراج شده مرکز آمار ایران، از تیرماه سال جاری تا آبان‌ماه متغیر بوده است، در تیرماه عدد شاخص تورم استان کردستان در بخش شهری و روستایی 15 و در کشور 16 بوده است. اگر دقت کرده باشیم شروع و شاخص تورم در استان‎های مرزی و درحال توسعه کرمانشاه، ایلام، سیستان و بلوچستان و کردستان ماه به ماه و نقطه به نقطه بیشتر از میانگین کشوری و در حال افزایش بوده است. بنابراین تورم کشوری و شوک وارد شده به اقتصاد، باعث این تغییرات آماری در کشور شده است. 

«حسین فیروزی» با اشاره به عوامل تورم می‎افزاید: استان کردستان در موضوع حمل‌و‌نقل آسیب‎پذیر بود. این موضوع برای استان غافلگیرانه بود و متاسفانه از قبل برای آن پیش‎بینی و برنامه‎ریزی نشده بود که مثلا محصولات غذایی در داخل استان دپو شود، زیرا هرچه مسیر حمل‌و‌نقل طولانی‎تر از مراکز صنعتی و... به استان باشد، آسیب بیشتر می‎شود. 
متاسفانه از 5 دهه گذشته در کشور تمرکززدایی مراکز صنعتی حاکم بوده است و بالطبع وقتی به اقتصاد شوک وارد می‎شود، خدمات‎رسانی به مراکز بیشتر و کمبود کالا بیشتر احساس می‌شود و قیمت‎ها نیز افزایش می‌یابد.

این مسئول اظهار می‎کند: عامل دیگر شاخص تورم استان، مرزی بودن کردستان و چند استان دیگر است که هنگام افزایش نرخ ارز، تفاوت ارزش پول دو کشور زیاد می‌شود و به همین خاطر انگیزه برای واردات از بین می‌رود و انگیزه برای صادرات بیشتر می‌شود. استان‎های مرزی در نتیجه افزایش تعامل فرهنگی با همسایه ها و شناسایی و حشر و نشر با هم، ورود بیشتر همسایگان را به کشور به‎ دنبال دارد. در نتیجه خرید کالا در میزان زیاد و صادرات چمدانی را در همین کردستان شاهد بودیم تا جایی‎که با کمبود کالا تا روستاها مواجه شدیم، نتیجه این رویه افزایش تورم نقطه به نقطه در روستاهای استان مرزی کردستان است.  

وی عنوان می‎کند: تورم‎ها به 2 علت خوراکی و غیرخوراکی به ‎وجود می‎آید، با ملاحظه گزارش شاخص‎های مرکز آمار ایران، خوراکی‏ها در کشور 20 درصد افزایش قیمت و در کردستان 21 درصد بوده است، اما کالاهای غیرخوراکی- خدمات - در کشور 16 درصد افزایش داشته که در استان 20 تا 21 درصد افزایش داشتیم، در نتیجه در کالاهای غیرخوراکی و صنعتی 5 تا 6 درصد بیشتر از میانگین کشوری رشد داشتیم، این موضوع نشان می‎دهد که استان ما در غیرخوراکی‏ها آسیب‏پذیرتر است. 

 معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کردستان ادامه می‎دهد: این شاخص‎ها نشان می‏دهد یک تیم و سیستم کارشناسی برای بررسی چنین آماری باید در استان تشکیل و منتج به گزارش کارشناسان باشد.


راهکارهای استانداری کرمانشاه 

 معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کرمانشاه ‌ می‌گوید: کالاهایی را که مشکل تورم دارند، رصد خواهیم کرد. رصد تامین و تولید خواهیم داشت. توزیع گوشت قرمز یکی از همین محصولات است. ترویج فرهنگ صدور فاکتور و برچسب قیمت‌ از مواردی است که به طور جدی پیگیری خواهد شد. برای نظارت بیشتر بر بازار از نیروهای دولتی، مردمی و بسیج بهره‌‌مند خواهیم شد تا افراد خودسر و سودجو نتوانند بیش از این بازار را ملتهب کنند و نظم بازار را برهم بریزند. از تعزیرات حکومتی خواسته شده به طور جدی با متخلفان برخورد کند و در صورت نیاز واحد صنفی متخلف پلمب شود. 
حاتمی اضافه می‌کند: شبکه تولید و توزیع از همه مهم‌تر است. 

« هدایت حاتمی»  می افزاید: درصددیم که در این حوزه نظم برقرار کنیم و دسترسی شهروندان را به کالاها راحت‌تر کنیم.  معاون اقتصادی استاندار به فرهنگ مصرف مردم نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در مدت اخیر که التهاب بازار بالا بود، مردم کرمانشاه سبد خرید شکننده‌ای تهیه می‌کردند. مردم باید همراهی کنند و با بررسی بیشتر خرید کنند. از جایی که گران می‌فروشند خرید نکنند و از جایی که کالا برچسب قیمت ندارد، کمتر خرید کنند. برای این‌که بازار به ثبات برسد نیازمند کار فرهنگی‌ هستیم.