تقویت مثلت حامیان برجام در کاخ سفید

علیرضا میریوسفی|کارشناس مسائل بین‌المللی:

هرچند در یکی دو روز اخیر برخی گمانه‌زنی‌ها از تکرار سناریوی اکتبر گذشته مبنی بر عدم‌تأیید مجدد پایبندی ایران به برجام در عین ادامه تعلیق تحریم‌ها سخن گفته‌اند، ولی کسی با اطمینان نمی‌تواند سناریوی آخر هفته رئیس جمهور آمریکا را پیش‌بینی کند؛ چرا که دونالدترامپ با هر رئیس‌جمهور دیگری در تاریخ آمریکا متفاوت است. بخش عمده‌ای از ابهام‌آفرینی در مورد اقدام آتی ترامپ در قبال برجام عمدی صورت می‌گیرد. ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی با اشاره به الگوهای تجاری، ابهام‌آفرینی را بخشی از هر معامله موفق توصیف می‌کرد و می‌گفت سیاستی که از قبل اعلام شود، دیگر سیاست نیست. البته بخشی از این ابهام‌زایی تعمدی به الگوهای تجاری آشنای ترامپ بازمی‌گردد و بخشی دیگر ریشه در بی‌تجربگی و بی‌دانشی وی در سیاست خارجی دارد.

هرچند مشاوران باتجربه‌تر و اغلب نظامی ترامپ بارها گفته‌اند طرفدار حفظ برجام هستند، ولی ترامپ در مسائلی مثل شناسایی بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت رژیم اسرائیل و خروج از برخی پیمان‌های بین‌المللی به توصیه آنها عمل نکرد؛ با این حال نمونه‌هایی مثل افزایش نیروهای آمریکایی در افغانستان هم هستند، که این مشاوران توانسته‌اند وی را به عدول از وعده‌های انتخاباتی‌اش مجاب کنند. در مقایسه با ‌ماه اکتبر به‌نظر می‌رسد موقعیت مشاورانی که طرفدار ماندن در برجام هستند، نسبت به مشاوران خروج از برجام تقویت شده است.

در اکتبر مثلث بنون، بولتون و هیلی نقش مهمی در برابر مثلث متیس، مک ماستر و تیلرسون داشتند و سناریوی آنها به مذاق ترامپ خوش‌تر آمد. ولی به‌نظر می‌رسد جایگاه مثلث دوم در ژانویه٢٠١٨ به‌مراتب بهتر از اکتبر٢٠١٧ است. به‌طور مشخص در شرایطی که تیلرسون از بهبود روابطش با ترامپ خبر می‌دهد و با اطمینان می‌گوید در سال٢٠١٨ هم وزیر خارجه خواهد بود، رسانه‌ها از انزوای روزافزون نیکی‌هیلی - سفیر تندروی آمریکا در سازمان ملل - در جلسات کابینه و نزد ترامپ می‌گویند. هیلی که مشوق اصلی ترامپ در قطع کمک‌های مالی به پاکستان بود، اکنون به‌شدت در داخل دولت آمریکا مورد انتقاد است و نمایش جمعه گذشته‌اش هم در کشاندن بحث ناآرامی‌های ایران به شورای امنیت کاملا ناکام بود.

در کنار این تغییرات در تیم ترامپ، تحرکات جدید سناتورهای تعیین‌کننده‌ای چون باب کورکر و بن‌کارین در کنگره در جهت اصلاح قانون داخلی آمریکا برای نظارت بر برجام، به‌گونه‌ای که این توافق را نقض نکند، ظاهرا با هدف ایجاد فضای لازم برای تکرار سناریوی اکتبر گذشته از سوی ترامپ صورت می‌گیرد. با وجود تمامی این گمانه‌زنی‌ها، با توجه به گرایش افراطی شخص ترامپ به غافلگیرکردن طرفدارانش که برگرفته از شخصیت نمایشگر وی است، در کنار تلاش وی برای ابهام آفرینی عمدی و بسته نگه‌داشتن مشت‌هایش، باید تا ١٢ژانویه (٢٢دی‌ماه) به انتظار نشست و دید آیا وی سناریوی اکتبر گذشته را تکرار خواهد کرد یا قصد نمایش پرده جدیدی را دارد.