دارو
بی‌پولی؛بلای جان صنعت دارو
کارشناسان در گفت‌وگو با همشهری از بدهی 6 تا 7هزار میلیارد تومانی وزارت بهداشت به صنعت دارو می‌گویند
معصومه حیدری پارسا/خبرنگار
موضوع کمبود نقدینگی یکی از چالش‌هایی است که از یک سال پیش صنعت داروی کشور به‌شدت با آن روبه‌رو شده و در ماه‌های گذشته به اوج رسیده است. در واقع عدم‌پرداخت‌های بموقع و نا‌هماهنگی‌ها بین وزارت بهداشت (با اجرای طرح تحول سلامت) و بیمه‌ها سبب شده تا نه‌تنها مشکلاتی در چرخه توزیع دارو ایجاد شود بلکه تولید دارو، واردات مواداولیه و... هم دچار مشکل شده و عملا چرخه صنعت دارو در کشور دچار اختلال شدید شده است؛ اتفاقی که با خروج آمریکا از برجام و افزایش قیمت دلار و... حادتر هم شده است. کارشناسان نظام دارویی هشدار می‌دهند که ادامه این روند باعث ایجاد یک بحران و افزایش قیمت و کمبود قابل‌توجه داروها در کشور خواهد شد؛ موضوعی که همین حالا نیز شروع شده است و می‌تواند گسترده‌تر شود.
به‌خصوص در شرایطی که اجرای دور اول تحریم‌های آمریکا از امروز شروع می‌شود و از همین حالا تعدادی از شرکت‌های کره‌ای، هندی و چینی که مواد اولیه شرکت‌های دارویی را تأمین می‌کنند، اعلام کرده‌اند باتوجه به محدودیت‌های نقل و انتقال بانکی، مواد اولیه تولید دارو را نمی‌توانند در اختیار ایران قرار دهند. البته این موضوع در شرایطی از سوی نایب‌رئیس انجمن واردکنندگان دارو اعلام شده است که هنوز مسئولان وزارت بهداشت هیچ واکنشی نسبت به آن نداشته‌اند..
به هر حال اگر شرکت‌های دارویی نقدینگی نداشته باشند به‌ویژه در شرایط فعلی نمی‌توانند ارز تهیه کرده و مواداولیه دارو را وارد کنند. اگرچه طبق آمارهای وزارت بهداشت و مسئولان بهداشت و درمان کشور حدود 97درصد از داروهای مصرفی در کشور در داخل تولید می‌شوند اما نباید این موضوع را نادیده گرفت که بیش از 60درصد مواداولیه تولید این داروها وارداتی است.
مشکل نقدینگی در صنایع داروسازی
وزیر بهداشت هفته گذشته و در جریان اجلاس رؤسای دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور با تأکید بر جدی بودن موضوع تحریم‌ها گفت: آنچه که نگران‌کننده است بعد از آبان رخ می‌دهد و باید باور کنیم طوفانی نزدیک است.
عضو هیأت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی و رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران در واکنش به اظهارنظر وزیر بهداشت مبنی بر تأثیرگذاری شدید تحریم‌ها می‌گوید: موضوع ما تنها تحریم‌ها نیست؛ در واقع کسری اعتباراتی که در حوزه دارو و شرکت‌های دارویی وجود دارد، شرایط را تشدید کرده است. در واقع این موضوع هم ارتباطی با اعمال تحریم‌ها ندارد، ضمن اینکه دارو و تجهیزات پزشکی در لیست تحریم‌ها نیستند، اما به‌دلیل اینکه به‌طور غیرمستقیم تحت‌تأثیر این موضوع قرار می‌گیرند ناخودآگاه بازار دارویی کشور را دستخوش تغییر قرار می‌دهند. محمود نجفی‌عرب به مشکل نبود نقدینگی صنایع داروسازی اشاره کرد و گفت: متأسفانه در اجرای طرح تحول سلامت، مشکلات زیادی برای پرداخت‌های بدهی‌ها به شرکت‌های دارویی متوجه صنعت داروسازی کشور شده است.
همچنین باید گفت که آشفتگی امروز بازار دارو به‌علت تحریم‌ها و یا مشکلات این چند‌ماه نیست بلکه ریشه در چند سال گذشته و بدهی‌های تلنبار‌شده دارد و به نحوه مدیریت روند تولید یا واردات دارو نیز برمی‌گردد، چراکه وقتی شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی نتوانند مواداولیه را تهیه کنند، طبیعی است که عرضه دارو و تجهیزاتی که باید تولید شوند در بازار کاهش پیدا می‌کند و اگر بخواهند این کمبودها را به تحریم‌ها مرتبط بدانند به‌نظر خیلی صحیح نیست چرا که هنوز تحریم‌ها آغاز نشده است، اگرچه برخی شرکت‌ها به پیشواز تحریم‌ها رفته‌اند که آنها هم تأکید می‌کنند به‌دلیل تحریم‌ها نیست بلکه مشکل تبادلات ارزی و مالی بین بانکی است. باید پول منتقل شود و برای انتقال پول باید سیستم بانکی پذیرنده پول باشد و اینهاست که باعث می‌شود با مشکل روبه‌رو شویم.
