حریم تهران زیر ذره‌بین رسانه‌ها

مریم باقرپور  -روزنامه‌نگار

مدتی است موضوع اختلاف شهرداری تهران با مجموعه بهمن‌موتور بر سر زمینی در حریم جنوب تهران سرتیتر رسانه‌ها شده است. ماجرا از این قرار است که در نبود مدیریت یکپارچه حریم پایتخت، این شرکت خودروسازی در 2ماه اخیر زمینی با کاربری کشاورزی را حصارکشی کرده و درصدد تغییر کاربری آن است؛ حال‌آنکه شهرداری این اقدام را تخلف آشکار و تجاوز به حریم شهر می‌داند و درصدد صیانت از حقوق شهروندان است. این موضوع باعث شد جمعی از اصحاب رسانه برای اطلاع از کم‌وکیف ماجرا به محدوده حریم منطقه18 درجنوب تهران بروند.

حصارکشی زمین کشاورزی و خشک‌شدن قوری چای
علی زیاری، شهردار ناحیه۶ منطقه۱۸ که در این بازدید خبرنگاران را همراهی می‌کند، با اشاره به دیوارهای بتنی می‌گوید: «در زمینه نگهداری از حریم منطقه۱۸ و ریه‌های تنفسی شهر، به‌دلیل عدم‌مدیریت واحد بر مجموعه حریم مشکلاتی پیش آمده و درنتیجه ۶۰۰متر طول در محدوده زمین‌های زراعی بدون مجوز قانونی دیوارکشی شده است.» او با نشان‌دادن محدوده دیوارکشی ادامه می‌دهد: «طبق مصوبه شورای‌عالی شهرسازی این محدوده حریم منطقه است و در یک‌ماه‌ونیم اخیر اختلافاتی در بحث مصوبه‌ها و بخشنامه‌ها به‌وجود آمد که باعث شد این دیوارکشی‌ها انجام شود.» صحبت‌های زیاری که تمام می‌شود، ون خبرنگاران از کنار کانال خشک‌شده‌‌ای به نام قوری چای عبور می‌کند. زیاری می‌گوید: «یکی دیگر از تخلفات انجام‌شده مسدودکردن مسیر کانال قوری چای و درنتیجه خشک‌شدن آن است.»

انبار کانتینرها
کمی از ساعت 7صبح گذشته که 2ون حامل خبرنگاران و عکاسان خبری به حریم منطقه18 و زمین مورد اختلاف می‌رسد. ون از جاده خاکی باریکی عبور می‌کند که در یک طرف آن درختان توت و زمین‌های کشاورزی دیده می‌شوند و طرف دیگر با حصاری از بلوک‌های بتنی پوشیده شده است. ‌در محوطه محصورشده، انبوهی از کانتینرهای رنگی شرکت بهمن‌موتور که روی هم دپو شده‌اند، توجه خبرنگاران را جلب می‌کنند.

این اراضی خریداری شده است
با ازدحام عکاسان و خبرنگاران در محوطه کارکنان بخش حراست شرکت بهمن‌موتور به همراه مشاور این گروه خودروسازی به بیرون محدوده حصارکشی‌شده می‌آیند. همایون ساویز، مشاور گروه خودروسازی بهمن در جمع خبرنگاران حاضر می‌شود و می‌گوید: «این اراضی که مساحت آن 120هکتار است، در سال۱۴۰۱ توسط یکی از شرکت‌ها به مزایده گذاشته شد و گروه بهمن آن را خریداری کرده است. سند تک‌برگ و استعلامات آن نیز وجود دارد. زمین بایر است و دامداری مستقر در آن به قزوین انتقال پیدا کرده و محصولات کشاورزی‌ای که در آن تولید می‌شده برای استفاده دام بوده و هیچ استفاده دیگری بعد از آن از زمین‌ها نشده است.»

حصارکشی تخلف است
شهردار ناحیه6 منطقه18 پس از شنیدن صحبت‌های مشاور گروه خودروسازی می‌گوید: «بازی با کلمات ایجاد مجوز نمی‌کند و هر ساخت‌وساز و تغییر کاربری نیاز به مجوز دارد و دیوار بتنی هم دیوار محسوب می‌شود و تخلف است. ضمن اینکه گروه بهمن باید پاسخ دهد که کاربری این زمین چیست که در ۶هکتار آن کانتینر دپو شده است.»

برنامه ما طرح توسعه کارخانه است
مشاور گروه خودروسازی با تأکید بر اینکه گروه بهمن در پی ساخت مجتمع مسکونی یا جذب جمعیت جدید نیست، می‌گوید: «برنامه ما صرفا طرح توسعه کارخانه است. تولید خودروهای برقی در دستورکار است. هنوز هیچ مجوز ساخت‌وسازی صادر نشده؛ اما تمام مراحل قانونی برای تغییر کاربری در حال طی‌شدن است و موضوع در کارگروه تخصصی بررسی می‌شود.»

به ما گفتند با شهرداری تهران کاری نداریم
ساویز در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر واقع‌شدن زمین در حریم تهران هم اینطور می‌گوید: «براساس نامه‌های ابلاغ‌شده‌ این زمین‌ها از سال پیش در محدوده قانونی شهرستان قدس قرار گرفته و از آنجا به ما گفتند که با شهرداری تهران کاری نداریم و محدوده شهرداری تهران نیست.» مشاور گروه خودروسازی بهمن مساحت این زمین‌ها را ۱۲۰هکتار اعلام و عنوان می‌کند که حصارکشی‌ها برای جلوگیری از تخلیه نخاله و ضایعات به محدوده زمین انجام گرفته و نیوجرسی‌های بتنی موقت برای حراست و حفاظت از ملک است.»

