سد برجام

بازی آمریکا در شورای امنیت به‌هم خورد؛ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا شاید قصد داشت با گرفتن یک بیانیه درباره اعتراض‌های داخلی ایران، بهانه‌ای برای به‌هم زدن برجام دست و پا کند اما تیم او بامداد دیروز دست خالی از سازمان ملل خارج شد. طوری که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان بلافاصله بعد از پایان جلسه شورای امنیت یک جمله نوشت تا در تاریخ روابط بین‌الملل ثبت شود: یک افتضاح دیگر برای سیاست خارجی آمریکا.

جلسه دفاع از برجام

پیش از برگزاری این نشست لوموند فرانسه در گزارشی از توطئه ترامپ برای برجام پرده برداشته و نوشته بود: جنبش اعتراضی مردمی که از یک هفته پیش در ایران شروع شده، غربی‌ها را در موضع سختی قرار داده است به این معنا که توافق هسته‌ای می‌تواند یکی از قربانیان بزرگ این ماجرا باشد. این روزنامه نوشته بود که ترامپ ترسی از تشدید آتش اعتراض‌ها در داخل ایران ندارد و به دفعات مکرر،  تظاهر‌کنندگان ایرانی را به آغاز جنبش تشویق کرده است. لوموند تلویحا اشاره کرده بود که ترامپ اعتراض‌های ایران را می‌خواهد به برجام پیوند بزند. با این حال وندی شرمن، نماینده آمریکا در مذاکرات با آگاهی از این تصمیم ترامپ به او هشدار داده بود که از طرف مردم ایران حرف نزند.

او نوشته بود: بدون تردید رئیس‌جمهور و متحدانش اینطور فکر می‌کنند که اکنون زمان مناسبی برای از بین بردن توافق است و چنین کاری شاید به ایرانی‌هایی که در اعتراض به حکومتشان به خیابان‌‎ها رفته‌اند،  کمک خواهد کرد اما این قرائت اساسا خوانش غلطی از وضعیت است. شرمن درست می‌گفت؛ چون ترامپ و همراهانش فکر نمی‌کردند که در جلسه شورای امنیت،  جلسه‌ای که با اصرار آمریکا قرار بود به جلسه بررسی ناآرامی‌های داخلی ایران تبدیل شود،  به نشست دفاع از برجام تبدیل شود. اینگونه بود که آمریکا دوباره به سد برجام برخورد و دست خالی از نشست خارج شد.  

درنشست شورای امنیت

فرانسوا دلاتره، نماینده فرانسه در نشست شورای امنیت اظهارات خود را به حمایت کشورش از توافق هسته‌ای ایران و گروه5+1 اختصاص داد و این توافق را یکی از محورهای ثبات در خاورمیانه خواند. او گفت: ما بایستی کاملا به تعهداتمان در این توافق پایبند بمانیم. ماتیو رایکرافت، نماینده انگلیس هم تعهد انگلیس بر پایبندی به برجام را اعلام و از پایبندی ایران به این توافق استقبال کرد. نماینده سوئد نیز تأکید کرد: مسائل مربوط به حقوق بشر را باید از اجرای توافق هسته‌ای برجام جدا کرد. اما غلامعلی خوشرو، نماینده ایران هم اینگونه گفت که اعتراضات تعدادی از شهروندان ما در ایران به‌دلیل برخی شکایات مشروع آنها بوده که بعضا به‌واسطه خودداری آمریکا از انجام تعهداتش تحت برجام تشدید شده است.  

پشت صحنه مخالفت شورای امنیت

از قبل از برگزاری نشست شورای امنیت پیش‌بینی می‌شد که آمریکا از این نشست نتایج دلخواه خود را به‌دست نخواهد آورد، مواضع معتدل فرانسه در این نشست این گمانه را تقویت کرد که در جریان تماس تلفنی سران ایران و فرانسه در رابطه با همسویی احتمالی اروپایی‌ها با سیاست‌های ترامپ هشدارهایی داده شده بود.

