حریم هنری تئاترشهر در بلاتکلیفی

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

16ماه پیش در دومین روز زمستان 1402، وزیرسابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در ساختمان تئاترشهر حاضر شد و وعده «ایجاد حریم هنری تئاترشهر» را داد. بازیگران استخوان خرد کرده و خاک صحنه‌خورده تئاتری هم برایش دست زدند و ذوق خود را از این تصمیم هنری ابراز کردند. دقایقی بعد این طرح با کلنگ‌زنی محمدمهدی اسماعیلی دوقبضه شد. ظرف 2هفته هم دیوارکشی فلزی دور این محوطه هنری آغازشد و شهرداری منطقه 11بر آن رنگ سفید و آبی زد. این زمان مصادف شده بود با آغاز جشنواره تئاتر فجر، اما اهالی هنر به‌خود امید ‌دادند که طبق وعده وزارت ارشاد، جشنواره بعد حوالی حریم هنری جدید برگزار می‌شود و بهمن 1403پایان ماجراست. حالا از آن وعده 16ماه می‌گذرد، اما وزارت ارشاد با وجود فعالیت‌های گسترده شهرداری برای پیشبرد طرح ایجاد حریم هنری تئاترشهر قدمی برنداشته است و تنها مشکلات برای مردم مانده است. اما پشت حصار فلزی تئاترشهر چه می‌گذرد؟


هنوز حصارها هستند!

بالاتر از چهارراه ولیعصر حوالی طالقانی و بزرگمهر همه‌‌چیز آرام است. هرچه به تقاطع پرترددترین نقطه شهر نزدیک می‌شوم، تراکم جمعیت بیشتر می‌شود و در زیرگذر چهارراه ولیعصر و محل تلاقی 2خط بی‌آر تی و 2خط مترو جمعیت به اوج خود می‌رسد. با ورود به بوستان دانشجو و چرخش کوتاه چشمم به پایه‌های ساختمان قدیمی تئاترشهر می‌افتد، اما سدی از فلز مانع ‌ نزدیک شدن می‌شود. دیوارهای فلزی سفید و آبی نمی‌گذارند موزه‌ فرهنگ ایرانی دیده شود؛ موزه‌ای که نیم‌قرن تماشاخانه نخست تهران بوده و کسری از عمر هنرمندان این آب و خاک زیر سقف آن سپری شده است. حتی زمین‌های این محوطه نخستین اجراهای خیابانی را به‌خود دیده و مردم را به نمایش زنده عاشق‌تر از پیش کرده و حالا همه این خاطره‌ها از 2دی 1402متوقف مانده است. کورش سیمایی، چای‌فروش گوشه شرقی حیاط که معمولا پای ورودی تالار قشقایی بساط می‌کرد و خاک‌خورده محل است، حالا مجبوراست پشت ورودی مترو بایستد. می‌پرسم، آقا کورش این دیوارها که هنوز هستند! می‌گوید: «این هم تئاتری نوست، منتها از آنها که پایانش باز است!» تلخی چایش را با نبات و پودر هل می‌گیرد و تعارفم می‌کند.


ترددها مدیریت می‌شود

 حصار سفید و آبی حتی تا ورودی جنوبی ایستگاه تئاترشهر کشیده شده و آنجا را هم مسدود کرده است و تابلوی زردرنگی خودنمایی می‌کند. روی تابلو نوشته شده: «با عرض پوزش از اهالی محترم و عابران پیاده، به‌دلیل بازسازی محوطه و حریم تئاترشهر مسیر مسدود شده و مسیر جایگزین از خیابان ولیعصر فراهم است.» اما حصارکشی در سراسر خیابان ولیعصر ادامه دارد. تنها یک ورودی کوچک برای تردد اهالی تئاتر و مردم باز مانده است. وارد گذرگاه باریک که می‌شوم، تابلوی کمرنگ از طرح آینده محوطه هنری جلب توجه می‌کند؛ تابلویی که ماجرای 16ماه پیش را یادآوری کند. فرشاد نادری، مسئول محوطه داخلی تئاترشهر در پاسخ به سؤالم درباره زمان جمع‌آوری حصارها می‌گوید: «دارند محوطه‌سازی‌‌می‌کنند. قرار است طرح تابلوی ورودی اجرایی شود. حتی یک در ورود و خروج بگذارند تا ترددها مدیریت شود، ولی از من نپرس که کار پیش رفته یا نه که چیزی برای گفتن ندارم.»می‌پرسم، چه شد که مجاب شدند محوطه تئاتر را از بوستان جدا کنند و او در پاسخ می‌گوید:‌« معتادان زیادی اینجا می‌نشستند. حتی در مناسبت‌های تعطیل خانواده‌ها با پیک‌نیک می‌آمدند و پای ساختمان تئاترشهر زیر انداز می‌انداختند و پیاز سرخ می‌کردند. برای همین قرار شد محوطه تئاتر از بوستان جدا شود. حالا تئاتری‌ها می‌آیند و فضا هنری‌تر شده است.»

