عوامل مؤثر در واکنش‌های منفی

دکتر امیرحسین جلالی/روانپزشک

یکی از شاخصه‌های جوامع سالم، پویا و متوازن، رفتارهای مناسب شهروندان و دوری از خشونت و عصبانیت، پرخاش و واکنش‌های منفی است. 
معمولا زندگی ماشینی و سکونت در شهرهای بزرگ به‌دلیل مشکلات پیدا و پنهان فراوانی که در آنها نهفته است، می‌تواند عاملی برای بی‌حوصلگی و خوی نامناسب باشد. با این همه مراقبت‌ها، آموزش‌ها، تأثیرات مثبت فرهنگی و تربیت صحیح اجتماعی مانع مهمی برای جلوگیری از رفتارهای خشن است. 
یکی از موارد مهمی که رفتارهای ما را به سوی واکنش‌های هیجانی منفی از جمله عصبانیت می‌کشاند پیش‌فرض‌های منفی است. واقعیت این است که متأسفانه چنین پیش‌فرض‌هایی در جامعه ما تقریبا عمومیت دارد؛ واقعیتی که خود را در پژوهش‌های مهم اجتماعی می‌نمایاند و به وضوح نشان می‌دهد. در تحقیق گسترده‌ای که با عنوان سنجش ارزش و نگرش ایرانیان به انجام رسیده است، نتایج نشان می‌دهد که ما در قیاس با واقعیت برداشت‌های منفی‌تری از چیزی که هست، درباره وضعیت پیرامونمان داریم.  به‌عنوان مثال اگر ما خودرویی را ببینیم که در جایی نامناسب متوقف شده است، بیش از آنکه احتمال مشکل برای خودرو یا راننده را در نظر بگیریم، آن را به حساب بی‌فکری و بی‌مبالاتی می‌گذاریم. 
به هر حال دود عصبانیت، خشونت و پرخاش به چشم خود ما و سایر افراد جامعه می‌رود. بنابراین برای بهداشت روانی خود و جامعه ناگزیریم با اصلاح ذهنیتمان، با خود و جامعه مهربان‌تر باشیم.