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه هم که عازم فرانسه بود با حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان گفت‌وگویی تلفنی کرده و دخالت‌های بیگانه در امور داخلی کشورها را محکوم کرده بود. او پیش از سفرش به فرانسه موضع خود را دوباره تکرار کرد و پیام ایران را به مقامات آن کشور رساند. رایزنی‌های دیگری هم شاید شده بود که سی ان ان 2 روز قبل گزارش داد 3 کشور فرانسه، انگلیس و آلمان قصد صدور بیانیه درباره اعتراض‌های ایران را داشتند اما نهایتا به‌خاطر اینکه نمی‌خواستند به سیاست‌های کاخ سفید متصل شوند از صدور این بیانیه انصراف داده‌اند. علاوه بر این بیانیه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نشان داد که اروپایی‌ها قصد نداشته‌اند مسائل روابط اقتصادی شکل گرفته بعد از توافق هسته‌ای با ایران را فدای حاشیه‌سازی‌‌های کاخ سفید کنند.

پیش از آغاز جلسه‌ علنی شورای امنیت، به درخواست روسیه جلسه‌ای پشت درهای بسته برگزار شد و نماینده روسیه در جریان یک موضع‌گیری تند واشنگتن را به «دخالت بی‌شرمانه در امور داخلی ایران» متهم کرد. در نشست علنی شورای امنیت، ‌واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه، با انتقاد شدید از نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل، آمریکا را به سوءاستفاده از قدرتش برای طرح این موضوع در شورای امنیت متهم و آن را بهانه دیگری از سوی واشنگتن برای تضعیف برجام ارزیابی کرد. نبنزیا در سخنان نسبتا مفصل خود موضوع ناآرامی‌های ایران را مسئله داخلی این کشور خواند و با اشاره به تظاهرات و ناآرامی‌های اخیر در داخل آمریکا و برخورد پلیس با معترضان گفت نباید چنین مسائلی به شورای امنیت آورده شود.

فرانسوا دولاتر، نماینده فرانسه در سازمان ملل هم تأکید کرد که مسائل داخلی کنونی در ایران تهدیدی برای امنیت بین‌الملل نیست و برگزاری این جلسه در صلاحیت شورای امنیت نیست. او در مورد اعتراضات ایران، که به درخواست آمریکا برگزار شد، گفت: هر تغییری در ایران باید از طرف خود مردم ایران و از داخل ایران رخ بدهد. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه در واکنش به نتایج نشست شورای امنیت سازمان ملل در توییتی گفت: شورای امنیت تلاش عریان آمریکا برای انحراف شورا را رد کرد. وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه نوشت: بیشتر اعضای این شورا بر ضرورت اجرای کامل برجام و عدم‌مداخله در امور داخلی دیگر کشورها تأکید کردند؛یک افتضاح دیگر برای سیاست خارجی دولت ترامپ.

  عقب‌نشینی ترامپ از تغییر برجام به تغییر قوانین داخلی آمریکا

تقریباً 2هفته دیگر موعد اعلام نظر ترامپ درباره تحریم‌های هسته‌ای ایران فرا می‌رسد؛ اگر ترامپ تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نکند، به‌معنای خروج آمریکا از توافق خواهد بود. با این حال دولت ترامپ در تلاش است مسئولیت حضور در توافق یا بر هم زدن آن را به دوش کنگره بیندازد.

رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس، با اشاره به اینکه اگر کنگره توافق هسته‌ای را اصلاح کند، آمریکا از آن خارج نمی‌شود، گفت: تغییرات در قوانین آمریکا پیرامون عضویت واشنگتن در توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5ممکن است درهفته جاری یا روزهای پس از آن انجام گیرد.

تیلرسون اشاره‌ای به‌منظور خود درباره قوانین داخلی آمریکا نکرده اما به‌نظر می‌رسد ترامپ از اینکه هر 3‌ماه یک‌بار مجبور شود به دنیا پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را اعلام کند، در رنج است و قصد دارد مجلس آمریکا را وادار به طرحی کند که نیازی به اعلام نظر او به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا نباشد. یک احتمال دیگر این است که قانون داخلی ‌آمریکا درباره توافق هسته‌ای به‌نحوی است که بازه زمانی گزارش‌دهی ترامپ طولانی‌تر شود.

ترامپ باید در روز 22دی تحریم‌های قانون «دفاع ملی۲۰۱۲»، 2روز بعد قانون «آزادی ایران و مقابله با تکثیر۲۰۱۲»، 27دی قانون «کاهش خطر ایران و حقوق بشر سوریه» و در قانون «تحریم‌های ایران مصوب۱۹۹۶» را تعیین تکلیف کند.