کانال‌های تأمین‌کننده آب خلیج گرگان از 3سال پیش مسدود شده‌اند

طی سال‌های اخیر خشکسالی و تغییر رژیم آبی، تغییر کاربری اراضی تالاب، بهره‌برداری بی‌رویه و ورود آلاینده‌های صنعتی، کشاورزی و شهری و... باعث خشک شدن وسعت زیادی از خلیج گرگان شده است. در سال ۱۴۰۰ برای احیای «خلیج گرگان» عملیات لایروبی این خلیج با اعتباری بیش از ۵۲۰۰ میلیون ریال آغاز شد. به‌گفته معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل محیط‌زیست استان گلستان به‌دلیل افت قابل‌ توجه تراز آب دریای خزر، به‌ویژه از سال ۱۳۹۰ ارتباط کانال‌های تأمین‌کننده آب خلیج گرگان به‌تدریج قطع شد؛ تا جایی که در سال ۱۴۰۱ هر 3کانال به‌صورت کامل مسدود شد. وحید خیرآبادی گفت: بیش از ۹۵درصد نیاز آبی این خلیج درگذشته از طریق 3کانال ارتباطی چاپاغلی، آشوراده و خزینی با دریای خزر تأمین می‌شد. متأسفانه به‌دلیل افت قابل‌ توجه تراز آب دریای خزر به‌ویژه از سال ۱۳۹۰ به بعد که با کاهشی حدودا 2متری مواجه بودیم، ارتباط این کانال‌ها به‌تدریج قطع شد؛ تا جایی که در سال ۱۴۰۱ هر 3کانال به‌صورت کامل مسدود شدند. طرح جامع احیای خلیج گرگان با ۱۵اقدام مداخله‌ای مصوب شد که نخستین گام آن، بررسی و مطالعه مسیرهای تسهیل تبادل آب بین خزر و خلیج بود. این مطالعه توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و با همکاری دانشگاه‌های صنعتی‌شریف و علوم کشاورزی گرگان انجام و اولویت‌های لایروبی مشخص شد.
وی افزود: براساس این اولویت‌بندی، لایروبی کانال آشوراده طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در دستور کار قرار گرفت و با اجرای آن، موفق شدیم حداقل ارتباط آبی لازم برای حفظ خلیج را برقرار کنیم. در دوره اوج خشکی و انسداد کانال‌ها، تقریبا نیمی از مساحت خلیج گرگان که در حالت پرآبی حدود ۵۰هزار هکتار است، خشک شده و در شهریور ۱۴۰۲ مساحت آن به ۲۴ هزار هکتار کاهش‌یافته بود. این وضعیت همچنین منجر به افزایش شدید شوری آب تا حدود ۵۰ گرم بر لیتر(۵۰هزار ppm )شده بود. از سال ۱۴۰۰ به بعد، دریای خزر به‌طور متوسط سالانه ۲۰ سانتی‌متر افت سطح داشته و طی 3سال اخیر در مجموع ۶۰ سانتی‌متر کاهش‌ سطح یافته است. اگر این روند ادامه یابد، طی3سال آینده تراز آب به منفی ۲۹ متر خواهد رسید که تراز بحرانی محسوب می‌شود و حتی کانال لایروبی شده آشوراده نیز کارایی خود را از دست خواهد داد. هرچند نوسانات سطح آب در تاریخ دریای خزر سابقه داشته، اما باید برای بدترین سناریو آماده بود؛ زیرا خشک‌شدن کامل خلیج می‌تواند به ایجاد یک پهنه بیابانی با پتانسیل بالای تولید گردوغبار منجر شود و زندگی حدود یک میلیون نفر جمعیت ساکن در حاشیه خلیج شامل شهرهای بندر ترکمن، بندر گز و نوکنده را که از نظر اقتصادی و اجتماعی به آن وابسته هستند، به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد.