روایتگر رنج

مرتضی‌کاردر/ خبرنگار: 1.در ضلع شمال غربی میدان امام‌خمینی (ره)  جایی که خیابان فردوسی آغاز می‌شود سال‌هاست که یک ساختمان دوطبقه جا‌خوش کرده است؛ ساختمانی تاریخی که تحولات زیادی را از سر گذرانده است؛ ساختمانی که روزگاری خانه سردارسپه بود و طرح کودتای سوم اسفند و پایان سلسله قاجار در زیرزمین همین خانه چیده شد.

خانه سردار سپه در سال‌های بعد ساختمان شیر و خورشید شد و بعدها در اختیار جمعیت هلال احمر قرار گرفت. مجسمه‌هایی که علی‌اکبر صنعتی به هلال احمر اهدا کرده بود در این ساختمان قرار گرفت و موزه علی‌اکبر صنعتی نام گرفت و سال‌ها میزبان مجسمه‌های علی‌اکبر صنعتی بود.

افتتاح یکی از درهای ایستگاه متروی امام خمینی سبب شد که ساختمان موزه آسیب ببیند و ترک بردارد و به تعطیلی کشیده شود. موزه صنعتی سال‌های زیادی تعطیل بود. علی‌اکبر صنعتی در سال 1385درگذشت و بازگشایی موزه‌اش را ندید. در طول سال‌های بعد موزه صنعتی متروکه شد و بعضی از مجسمه‌ها و آثارش آسیب دید.

سرانجام بعد از چند سال بلاتکلیفی موزه به همت شهرداری بازسازی شد و حالا چند هفته‌ای است که درهای آن به روی عموم باز است.

2.عملیات بازسازی ساختمان قدیمی موزه به خوبی انجام شده،  اما به‌نظرم موزه کامل نشده و باز هم زود آغاز به‌کار کرده است.

یک زندگینامه کوتاه چندخطی از علی‌اکبر صنعتی در آنجا نصب شده است؛  این همان زندگینامه‌ای است که در باغ نگارستان نیز موجود است. بد نبود که پس از این همه سال زندگینامه‌ای با شرح و تفصیل بیشتری از علی‌اکبر صنعتی فراهم می‌شد. بعضی از توضیحات و اسامی جلوی مجسمه‌ها درست نیست.

طبقه دوم که نمایشگاه نقاشی‌های علی اکبر صنعتی است هنوز بازگشایی نشده است. چیدمان مجسمه‌ها فشرده است و به گمانم می‌شود که بعضی از آنها را جابه‌جا کرد. هنوز اندکی از آثار مرمت و بازسازی موزه در کف ساختمان به چشم می‌خورد. با این همه،  باز هم باید دلخوش باشیم به اینکه این موزه پس از سال‌ها بازگشایی شده و می‌توان کارهای مجسمه‌ساز بزرگ معاصر را آنجا تماشا کرد.

3.علی‌اکبر صنعتی یکی از فرزندان خانواده بزرگ صنعتی‌زاده در کرمان است؛ فرزندانی که پرورش‌یافتگان یتیم‌خانه صنعتی در کرمان بودند و بسیاری از آنها نام‌خانوادگی صنعتی را برای خود انتخاب کرده بودند. علی‌اکبر صنعتی را باید درّ یتیم پرورشگاه صنعتی‌زاده کرمان دانست؛ کسی که ستاره بچه‌های پرورشگاه صنعتی شد و به یکی‌ از نام‌های جاودانه هنر معاصر ایران تبدیل شد.

علی‌اکبر پس از طی سال‌های مدرسه به تهران آمد و در مدرسه صنایع مستظرفه نزد استادانی مثل کمال‌الملک و حسین بهزاد و علی‌محمد حیدریان و ابوالحسن صدیقی درس خواند و یکی از مشهورترین نقاشان و مجسمه‌سازان ایران شد.

4.علی اکبر صنعتی در عمر درازش مجسمه‌های بسیار ساخت و نقاشی‌های بسیار کشید اما بسیاری از آنها در حوادث روزگار از بین رفت و اکنون تعداد کمی از آنها باقی مانده است که در موزه صنعتی کرمان و موزه صنعتی تهران نگهداری می‌شود.

علی‌اکبر صنعتی در نقاشی‌ مثل بسیاری از نقاشان همدوره‌اش،  مثل همه شاگردان مکتب کمال‌الملک،  طبیعت‌گراست؛ نقاشانی که در سال‌های پایانی دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نقاشی امروز ایران را پایه گذاشتند.

در بسیاری دیگر از نقاشی‌هایش نیز روایتگر تاریخ و چهره‌های تأثیرگذار تاریخ ایران است. او پرتره‌های بسیاری از مشاهیر یکی، دو سده گذشته کشیده است؛ ‌ از سیدجمال‌الدین اسدآبادی و شیخ محمد خیابانی گرفته تا امام خمینی (ره).

اما درخشان‌ترین آثار علی‌اکبر صنعتی برای وقت‌هایی است که از تاریخ بیرون می‌آید و به روایت مردم جامعه می‌پردازد،  چه آنجا که مجسمه‌های مردم کوچه و بازار را ساخته است و چه آنجا که رنج‌های جمعی مردم را روایت کرده است؛ مرد بیکار و عائله‌اش، ‌ بزم درد بینوایان، ‌ زندانیان در بند و...

هر کدام روایتگر گوشه‌هایی از رنج‌های جامعه هستند. آنجا دیگر صنعتی مجسمه‌سازی است که هیچ‌یک از مجسمه‌سازان معاصر نمی‌توانند با او هماوردی کنند.