مرد پشتصحنه بن سلمان
جمال خاشقجی، چند ماه پیش از ناپدیدشدنش، به دوستانش گفته بود که سعودیها برایش پیغام فرستادهاند تا تبعید خودخواستهاش را خاتمه دهد و به خانه برگردد. به او وعده امنیت و حتی یک شغل مرتبط با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی داده شده بود، اما خاشقجی که یکی از منتقدان اصلی بن سلمان بود، به دوستانش گفته بود به واسطهای که این پیام را رسانده، سعود القحطانی مشاور 40ساله ولیعهد عربستان، اطمینان ندارد.
به گزارش واشنگتنپست، قحطانی، در غرب به اندازه دیگر مشاوران بانفوذ ولیعهد عربستان شناخته شده نیست. اما او در خلیجفارس، پرسر و صداترین و درچشمترین مسئول عربستان است. او معمولا در توییتر از بیش از یک میلیون دنبالکنندهاش میخواهد منتقدان را شناسایی کنند تا او آنها را در لیست سیاه قرار دهد.
در ماجرای محاصره قطر توسط عربستان سعودی، قحطانی ترویجدهنده افراطیترین ایدهها علیه قطر بود، ازجمله حفر یک کانال در مرز قطر و تبدیل این کشور به یک جزیره منزوی. او همچنین یکی از مروجان اصلی اخبار جعلی درباره نارضایتی مردم قطر از خاندان حاکم این کشور بود.
یک رسانه قطری، او را استیو بنون (استراتژیست ارشد سابق ترامپ) سعودی خوانده است.
فراتر از همه اینها اما او یکی از وفادارترین افراد به خاندان پادشاهی سعودی است و ایمان راسخی به پروژههای محمد بن سلمان برای مدرنسازی کشورش دارد.
از نظر خاشقجی، قحطانی کسی است که بنسلمان از طریق او تمام رسانههای سعودی را کنترل میکند و در دست دارد. خود قحطانی اما در یادداشتی برای العربیه گفته است که خادم متواضع بنسلمان است و از طرف شخص ولیعهد مأمور شده تا درباره تحول در ساختار بوروکراسی عربستان تحقیق کند.
قحطانی در روزهای اخیر، در توییتر ادعاها درباره دخالت سعودیها درپرونده خاشقجی را مسخره کرده و با ادبیات وقیحانهای فرضیه کشته شدن این روزنامهنگار منتقد را دست انداخته است.
مفقود شدن خاشقجی یکبار دیگر توجهها را به خاموشکردن صدای منتقد در عربستان و روشهایی که بنسلمان برای این کار به خدمت میگیرد جلب کرده است. قحطانی، نقشی اساسی در این کار دارد. اما فارغ از این شلوغکاریها در فضای مجازی، او در پس پرده بهعنوان یک استراتژیست باهوش شناخته میشود.
برنارد هیکل استاد مطالعات خاورمیانه در دانشگاه پرینستون که از سال2006 قحطانی را میشناسد میگوید: «او را میتوان سزار اطلاعاتی بنسلمان خواند. او واقعا درخشان است اما میتوانم بگویم که غرب چندان او را نمیشناسد. او بهخاطر وفاداری مطلقش به خاندان سلطنتی شناخته میشود. اگر یکی از اعضای خاندان سلطنتی کاری از او بخواهد، او کار را به سرانجام میرساند.»
قحطانی که از خاندانی شناختهشده در عربستان میآید، بعد از تحصیل حقوق در دانشگاه، خیلی زود در خاندان سلطنتی ترقی کرد. او بهخاطر ستونهایش در روزنامهها که در آنها از خاندان سلطنتی تمجید میکرد و اشعار وطنپرستانه مینوشت معروف بود.
یک تحلیلگر رسانههای عربستان که از ترس عواقب انتقاد عمومی از قحطانی نمیخواهد نامش فاش شود میگوید: «اصلا به او نمیخورد که یک روشنفکر باشد اما نوشتههایش در سالهای پیش مثل امروز جنجالی و فتنهجویانه نبود.»
سمت رسمی قحطانی، مشاور دربار و رئیس مرکز دولتی پژوهشها و امور رسانهای است.
او با وجود ناشناختهماندن در غرب، نفوذ زیادی دارد؛ بهخصوص روی ولیعهد 33ساله عربستان که عاشق فناوری و بازیهای ویدئویی است.
هیکل میگوید: «سیاست عربستان سعودی مشخصا بسیار پوپولیستتر شده و جوانانی که در شبکههای مجازی فعال هستند را هدف قرار داده است.»
قحطانی در حساب خود در توییتر، مدام عواقب انتقاد از پادشاهی را یادآوری میکند. او همچنین با اشتیاق پاسخهای حمایتگرایانه کاربران سعودی به توییتهای خودش را بازنشر میکند.
مارک اوون جونز محقق دانشگاه اکسستر معتقد است که او در استفاده ستیزهجویانه از توییتر، به سطح دونالد ترامپ رسیده است. خاشقجی در گفتوگو با نیویورک تایمز در بهار امسال گفته بود که قحطانی از تبحرش در استفاده از شبکههای اجتماعی و فناوری بهعنوان اهرمی برای ساختن «ارتشی مجازی» استفاده کرده و در دورهای که عربستان در رقابتی منطقهای با ایران و قطر قرار دارد و جنگی بسیار پرهزینه در یمن به راه انداخته و تصویری قدرتمندانه از آن ارائه میدهد. از نظر خاشقجی، ولیعهد عربستان با اشتیاق فراوان از متدهای قحطانی استقبال میکند. او در اینباره به نیویورک تایمز گفته بود: «آنها دنیایی مجازی میسازند که در آن عربستان سعودی یک ابرقدرت و بنسلمان قدرتمندترین رهبر است. و البته که همه اینها تأییدیه او را دارد.»
قحطانی یکی از وفادارترین افراد به خاندان پادشاهی سعودی است و ایمان راسخی به پروژههای محمد بن سلمان (ولیعهد عربستان) برای مدرنسازی کشورش دارد. از نظر خاشقجی، او کسی است که بنسلمان از طریق او تمام رسانههای سعودی را کنترل میکند و در دست دارد