گزارش
انتظار 96ساله تهرانی‌ها برای خرید مسکن
به اعتقاد کارشناسان شهرسازی کاهش قدرت خرید مردم به چالش نوسازی بافت مسکونی پایتخت دامن زده است
فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار
تهران‌کمبود خانه دارد. این واقعیتی است که با سیاستگذاری‌های نادرست مدیران شهری در دوره پنجم و کاهش ساخت‌وساز مسکن در پایتخت رقم خورده و بسیاری از تهرانی‌ها را به حاشیه شهر رانده است. در دوره ششم، شهرداری تلاش کرده با سیاست‌های تسهیلگرانه و تشویقی، قطار متوقف‌مانده ساخت‌وساز و توسعه شهری را روی ریل پیشرفت بیندازد، اما چالش‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد؛ موضوعی که در نهمین اجلاس مجمع رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کشور هم مجدد مورد توجه قرار گرفت و جمعی از مدیران شهری و اعضای شورای اسلامی شهر تهران در آن اجلاس 2روزه که با هدف بررسی چالش‌های شهرسازی برگزار شد، بخشی از این چالش‌هارا برشمردند که خلاصه‌ای از آنها را در ادامه می‌خوانید.
چالش‌های مسکن در تهران: کاهش قدرت خرید و تقاضای فزاینده
حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران:
قدرت خرید مردم در زمینه مسکن نوساز صفر تا ۵سال بسیار پایین آمده و توان مالی سازندگان هم تحت‌تأثیر این موضوع کاهش یافته است. این امر در کنار طولانی بودن روند صدور پروانه ساخت، به معضل مسکن در تهران منجر شده است. شهرداری تهران در 4سال اخیر با مصوبات و درایت شورای شهر توانست پیمودن بسیاری از مسیرهای سخت را آغاز کند که نتیجه این اقدامات توسعه مدهای حمل‌ونقل عمومی، توسعه بزرگراه‌ها و پیشرفت و توسعه در دیگر زمینه‌ها بوده است. همچنین به برکت جمهوری اسلامی پیشرفت‌های بسیار خوبی در حوزه پزشکی، هوافضا، سلول‌های بنیادی و دیگر حوزه‌ها صورت گرفته که اگر این میزان پیشرفت در حوزه معماری و شهرسازی رخ می‌داد، قطعا آثار این تمدن نوین در شهر تجلی پیدا می‌کرد، اما این اتفاق نیفتاده است.
مشکل حریم تهران با یکی دو خط نوشته حل می‌شود
ناموفق بودن نظام برنامه‌ریزی کشور و عدم‌تحقق طرح‌های جامع شهری همیشه محل سؤال بوده است. در جوامع محلی صفر تا صد ایجاد تغییر با حکمرانان محلی است اما در شهرها به‌دلیل فاکتورهای تنوع، پیچیدگی و عدم‌قطعیت، هرگونه تصمیم‌گیری نیازمند اشراف کامل بر موضوعات دارد، جامع‌نگری و تسلط است و تغییرات در نظام‌های شهری به راحتی امکانپذیر نیست، این در حالی است که در تهران تصویب‌کنندگان طرح جامع، اشراف کمی بر موضوعات و نیز زبان و ماموریت متفاوتی با مدیریت شهری دارند. موضوع حریم تهران نمونه این تفاهم نداشتن است. الان شهر قیامدشت که ۵سال است شهر شده حریم دارد، اما تهران حریم ندارد درحالی‌که مشکل حریم تهران با نوشتن یکی دو خط، حل می‌شود.
افزایش شدید تقاضای مسکن در تهران
امروزه تعداد خانوارهای چندنفره به‌شدت رو به کاهش است و خانوارهای تک‌نفره افزایش یافته و همین باعث شده سالانه یک‌میلیون و ۳۰۰هزار تقاضا به بازار مسکن تهران افزوده شود. این در حالی است که سیاست‌های توسعه مسکن شهرداری تهران با انتقادهایی مواجه می‌شود که معتقدند این سیاست‌ها جمعیت تهران را افزایش می‌دهد. درحالی‌که براساس آخرین بررسی‌ها جمعیت کلانشهر تهران به نسبت سهم آن از جمعیت کل کشور به‌طور مداوم کاهش پیدا کرده است.