او در ادامه گفت: برخی شرکت‌های دارویی خارجی مانند شرکت‌های کره‌ای مدتی است اعلام کرده‌اند مواداولیه لازم را در اختیار ایران قرار نخواهند داد و همین موضوع باعث شده ما در برخی خطوط تولید دارو مانند سرم‌سازی دچار اختلال شویم. اما با همه اینها همچنان معتقدم که بزرگ‌ترین مشکل حال حاضر صنعت دارو و تجهیزات پزشکی این است که خود دچار بیماری شده و میزان بدهی وزارت بهداشت به این صنعت 6 تا 7هزار میلیارد تومان است.
او در ادامه گفت: «مثالی می‌زنم؛ وقتی تولیدکننده دارو، محصول تولیدی خود را می‌فروشد اما 400روز بعد پولش را دریافت می‌کند، آن هم نه پول نقد بلکه اوراق می‌گیرد که آن هم با 20درصد کاهش ارزش نقدشوندگی دارد، چگونه باید به فعالیت خود ادامه دهد؟ جالب این است که هیچ‌کس هم پاسخگو نیست و وزارت بهداشت به تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و... زمانی را برای پرداخت بدهی‌ها اعلام نمی‌کند.»
پول تهیه مواد اولیه دارو را نداریم
پیرصالحی از مسئولان شرکت دارو پخش هم با تأیید نبود نقدینگی به همشهری می‌گوید: «در واقع تولیدکنندگان دارو پول ندارند که ماده اولیه دارو را تهیه کنند. البته صنعت دارو مدت‌هاست که دچار بی‌پولی و نبود نقدینگی شده و هر بار نیز مجبور بوده از بانک‌ها وام بگیرد و بانک‌ها نیز سود بالا می‌گیرند و همین موضوع معضلات صنعت داروی کارخانه‌ها را تشدید کرده است. به هر حال امروز بسیاری از واردکنندگان و کارخانه‌ها پولی برای خرید و تولید ندارند. تولیدکنندگان برای تهیه مواداولیه از خارج کشور با چالش روبه‌رو شده‌اند و دوره بازگشت سرمایه در صنعت تولید داروی ایران نیز به بیش از 2سال رسیده است. این مسئله در نهایت منجر به این شده که چرخه تأمین دارو زمینگیر شود.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو: در نقطه بحرانی قرار نداریم
به‌هیچ‌وجه در حوزه دارویی در نقطه بحرانی قرار نداریم، البته بحث تشدید تحریم‌ها و به‌ویژه محدودیت‌هایی که بر سر تراکنش‌های مالی ایجاد خواهد شد، قطعا می‌تواند در حوزه دارو مؤثر باشد و محدودیت‌هایی را برای شرکت‌های تأمین‌کننده دارو و مردم ایجاد کند.
بر همین اساس درصدد هستیم با همه تسهیلات و تلاش‌هایی که شده بتوانیم تا پایان مهر‌ماه ذخیره دارویی‌مان را از 3 تا 8 ماه به یک تا یک‌سال‌ونیم ارتقا دهیم که البته همه اینها نیازمند تلاش، همراهی و همکاری‌های بین‌بخشی و نقش مؤثر بخش خصوصی است. همچنین درباره وضعیت کمبودهای دارویی هم باید گفت فعلا با توجه به اینکه ذخیره دارویی کشور خوب است و برای قسمت اعظم داروها ذخیره 3 تا 8ماهه داریم، کمبود دارویی جدی در کشور وجود ندارد.
به‌طوری‌که کمتر از ۵۰ قلم دارو داریم که ذخیره دارویی‌شان کمتر از 3ماه بوده و یا در مرز اتمام قرار دارند. البته این داروها هم در لیست کمبود قرار گرفته و برای واردات یا تولید آنها اقدام فوری انجام شده و در حال تولید یا وارد شدن هستند. در همین راستا داروهایی که تولیدکننده یا واردکننده انحصاری داشته‌اند، شناسایی و حداقل برای ۲۲۰قلم از آنها فراخوان داده شده تا بتوانیم مجوز تسهیل شده تولید یا واردات را به گروه‌ها و شرکت‌هایی که علاوه بر واردکننده و تأمین‌کننده فعلی درخواست واردات داشته‌اند، ارائه دهیم تا برخی از این داروها از حالت انحصاری خارج شوند و اگر مشکلی برای یک واردکننده یا تأمین‌کننده ایجاد شد، تأمین‌کننده‌های جایگزین بتوانند نیاز بازار را به‌صورت موازی برطرف کنند.
همچنین اقدامات متعددی ازجمله تسهیل در واردات، گشایش اعتبار، ترخیص دارو از گمرک، افزایش سقف اعتبارات ارزی یا ریالی برای دارو و پیگیری پرداخت بخش عمده‌ای از مطالبات معوقه حوزه دارو در مرداد‌ماه و... انجام شده تا بتوانیم ذخیره‌سازی دارو را داشته باشیم. همه این اقدامات در این راستا ست که بتوانیم تا ماه‌های ابتدایی نیمه دوم سال یک ذخیره‌سازی کافی دارویی برای کشور داشته باشیم تا از بحران احتمالی که ممکن است ایجاد شود، به صحت و سلامت عبور کنیم.
