احترام آری، ترحم هرگز

یدالله ابوالفتحی‌ممتاز
دکترای تخصصی سالمندان و عضو هیأت علمی دانشگاه

 افزایش جمعیت سالمندان و افزایش طول عمر انسان‌ها، نشان‌دهنده موفقیت کشورها در عرصه‌های بهداشت، درمان و اقتصاد است اما این امر سیاستگذاران را با چالش‌هایی روبه‌رو می‌کند که لازم است آنها با برنامه‌ریزی‌های صحیح، دوران طلایی زندگی را برای سالمندان ایجاد کنند. مروری بر آمارهای جهانی نشان می‌دهد که هم‌اکنون 700میلیون نفر در جهان بیش از 60سال سن دارند و تا سال 2050، تعداد افراد 60سال یا بیشتر به یک‌میلیارد نفر خواهد رسید؛ به‌عبارتی بیش از 20درصد جمعیت جهان سالمند خواهند شد. براساس سرشماری سال 1395، 28/9درصد (7417158نفر) از جمعیت ایران را افراد 60سال و بالاتر تشکیل می‌دهند. بین استان‌های ایران، استان سیستان و بلوچستان با 89/4درصد کمترین و استان گیلان با 25/13درصد بیشترین نسبت سالمند را دارند. اول اکتبر هر سال به‌عنوان روز جهانی سالمندان نامگذاری شده است تا گامی در جهت ارج‌نهادن و تجلیل از خدمات این عزیزان برداشته شود. با توجه به اینکه شعار امسال روز جهانی سالمندان «تحکیم حقوق سالمندان» است تأکید آن بر دستیابی سالمندان به حقوق انسانی برابر است. به‌منظور ارج‌نهادن و فراهم‌آوردن شرایط زندگی مناسب برای سالمندان موارد زیر پیشنهاد می‌شود.

1- اصلاح نگرش جامعه و خانواده نسبت به سالمندان. متأسفانه بسیاری از افراد جامعه نسبت به سالمندی نگرش منفی دارند، درحالی‌که براساس مطالعات انجام‌شده توسط نگارنده این یادداشت، خود سالمندان نگرش مثبتی نسبت به این مرحله از زندگی دارند و در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی، احساس به‌زیستی بیشتری دارند.

2- جامعه و خانواده اصول صحیح ارتباط با سالمندان را به‌کار گیرند. سالمندان مستحق احترام هستند نه محتاج ترحم. سالمندان از ترحم بیزارند. احترام آری، ترحم هرگز.

3- با توجه به نیاز بیشتر افراد به خدمات مراقبتی و نگهداری در دوره سالمندی، انتظار می‌رود سازمان‌های بیمه‌گر خدمات مرتبط با نگهداری و مراقبت از سالمندان را پوشش دهند.

4- در اکثر کشورها افراد بالای 60یا 65سال مشمول دریافت مستمری عمومی می‌شوند بنابراین لازم است اقدامات لازم جهت مستمری عمومی برای سالمندان اتخاذ شود.

5- زمینه لازم جهت مشارکت اجتماعی بازنشستگان عزیز فراهم شود. سازمان‌ها می‌توانند از این عزیزان جهت خدمات مشاوره‌ای استفاده کنند. آنها را دفع نکنیم از تجربیاتشان استفاده کنیم.

6- با توجه به شعار امسال که تأکید بر حقوق برابر دارد لازم است که فضای تفریحی و حمل‌ونقل متناسب سالمندان فراهم شود.

7- خانواده‌های محترم ضمن رعایت احترام به پیشکسوتان، استقلال آنان را حفظ کنند.

8- متأسفانه بسیاری از رسانه‌های جمعی در برنامه‌ها و گزارش‌های خود حرمت سالمندان را رعایت نمی‌کنند و آنان را افرادی بیمار و ناتوان نشان می‌دهند. توصیه می‌شود رسانه‌های جمعی در ساخت برنامه مرتبط با سالمندی از نظرات کارشناسی متخصصین سالمندی استفاده کنند.

9- با توجه به افزایش تجرد قطعی متولدین دهه‌های 50 و 60، پیش‌بینی می‌شود که در آینده با شمار زیادی از سالمندان هرگز ازدواج نکرده تنها، به‌خصوص برای دختران روبه‌رو می‌شویم لذا برنامه‌ریزی جهت مسکن و مستمری برای این گروه ضروری است.

10- با توجه به اینکه کار کردن با سالمندان به تخصص و مهارتی ویژه نیاز دارد لازم است سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات اجتماعی و سلامتی برنامه‌ریزی‌های خاصی در این زمینه داشته باشند.

سالمندان گروهی از افراد جامعه هستند که توانسته‌اند در طول زندگی بر بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها پیروز شده و به این مرحله برسند. شما قهرمانید و احترام قهرمان، واجب است.