فصل بازنشستگی عادل؟

رسول بهروش روزنامه‌نگار
 بعد از 20سال، هنوز هم بسیاری بر این باورند که برنامه نود اثرگذاری بسیار زیادی در حوزه ورزش دارد و هر اشاره این برنامه به یک موضوع خاص می‌تواند معادلات مربوط به آن را تحت‌تأثیر قرار بدهد. با وجود این، به‌نظر می‌رسد این نگاه به عادل و برنامه‌اش، بیش از حد خوشبینانه است. آخرین گواه در این مورد، می‌تواند نیمه‌تمام ماندن بازی جمعه‌شب آبادان باشد. مسابقه 2تیم صنعت نفت و پیکان در حالی به‌خاطر سنگ‌‎پرانی تماشاگران آبادانی و هجوم آنها به سمت زمین نیمه‌تمام باقی ماند که همین 2هفته پیش یک پرونده مفصل با موضوع خشونت در ورزشگاه‌ها روی آنتن نود رفت. در این برنامه عادل و دوستانش در مورد ریشه‌های خشونت حرف زدند و حتی با بوقچی‌ها و ادمین‌های کانال‌های هواداری هم مصاحبه کردند؛ همان بخشی که در آن لیدر پرسپولیس مدعی شد فوتبال ایران دارد به «قهقهه» می‌رود و فایل تصویری این اشتباه لفظی بازتاب زیادی در فضای مجازی پیدا کرد. با وجود این، حالا می‌بینیم که در کوتاه‌ترین فاصله از پخش آن برنامه و در اتفاقی نادر برای فوتبال ایران، یک بازی لیگ برتری به‌دلیل خشونت تماشاگران نیمه‌تمام باقی می‌ماند. تازه این در حالی است که هفته گذشته هم اتفاقات تکان‌دهنده ورزشگاه انزلی در جریان بازی ملوان و سپیدرود را داشتیم. از قرار معلوم حالا دیگر تاریخ مصرف پند و اندرزهای نود حتی به چند روز هم نمی‌کشد و ظاهرا همه‌‌چیز با بالا رفتن تیتراژ به پایان می‌رسد. دوشنبه‌شب همه می‌خوابند و صبح سه‌شنبه با همان شرایط قبلی از خواب بیدار می‌شوند؛ فابریک فابریک، روی تنظیمات کارخانه!
تنها بحث خشونت در استادیوم‌ها نیست، بلکه بسیاری دیگر از پرونده‌های برنامه نود هم در این سالیان به سرنوشت مشابه دچار شده و بدون هیچ گشایشی در موضوعات مطروحه، به بایگانی تاریخ پیوسته اند. امروز باید پرسید عاقبت پرونده دلالی و فساد در فوتبال ایران چه شد و آیا برای نمونه حتی یک مورد برخورد قضایی با بازیکنان، مربیان، مدیر برنامه‌ها یا داوران آلوده اتفاق افتاد؟ سرنوشت پرونده رمالی و جادوگری در فوتبال ایران چه بود؟ استعمال دخانیات در ورزشگاه‌ها بعد از پخش دوربین مخفی‌های نود چقدر کاهش پیدا کرد؟ و یا حتی سرنوشت پرونده خصوصی‌سازی و مالکان پولدار در این برنامه به کجا کشید؟ آیا جز این است که همین امروز یک سرمایه‌دار مهم مملکت، برخلاف همه قوانین دنیای فوتبال صاحب 2 تیم در لیگ برتر است؟ علاوه بر این، در تمام طول این سال‌ها ده‌ها بار سوژه سوءمدیریت در اداره باشگاه‌ها روی میز عادل تشریح شده، اما در عمل می‌بینیم که هیچ اتفاق مثبتی رخ نداده و همان اشتباهات قدیمی مدام تکرار می‌شود.
خود عادل می‌گوید: «من سوپرمن نیستم. از نود فقط به اندازه یک برنامه تلویزیونی انتظار داشته باشید.» شاید حق با او باشد. به هر حال فردوسی‌پور قانونگذار ضابط قضایی نیست و نمی‌تواند عاقبت مسائل مطرح شده در نود را از نظر اجرایی پیگیری کند، اما نکته اینجاست که برنامه او به‌ویژه در سال‌های اخیر در فاز «فرهنگسازی» هم چندان موفق نبوده. غیر از اطلاع‌رسانی در برخی امور خیرخواهانه که به نتیجه رسیده و بسیار هم ارزشمند است، نود در زمینه رفع یا کاهش نسبی نقایص فرهنگی کارنامه موفقی نداشته است. حالا یا دلیل این مسئله بی‌حس‌شدن جامعه ایرانی و گذشتن آب از سر آن است یا مشکل به عدم‌رسیدگی ریشه‌ای به این معضلات مربوط می‌شود. هرچه هست، در آغاز دهه سوم تولید نود به‌نظر می‌رسد جنبه سرگرم‌سازی این برنامه کم‌کم بر اهداف فرهنگی‌اش چیره شده و آیتم‌های مربوط به بامزه‌بازی و انتخاب بهترین‌های هفته و نوستالژی و قرعه‌کشی، مقبولیت بیشتری دارد؛ هم برای عموم و هم برای مجری!