دیوارهای بتنی را در گاوداری دپو می‌کنند
رضا محمدی، شهردار منطقه18: شرکت بهمن موتور در چند ماه اخیر از ۱۵۰هکتار زمین سوءاستفاده کرده و تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی را انجام داده است. ضلع شمال زمین را با دیوار‌های پیش‌ساخته بتنی به ارتفاع 3متر دیوارکشی کرده و حتی شعار سال را روی دیوار آورده است. در کنار آن نیز کانتینر‌هایی را که مستقیما از چین وارد شده در این زمین‌ها مستقر کرده‌اند. یک گاوداری در این زمین وجود دارد که دیوار‌های بتنی را در داخل این گاوداری دپو می‌کنند. شرکت بهمن موتور 2بخش دارد که بخشی از آن که قدیمی و حدود ۴۰هکتار است، در آن محدوده واقع شده که تخلف ماده100 داشت و مانند سایر رأی‌های ماده100 با آن برخورد شده بود؛ اما این زمین‌خواری نباید با آن اشتباه گرفته شود.

مجوز نامعلوم برای دیوارکشی‌ها
در نامه و بخشنامه ابلاغ‌شده توسط استانداری و با توجه به تفسیر‌هایی که از قانون و تقسیمات کشوری دارند، به‌گونه‌ای تفسیر شده که گویی تهران حریم ندارد و حریمی برای آن قائل نشده‌اند. با فرض محال که شهرداری تهران اجازه ورود به حریم را ندارد، دوستان در شهرستان قدس باید پاسخ دهند که با کدام مجوز این دیوارکشی‌ها صورت گرفته است. لغو مصوبات شورای‌عالی شهرسازی فقط می‌تواند توسط دیوان عدالت صورت گیرد. در جلسه‌ای که با استانداری داشتیم قرار شد که کمیته‌ای تشکیل و براساس آن شیوه‌نامه جدید ابلاغ شود و تأکید استاندار تهران نیز بر صیانت از حریم است.

مواضع قاطع مدیران شهری درباره حریم تهران
حریم شهر، آینده تهران است

در پی تصمیم اخیر یکی از دستگاه‌های دولتی، حریم تهران به نقطه کانونی مخاطرات خارج از شهر تبدیل شده و نگاه سودجویان را به ‌خود جلب کرده است. وسعت این بخش 5هزار و ۹۱۷ کیلومتر مربع است که چیزی حدود ۹برابر محدوده شهری تهران محسوب می‌شود. مدیران شهری پایتخت در روزهای اخیر، مواضع خود را برای رفع این معضل و بازگشت مدیریت حریم به تهران اعلام کرده‌اند.

تعلل ۱۸ ساله در تعیین حریم
علیرضا زاکانی، شهردار تهران: حریم شهرهای پیرامون تهران باید توسط دولت تعیین شود و ۱۸سال است که تعیین نشده و باعث مشکلات متعددی برای مدیریت شهری شده است. از سال ۱۴۰۲ پس از تعیین تکلیف، هزینه سنگینی کردیم و بسیاری از آرای قلع و قمع اجرا شد و سعی کردیم ساماندهی جدی داشته باشیم.

نامه‌نگاری با وزیرکشور و استاندار
مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران:یکی از مسائل اساسی تهران، ساماندهی حریم است. با وزیر کشور و استاندار، نامه‌نگاری‌هایی صورت گرفته و امیدواریم به‌خودشان بیایند و وضعیت را درست کنند. کشمکشی در حریم مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ ایجاد شده است. از این وضع مردم قطعا سود نمی‌برند و کارخانه‌خواران و زمین‌خواران سود خواهند برد.

ایجاد هرج و مرج با لغو مصوبه حریم
پرویز سروری، نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر تهران:استاندار قبل، حریم را به‌صورت یکپارچه در اختیار شهرداری قرار داد تا آن را کنترل کند. در این دوره تصمیم سابق لغو و هرج‌و‌مرجی در حریم ایجاد شده و شورا و شهرداری به‌دنبال این هستند که به‌صورت یکپارچه حریم را مدیریت کنند. اگر این اتفاق نیفتد نگرانیم که حریم از بین برود.

لزوم توجه به تنفس‌گاه تهران
مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران: ما در حال حاضر با برخورد اختلافی در حریم تهران مواجه هستیم و تفسیر غلطی توسط وزارت کشور از حریم وجود دارد که باید تدبیری برای آن اندیشیده شود. حریم پایتخت تنفس‌گاه زیستی شهر تهران است؛ علاوه بر این، فضایی برای اجرای پروژه‌های آینده شهر است.

حریم به نقطه بحران تبدیل شده
حمید صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران: تعدد مراکز تصمیم‌گیر و نبود انسجام مدیریتی، حریم تهران را به نقطه‌ای بحرانی رسانده است. لغو طرح راهبردی حریم، نفس پایتخت را بند می‌آورد. اگر امروز اقدامی جدی نکنیم، فردا با پدیده‌ای خطرناک‌تر از توسعه بی‌ضابطه و ساخت‌وسازهای حاشیه‌نشینی روبه‌رو خواهیم شد که کل کشور را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.

نابودی منابع طبیعی توسط زمین‌خواران
احمد صادقی، رئیس شورای اسلامی استان تهران: اختلافات مدیریتی و هرج و مرج در سیاستگذاری و نبود یک واحد نظارتی برای حریم شهر تهران باعث شده که شهرداری تهران و شهرستان‌های اطراف دچار اختلاف شوند. عدم‌نظارت تهران بر حریم پایتخت پیامدهای جدی برای توسعه شهر، محیط‌زیست و اقتصاد منطقه دارد.