ایستگاه‌های بتنی اتوبوس هویت زنده شهر
محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار
ایستگاه‌های اتوبوس شهری فراتر از یک محل انتظار برای رسیدن اتوبوس هستند. این ایستگاه‌ها می‌توانند بخشی از هویت تصویری شهر باشند یا پیامی درباره رویکرد کلی شهر به مشاهده‌کنندگان انتقال دهند. امروزه استفاده از فناوری‌های جدید الکترونیکی یا مرتبط با محیط‌زیست در سازه‌های شهری بیشتر شده است، اما ایستگاه‌ها حتی اگر فقط از سنگ، بتن و فلز ساخته شده باشند باز هم بخش زنده‌ای از شهر هستند.
استرالیا
هویت شهر کانبرا
در سال‌های 70میلادی ایستگاه‌های اتوبوس شهر کانبرا در استرالیا همگی به یک شکل ساخته شده بودند؛ سازه‌ای استوانه‌ای شکل که با بتن قالب‌ریزی شده بود به‌وسیله جرثقیل به محل ایستگاه‌های اتوبوس حمل و در آنجا نصب می‌شد. این ایستگاه پیش‌ساخته دیوار‌های نازک، پنجره گرد و یک نیمکت داشت و برای خیابان‌های خلوت طراحی شده بود. نخستین ایستگاه‌ها شیشه‌هایی از جنس فایبر‌گلاس داشتند، اما این پنجره‌ها تخریب شدند؛ در نتیجه شیشه از ایستگاه‌های بعدی حذف و پوشش بتونی آنها به شکل مقاوم‌تری طراحی شد. همزمان با توسعه خطوط اتوبوس‌رانی، هر سال حداقل 50ایستگاه جدید ساخته و نصب می‌شد. این کار برای حدود 20سال ادامه پیدا کرد و تعداد ایستگاه‌ها به نزدیک 500 مورد رسید.
پناهگاهی به شکل ایستگاه
در طول 50سال این ایستگاه‌های بتنی به‌صورت نمادی از شهر کانبرا در آمدند. در این مدت تعدادی از ایستگاه‌ها تغییر کردند و سازه‌هایی به اشکال دیگر جای ایستگاه‌های بتنی را گرفت، اما جایگاه ایستگاه‌های قدیمی در خاطره اهالی شهر باقی ماند. از سال 2007بعضی از ایستگاه‌ها جابه‌جا شدند، اما حالا مشخص شده است که اهالی با حذف این سازه‌ها مخالف هستند. از سال 2012بازسازی برخی ایستگاه‌ها شروع شد. تعدادی از آنها که در حاشیه شهر رها شده بودند رنگ‌آمیزی و نوسازی شدند.حالا شهرداری کانبرا به‌دنبال ساخت ایستگاه‌هایی است که با تغییرات اقلیمی سازگار باشند و بتوانند در آینده گرم‌تر و خشک‌تر استرالیا، از مسافران حفاظت کنند؛ مثلا سایه بیشتری داشته باشند؛ اما شرط اصلی برای طرح‌های جدید این است که ایستگاه‌های جدید باید به شکل ایستگاه‌های قدیمی و با الهام از آنها ساخته شوند. اکنون این ایستگاه‌های کوچک نمادی از شهر کانبرا هستند.
استونی
پیامی درباره اهمیت بازیافت
شهرداری تالین از چند سال گذشته به‌دنبال کارآمدی بیشتر شبکه اتوبوس‌رانی است. برخی خطوط تغییر کرده و تعدادی اتوبوس جدید وارد ناوگان پایتخت کشور استونی شده‌اند. پارکینگ مرکزی اتوبوس‌رانی به یک مجتمع بزرگ مسکونی 9طبقه تغییر کاربری داده و اتوبوس‌ها به پارکینگ دیگری در منطقه خلوت‌تر منتقل شده‌اند. اما آنچه تفاوت دیدگاه جدید و قدیم مدیریت شهری تالین را نشان می‌دهد، طراحی ایستگاه‌های جدید است. تالین در منطقه شرق اروپا یک شهر دانشگاهی به شمار می‌رود. از این‌رو طراحی ایستگاه‌ها به دوسالانه معماری که در این شهر برگزار می‌شود، سپرده شده است. ایده منتخب این بود که در ساخت ایستگاه‌ها باید از مواد کاملا بازیافت شده استفاده شود؛ به شکلی که برای عابران و مسافران اتوبوس‌ها هم استفاده دوباره از ضایعات ساختمانی واضح باشد. هدف این بود که هر ایستگاه اتوبوس باید «اهمیت بازیافت در زندگی شهری» را به شهروندان نشان دهد.
بتن و چوب
در طرحی که اجرا شد به جز توری‌های فلزی اطراف سنگ‌ها (گابیون) و پیچ و مهره‌های سقف، تمام مواد از مواد دست دوم یا بازیافت شده به‌دست آمده است. ورقه‌های بتن، سنگفرش و آجر شکسته از نخاله‌های ساختمانی به‌دست آمده و به شکل 2 دیوار روی هم قرار گرفته‌اند. از قطعات چوب برای ساخت نیمکت و از ورقه‌ها و لوله‌های فلزی برای ساخت سقف استفاده شده است. زمان ساخت این ایستگاه‌ها کوتاه بود و قرار است بعد از گذشت 2سال، پایداری و نحوه نگهداری آنها بررسی شود. این ایستگاه‌ها در اندازه‌های مختلف 6مترمربعی تا 45مترمربعی طراحی شده‌اند و نمادی از نوسازی شهر براساس استفاده مجدد از مصالح ساختمانی هستند.
