افول سهم بانوان در بازار کار

بازار کار ایران به دوربرگردانی رسیده که اگر وارد آن شود دوباره به وضعیت قبل از سال93 دچار می‌شود که افزایش نرخ بیکاری از تبعات اولیه آن خواهد بود. به‌گزارش همشهری، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس، بررسی‌هایی از تغییرات شاخص‌های اصلی بازار کار در دوره سال‌های 93 تا 97 انجام داده است که نشان می‌دهد در 3سال منتهی به بهار96، سالانه به‌طور متوسط یک‌میلیون نفر به جمعیت فعال کشور اضافه شده که سهم مردان و بانوان از آن تقریبا برابر بوده است اما در یک سال منتهی به بهار97 افزایش جمعیت فعال به 711هزار نفر رسیده که 510هزار نفر (معادل 71.7درصد) از آن را مردان و 190هزار نفر (معادل 28.3درصد) را بانوان تشکیل می‌دهند. بر این اساس از یک‌سو افزایش نرخ مشارکت اقتصادی در آستانه توقف است و از سوی دیگر علاوه بر اینکه اشتغال کمتری ایجاد می‌شود، عدالت شغلی ایجادشده میان مردان و زنان در بازار کار در حال رنگ باختن است که از دلایل آن می‌تواند افزایش اشتغال مردان در کارهای سخت برای جبران هزینه‌های ناشی از شرایط بد اقتصادی باشد؛ کارهایی که بانوان سهمی در آن ندارند و حتی اگر شغل کاذب باشد، نصیب مردان می‌شود. در این فرایند افزایش جمعیت فعال زنان از 683هزار نفر در یک‌سال منتهی به بهار95، به حدود 190هزار نفر در سال منتهی به بهار97 رسیده؛ درحالی‌که طبق گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت در سن کار زنان افزایش داشته است.

سهم اشتغال بانوان آب رفت

آمار و اطلاعات نشان می‌دهد بهار1393 تا بهار1396، به‌طور متوسط سالانه 730هزار نفر به جمعیت شاغل اضافه شده است که 370هزار نفر آن مرد و 360هزار نفر آن زن بوده‌اند؛ اما در یک‌سال منتهی به بهار1397 هرچند بیش از 750هزار نفر به جمعیت شاغلان اضافه شده، اما سهم مردان 510هزار نفر و سهم بانوان 240هزار نفر بوده است؛ یعنی سهم بانوان از اشتغال جدید تقریبا نصف شده است.

تنگنای معیشت و دوشغله‌ها

پیمایش‌های میدانی از بازار کار حاکی از این است که  از مجموع 23.4میلیون نفر شاغل کشور در سال96، حدود 727هزار نفر بیش از یک شغل دارند. این جمعیت که 3.1درصد از نیروی کار 10ساله و بیشتر را شامل می‌شود، دلیل اصلی تصدی بیش از یک شغل را پایین بودن دستمزد شغل اصلی یا نگرانی از به خطر افتادن امنیت شغلی عنوان کرده‌اند. این مسئله جدای از اینکه به سلامت جسم و روان و بهره‌وری نیروی کار آسیب می‌زند، بخشی از فرصت‌های شغلی را نیز از دسترس جمعیت بیکار خارج می‌کند و مانع از تعدیل نرخ بیکاری می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد 10.5درصد از افراد چندشغله، در شغل اصلی خود مزدبگیر بخش عمومی و 20.2درصد از آنها مزدبگیر بخش خصوصی هستند و 69.3درصد از چندشغله‌ها را نیز کارکنان مستقل تشکیل می‌دهند. بر این اساس، بخش عمده کسانی که با مزد کار اول قادر به تأمین معیشت نمی‌شوند را کارکنان مستقل تشکیل می‌دهند که یکی از عوامل آن می‌تواند بی‌عدالتی مزدی در این بخش باشد؛ به‌خصوص که 63درصد افراد چندشغله، در شغل دوم یا چندم خود به‌عنوان کارکن مستقل یا کارفرما فعالیت می‌کنند و انباشت تقاضای کار در این بخش را افزایش داده‌اند.


 کارنکن‌ها اضافه می‌شوند

آمارهای منتشرشده از شاخص‌های بازار کار نشان می‌دهد در بهار97 نرخ مشارکت اقتصاد 41.1درصد بوده که نسبت به بهار سال قبل 0.5درصد افزایش دارد اما همچنان این نرخ از میانگین جهانی پایین‌تر است. در بهار امسال نرخ مشارکت اقتصادی مردان 65.3درصد و نرخ بیکاری بانوان 16.8درصد اعلام شده که نشانگر نقش کم بانوان در بازار کار است. از سوی دیگر، در یک سال منتهی به بهار97، جمعیت غیرفعال ایران، یعنی کسانی که در سن کار بوده‌اند اما قصدی برای اشتغال نداشتند، 340هزار نفر کاهش یافته که اتفاقا 250هزار نفر از آنان را زنان تشکیل می‌دادند. اما در بهار امسال جمعیت غیرفعال و کارنکن 160نفر افزایش داشته است که می‌تواند نشانه عقبگرد بازار کار تلقی شود. نکته قابل‌تأمل اینکه در بهار امسال، 299هزار نفر به جمعیت غیرفعال افزوده شده و به مردان فعال 130هزار نفر اضافه شده است که نشان می‌دهد زنان بخشی از سهم بازار کار خود را به‌نفع مردان از دست داده‌اند.