طولانی شدن دوره انتظار خرید مسکن
مقایسه سود سرمایه‌گذاری در حوزه مسکن یا دیگر بازارهای مالی نشان می‌دهد سود سرمایه‌گذاری در مسکن از دلار و طلا پایین‌تر است. قدرت خرید مردم برای مسکن بین صفر تا ۵سال، بسیار کاهش یافته و این موضوع باعث شده توان مالی سازنده هم کاهش پیدا کند. این امر در کنار طولانی بودن روند صدور پروانه به معضل مسکن در تهران منجر شده است. امروز فشار تقاضا و کاهش دسترسی در حدی است که دهک‌های اول تا نهم اگر کل درآمد خود را هزینه مسکن کنند در یک دوره انتظار 96ساله می‌توانند مسکن تهیه کنند.
تعلق خاطر تهرانی‌ها به شهرشان کم است
جعفر شربیانی، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران:
هدف من ارائه تصویری شفاف و تحلیلی بدون تعارف از وضعیت مدیریت شهری و معماری شهر تهران با رویکرد مقایسه‌ای است به‌گونه‌ای که واقعیت‌های ایران را هم در قالب تجارب کشورهای پیشرو و هم کشورهای در حال توسعه و همسایه به نقد بگذاریم و راه‌هایی عملی برای تحول پایدار معرفی کنیم. مردم مهم‌ترین و باارزش‌ترین سرمایه شهرها محسوب می‌شوند و نقش مهمی در اداره شهرها دارند. لازمه این امر تعلق خاطر شهروندان به شهر است، این در حالی است که تعلق خاطر اهالی تهران به شهرشان به اندازه دیگر کلانشهرها نیست و این موضوع برای‌جلب مشارکت مردم در اداره شهرها ضعف بزرگی است. بایدتعلق‌خاطر مردم به تهران را افزایش دهیم.
قوانین بالادستی؛ مانع توسعه معماری و شهرسازی
محمدحسین حجازی، مدیرعامل شرکت نوسازی اراضی عباس‌آباد:
آنچه در مجموعه اراضی عباس‌آباد صورت‌گرفته نقطه عطف شهرسازی و معماری است. این مجموعه کمیسیون ماده۵ جداگانه و شورای راهبری دارد که تمام ساخت و سازها زیرنظر این شورا و براساس طرح جامع انجام می‌شود. بهترین معماران و بهترین معماری‌ها در این مجموعه گردآوری شده اما چالش‌هایی هم وجود دارد. تجربه ناموفق هتل دیدار که سال‌ها پیش قرار بود در اراضی عباس‌آباد ساخته شود اما به‌دلیل ایرادات مختلفی که گرفته شد این پروژه به نتیجه نرسید نشان داد که قوانین دست و پاگیر در مسیر سرمایه‌گذاری منجر به ناامیدی سرمایه‌گذاران می‌شود. کشور ما از لحاظ معماری در رده‌های بالا‌ست، اما در شیوه اجرا مشکلات متعددی وجود دارد. پیشنهاد من این است که با الگوبرداری از کشورهایی که شیوه اجرای موفقی در معماری دارند و همچنین تغییر برخی قوانین بالادستی فضا را برای توسعه در حوزه معماری و شهرسازی بهبود بخشیم.
عنوان اجلاس: نهمین اجلاس مجمع رؤسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کشور و معاونان شهرسازی و معماری شهرداری‌های کلانشهرها و مراکز استان‌ها
موضوع اجلاس: بررسی چالش‌های شهرسازی، بازآفرینی شهری و بسترهای سرمایه‌گذاری در شهرها