طرحی برای نفع همه

 به سمت بوستان برمی‌گردم. ابراهیم اهری، مسئول بوستان در دفترش است. از او درباره وضعیت بوستان پس از جداسازی از تئاتر می‌پرسم، می‌گوید:« این دیوارهای کارگاهی باعث شده فضای تئاتر و هنر از محدوده تردد و تفریح مردم جدا شود. درواقع هم پرستیژ اهالی تئاتر حفظ می‌شود و هم آنها که برای استفاده از فضای سبز و تفریح آمده‌اند راحت‌تر به فراغت خود می‌پردازند. مدیریت پارک هم راحت‌تر شده و فضاهایی که کمتر در دسترس بودند به‌خصوص سمت جنوب بوستان، حالا داخل حصار قرار گرفته‌اند.»

لزوم تعیین‌تکلیف حریم تئاترشهر
 علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران: طرح حریم ساختمان تئاترشهر باید توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و اجرایی شود. پس از 3سال تلاش قسمت شمالی پارک دانشجو به وضعیتی درآمد که می‌‎توان از آن دفاع کرد و دستفروشی و آسیب‌های اجتماعی در این قسمت مانند گذشته مشاهده نمی‌شود. در حال حاضر، مشکل حصاری است که دور تئاتر شهر ایجاد شده و قرار بود طرحی برای ساماندهی حریم ساختمان ارائه شود. ما نیز به اندازه کافی و از جهات مختلف به این امر کمک کردیم. مردم در دفعات متعددی به ما در این خصوص شکوه و گلایه کرده‌اند. امیدواریم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به وظیفه‌ای که در حفظ سیما و منظر شهری دارد، عمل کند. در حال حاضر حصاری که دور تئاترشهر ایجاد شده شکل خوبی ندارد و باید تعیین‌تکلیف شود.

وزارت ارشاد پا پیش بگذارد
 سیدمحمد موسوی، شهردار وقت منطقه ۱۱: مردم گلایه دارند و در ملاقات مردمی با شهرداری مطالبه می‌کنند که وضعیت حریم تئاترشهر مشخص و حصار برداشته شود. از ساماندهی دستفروشان اطراف تئاترشهر توسط شهرداری تهران یک سال می‌گذرد؛ در پی مطالبه هنرمندان و مدیریت تئاترشهر یک زمین با ارزش به دستفروشان اختصاص داده شد و با پلیس و نیروهای شهربان و معبربان هماهنگی‌های لازم انجام و کل ظرفیت منطقه به آنجا برده شد تا نظم محدوده حفظ و ساماندهی انجام شود؛ حتی اقدامات عمرانی در توسعه فضای سبز و تأمین روشنایی محدوده بوستان را انجام دادیم تا شرایط برای اجرای حریم تئاترشهر فراهم شود و شهرداری به وظیفه‌اش عمل کرده است. چندبار با مدیریت مجموعه تئاترشهر جلساتی داشتیم و از آنها گزارش پیشرفت پروژه را دریافت کردیم؛ البته در نهایت وزارت فرهنگ و ارشاد باید به‌عنوان متولی اصلی، پیگیری‌ها را انجام دهد و کار را به نتیجه برساند. شهرداری منطقه وظیفه داشت که ساماندهی و وضعیت نظم شهری تئاترشهر را مدیریت کند و در همین راستا معضل تخلفات آن محدوده را حل کرد. شهرداری نسبت به مسائل به‌وجود آمده درخصوص حریم تئاترشهر تهران مطالبه دارد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر کمکی نیاز داشته باشد، شهرداری پای کار خواهد آمد.